BST Thơ ” Hoa Trên Đá I” Của Chế Lan Viên

Chế Lan Viên là nhà thơ nổi tiếng ở thời kì hiện đại. Thơ ông không chỉ đặc sắc mà mang ý nghĩa rất lớn. Ông thường viết về mất mát của nhân dân ta trong thời kì chiến tranh và lên án tội ác của giặc. Bên cạnh đó ông có những bài thơ đậm chất trữ tình sâu lắng. Thơ ông được rất nhiều người mến mộ trong đó có tập thơ ” Hoa Trên Đá I”.

Hôm nay, Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về nhà thơ kiệt xuất này nhé!

I. Nhà Thơ Chế Lan Viên

Chế Lan Viên tên thật Phan Ngọc Hoan, sinh ngày 14/1/1920 ở Cam Lộ, Quảng Trị. Lên 7 tuổi, cả nhà chuyển vào Bình Ðịnh, bút danh Mai Lĩnh, Thạch Hãn, Thạch Mai. Năm 17 tuổi, nổi tiếng với tác phẩm Ðiêu tàn. Năm 1939, Chế Lan Viên ra Hà Nội học, vào Sài Gòn làm báo, lại về Huế dạy học. Khoảng 1942, ra Vàng sao, viết tập truyện ngắn Gai lửa. Sau Cách mạng tháng 8, làm báo Quyết thắng của Việt Minh Trung Bộ… Năm 1949, Chế Lan Viên vào Ðảng Cộng sản Việt Nam. Nhiều năm ông tham gia ban lãnh đạo Hội nhà văn Việt Nam, Ðại biểu Quốc hội các khoá 4, 5, 6, 7.

Tác phẩm đã xuất bản:

Tập thơ:

– Gửi các anh (1955)

– Ánh sáng và Phù sa (1960)

– Hoa ngày thường, Chim báo bão (1967)

– Những bài thơ đánh giặc (1972)

– Ðối thoại mới (1973)

– Hái theo mùa (1977)

– Hoa trên đá (1984)

Truyện ký:

– Thăm Trung Quốc (1963)

– Những ngày nổi giận (1967)

– Giờ của số thành (1967)

Viết phê bình:

– Phê bình văn học (1962)

– Suy nghĩ và bình luận (1970)

– Bay theo đường dân tộc đang bay (1976)

– Từ gác Khuê văn đến quán Trung Tân (1980)

– Nghĩ cạnh dòng thơ (1982)

II. Những Bài Thơ Đặc Sắc Trong Tập ” Hoa Trên Đá I”

Chế Lan Viên được biết đến là nhà thơ có lượng tác phẩm nhiều nhất, ông có rất nhiều tập thơ nhưng nổi bật là tập ” hoa trên đá I” với những bài thơ hay và đặc sắc. Chúng ta cùng khám phá và cảm nhận ý nghĩa của những bài thơ dưới đây nhé!

Cành đào Nguyễn Huệ

Hẳn nhớ Thăng Long, hẳn nhớ đào?

Mai vàng xứ Huế có khuây đâu!

Đào phi theo ngựa về cung nhé!

Nở cạnh đài gương sắc chiến bào

Chia

Em đi về phía ấy

Anh chia cho nỗi buồn

Chia cho cơn mưa nhỏ

Và nắng quái chiều hôm

Một cái hôn ban sáng

Thành cơn mưa buổi chiều

Chia cho cơn mưa ấy

Ðể xa rồi em yêu

Tia nắng ấm gần nhau

Xa nhau thành nắng quái

Chia làm gì nắng ấy

Ðể xa rồi em đau

Côn Sơn

Côn Sơn thơm mùi hoa đại

Thơm từ thời Nguyễn Trãi đến thời ta

Giữa trưa vắng trắng ngời chân núi

Như oan khiên lọc rồi nay đã kết thành hoa

Dã tràng có ích

Dã tràng xe cát biển đông

Nhọc lòng mà chẳng nên công cán gì

(Ca dao cổ)

Con dã tràng nghe tôn giáo bể

Nghe sấm truyền của sóng giảng hư không

Dã tràng vẫn làm thơ, mặc kệ

Vê hạt cát thời gian, chọi lại với Vô Cùng

Sao lại bảo “dã tràng nhọc sức vô công”?

Chính bể ngoài kia mới là vô tích sự!

Là sóng đó rồi tan thành bọt đó

Đổ qua có sắc màu mà đổ lại hóa hư không

Lau biên giới

Ai đi biên giới cho lòng ta theo với

Thăm ngàn lau chỉ trắng có một mình

Bạt ngàn lau trắng ở tận cùng bờ cõi

Suốt một đời cùng với gió giao tranh.

Lăm vông

Thức suốt đêm hè để múa Lăm vông

Bắt chước bạn Lào

đưa hai tay lên vầng trăng sáng

Sợ đêm hết, sợ tình yêu có hạn

Đi chưa hết sân đã vội xoay vòng.

Múa bên chùa cổ

Đột nhiên

Xuất hiện những nàng tiên

Má hồng môi đỏ

Giữa dàn tên lửa

Của những chàng trai bụi khói nám đen

Bên ngôi chùa cổ

Có các vị thần trang nghiêm.

Những nàng tiên mặc áo quần dã chiến

Cổ trắng xinh, búp lẳn cánh tay trần

Cầm quạt xòe hoa, múa kiếm

Làm ngẩn ngơ đến cả các thần

Những nàng tiên mắt đong đưa và cười nửa miệng

Động lòng suốt cả đoàn quân

Hôm qua bom tất cả các thần đều chảy máu

Mảnh đạn còn vương ngay trước Phật đài

Đồng đội thương vong trong chiến đấu

Xác máy bay thù loang máu tươi

Nhưng cái sống phải hào hoa hơn cái chết

Sân khấu của ta mở tại chiến trường

Mặc các thần lần chuỗi, cầm hoa nơi bất diệt

Ta múa sạp xòe ô mà thắng đau thương

Các chàng trai một bên

Thần một bên

Những nàng tiên ở giữa

Mái chùa vươn lên

Hướng theo dàn tên lửa

Và cánh tay trần búp lẳn các nàng tiên.

Rồi giắt lá ngụy trang

Lên ba lô con cóc

Các nàng tiên đi khuất

Các chiến sỹ nhìn theo

Mỏi mắt

Thần ngẩn ngơ

Trong ánh nắng chiều

Nhưng trận địa đã đong đầy tiềm lực

Bên xác máy bay thù nằm chỏng gọng cong queo.

Nghe hết câu chèo

Nghe hết câu chèo đã được không

Vội gì trăm núi với ngàn sông

Lặng đi một phút cho câu hát

Cùng với màu mây thấm tận lòng.

Đánh giặc mười năm vẫn nhớ ngày

Điệu chèo đưa tiễn dưới hàng cây

Nhớ sao màu áo màu hoa ấy

Sau mỗi lời ca lại nhíu mày

Người thợ chạm

Đâu vương triều? Đâu là Mạc, đâu là Lê?

Còn lại đây người tấm trần trên thớ gỗ

Nét dao chạm quên mất mặt rồng vua chúa

Chỉ để lại hoa người và một lá sen che

Phía ấy

Sáng ra thì em đi

Gió lạnh lùa theo xe

Gió chia làm hai nửa

Một nửa theo anh về.

Phía ấy trời vắng chim

Và thư em không lại

Chỉ có tiếng bom rền

Vắng người qua để hỏi.

Phía ấy xe hàng vắng

Hàng cây nối song song

Cây liền cây tít tắp

Dăng ngọn nhớ vô cùng

Mỗi ngày không một chuyến

Cho lòng ta đỡ mong.

Khi hai đứa hai trời

Hai phía đều phía ấy

Khi hai đầu ngoảnh lại

Vầng trăng nhớ chia đôi.

Sen Huế

Trắng ngỡ mùa sen trắng cổ thành

Ngỡ như mùa hạ Huế chờ anh

Mượn ai tà áo bay tà lụa

Bọc lấy mùa hương ấy để dành.

Thơ bình phương – đời lập phương

Vực sự sống ba chiều

lên trang thơ

hai mặt phẳng

…

Chiều rồi!

Gọi chim anh về thôi!

Chớ để đàn chim anh rong ruổi

Phát triển đường bay mình mê mải

Vượt quá chân trời, vượt quá chân mây

Hãy thu đội hình thi tứ lại!

Lùa nghìn câu tản mát của anh vào trang giấy!

Bài thơ một đời của anh đâu? Khuất mãi!

Viết nhanh lên! Nắng hết, chiều rồi!

Quả trứng tròn màu ngọc

Quả trứng tròn đẹp như điêu khắc

Quả trứng tròn lặng thinh

Quả trứng tròn thanh minh

Cho những ngày xù lông bới rác

Của mẹ gà than tro nhếch nhác

Cho những ỏm tỏi om tai cục ta cục tác

Làm mệt óc bà con cô bác

Quả trứng tròn thanh minh

Qua màu hồng lặng thinh

***

Anh ấy điếc không thể nghe các tiếng rên thầm của máu

Và điếc ư? Thì ta sẽ câm các điều cao cả của đời

***

Anh đâu có phép lạ làm cho các câu thơ anh đã nở ra rồi cứ còn nguyên sắc đỏ

Với để làm gì cái trò bất tử phù du – phù du bất tử?

Anh chỉ mong câu thơ anh sống khỏi một đêm, có ích quá một ngày

Đúng cái đêm bà mẹ chết con cần một câu thơ cho đỡ khổ

Đúng cái ngày người chiến sĩ trên chiến hào ôm xác bạn ngả vào tay

***

Tạo ra một giống thơ như một giống lợn nạc nhiều

Có đùi to, mông to, mười sáu cặp sườn, lắm vú…

Hôn phối nhiều loại thơ để đẻ cho ra loại thơ ưu tú

Những F.I. mượt lông, nhiều sữa

Có nên chăng?

Ta nói mãi nói hoài cái hồn nhiên, cái truyền thống, cái nghìn năm

Đến nỗi bó tay chả làm gì được nữa!

Này, con lợn trên tranh Tết có mõm tím, da hồng, sắc màu dã thú

Ai bảo không phản ánh con lợn nhà ta mổ thịt ăn?

***

Thi sĩ, một chữ đồng âm và dị nghĩa

Có nhà thơ bùn lấp mất dòng

Người khác mở đường ra bể

Kẻ bốn bề bát ngát ngã ba sông

Thà dị âm, đồng nghĩa có hơn không?

Cây ăn quả, trời đầy sao là nhờ thơ đấy nhé!

Thơ đỏ chói khi áo bào Nguyễn Huệ

Đạp lên xác thù vào ăn Tết giữa Thăng Long

***

Anh ở trong nhà, trong sân quanh quẩn

Vào, ra cùng vịt, gà, ngan, ngỗng…

Không thấy con đại bàng đồng chí Đặng Tính bắn nửa giờ trước lúc hy sinh

Không thấy đàn chim én Long Châu xôn xao trên tháp đèn của đảo lượn quanh

Không thấy chim anh vũ rừng Lào đổi từ triền mưa sang triền nắng…

Thế mà anh đòi viết về loài có cánh!

Lệt bệt trong sân, quanh quẩn trước nhà

Cánh của ngỗng, ngan, cánh của vịt, gà…!

Viết về loài có cánh ư? Là kèm với một đường bay vô tận

Là cộng với một bầu trời tít tắp sắc xanh xa

***

Gọi là độc thoại chả can gì. Ta gọi bằng đối thoại

Đối với một trận đánh, một màu hoa, đối cùng nhân loại

Trước trang giấy – dòng sông nước xiết kia, độc một mình anh đứng lại bên bờ

Một ngọn đèn khuya với một tiếng gà

Chịu trách nhiệm về anh, độc có mình anh đấy!

Bờ bên kia, bờ bên kia… Trang giấy…

Có thể anh qua hay chẳng thể nào qua!

Chả lẽ lại phải làm lại cuộc đời từ lúc ấy

Để có thể đối thoại cùng trận đánh, màu hoa, đối cùng nhân loại

Mà không phải độc chỉ có mình anh, đèn khuya và một tiếng gà

***

Đánh giá anh đâu phải mắt xếch của nhà phê bình hay mắt xanh người đẹp

Đánh giá anh giọt máu im lìm ngủ giữa Trường Sơn

Im lìm thế mà lắng nghe mọi điều anh viết

Xem khi máu đã đổ rồi, thơ có cao hơn?

***

Dù con ong lấy khách-thể-hoa làm bản-ngã-mật của mình

Hay con tằm đem bản thể mình kéo tơ cho đời mặc

Dù ong phải bay ngàn cánh bay mới nên giọt mật

Hay tằm giam mình tại chỗ nhả ra tơ

Trong sáng tạo, chúng ở đầu hai cực

Nào con nào đã được nhởn nhơ

Thế mà anh muốn đưa tay hái trời không nhọc sức

Ngỡ bước chân lên thì thi tứ sẵn chờ

***

Ta nhớ Tố Như đọc chậm lại Kiều

Đọc chậm từng vầng trăng, từng nỗi buồn ly biệt

Ta yêu Nguyễn có lúc như gió lùa nhanh ào ạt qua đèo

Không hương rừng nào ngăn lại kịp

Nhưng có lúc yêu như đêm mưa rét

Nghe nước nhỏ từng giọt con giọt một trước hiên nhà

Nhà thơ lớn ư? Là để cho nhân loại yêu mình bằng mọi cách

Khi thì nâng niu. Khi thì hạch sách

Khi giày vò mỗi chữ

Khi trân trọng ngắm từ xa

Nhà thơ vẫn vẹn nguyên qua trăm lần thử lửa

Yêu mà!

***

Người trước vứt vỏ dưa và anh đạp vỏ dừa

Vô vàn thi nhân trước anh đã viết về mưa

Mắt anh chả còn hồn nhiên đâu sau nhiều từ ngữ

Khéo cơn mưa anh viết bây giờ là cơn mưa của họ

… Hoàng mai thời tiết gia gia vũ…

… Il pleure dans mon coeur…

Chiếc võng thơ anh chửa lên nằm, nó đã đung đưa

Này, thời đại anh có cái gì khác chứ?

Hình như anh có cả cơn mưa lửa

Hãy mang con mắt thời đại anh để nhìn trời mưa cũ

Nếu không, dù anh có tuôn xuống trăm câu, nghìn chữ

Cũng thừa

***

Anh chưa bao giờ sinh ra trong xứ tuyết

Dân tộc anh, cha mẹ anh, vua Hùng anh cũng thế

Sắc trắng của tuyết chưa soi căn phòng anh đẻ

Anh chưa hề thấy dấu chân con gấu trắng kia đi lẻ một mình

In trong tuyết, một mình xa trong tuyết

Chưa thấy xe hươu, lá vàng ly biệt

Anh chưa ly biệt bằng xe hươu bao giờ, hươu có buồn không?

Nửa đời thơ, anh mới chợt hiểu rằng

Lâu nay có nửa phần nhân loại sống giữa màu tuyết trắng

Cái phần nhân loại trong anh cay đắng

Thấy mình xa nhân loại ở bên ngoài

Anh sinh ra cái xứ của mặt trời

Đỏ tựa trái cây, chín tựa môi người

Anh đâu biết có nơi tuyết là chủ thể

Thôi anh lấy mặt trời làm đề tài, làm của lễ

Nói cho hết mặt trời của anh đi là trả nợ tuyết đấy rồi

***

Anh xe dần xe dần cho câu thơ săn lại

Cho con chỉ bện xe xong, xa cách sợi ban đầu

Sợi chỉ lòng anh nghèo có một màu

Xe vào cái đa sắc của cuộc đời nên chói lọi

Anh chửa vội dệt đâu, hãy cần cù xe sợi

Cho quấn chặt vào nhau trăm hình ảnh rạc rời

Xe ý với hương, xe sắc với lời

Xe vầng trăng góc bể anh với mày em ở cuối chân trời

Ngỡ ai muốn gỡ mày ấy với trăng kia, không gỡ nổi

***

Luôn luôn đâu đó có một người nhìn anh khinh bỉ

Chính anh viết cho con người cao đạo ấy nhìn anh biếm rẻ

Lại cũng viết cho một người nào đấy âm thầm lặng lẽ

Lặng nhìn anh

Có kẻ viết cho triệu người xem, kẻ chỉ viết cho mình

Còn anh, anh viết cho một người ở trên đỉnh cao nhìn anh men miệng vực

Chế giễu tài năng anh bất lực

Cũng viết cho người độc giả nghìn ánh mắt nghìn tay như Phật

Đỡ dìu anh

Tiếng cuốc kêu ở Điện Biên

Mỗi đêm một tiểu đội

để xương thịt mình trong ruột đất

Cho sáng ra chiến hào

từng thước nhích dần lên

Làm nên chiến thắng

có tiếng hát vang trời các dàn đại bác

Lại có im lìm của tiếng cuốc chim.

Trở lại An Nhơn

Trở lại An Nhơn, tuổi lớn rồi

Bạn chơi ngày nhỏ chẳng còn ai

Nền nhà nay dựng cơ quan mới

Chẳng lẽ thăm quê lại hỏi người!

Tứ tuyệt

Uốn cả hồn anh thành tứ tuyệt

Kẹt trong hõm đá voi quỳ chân

Đã đưa ngà được lên trăng sáng

Vòi chửa buông xong để uốn vần.

Trên đây, chúng tôi đã chia sẻ đến bạn những bài thơ hay trong tập ” Hoa Trên Đá I ” của Chế Lan Viên. Với những bài thơ đậm chất trữ tình sâu lắng hi vọng quý độc giả sẽ yêu thích những bài thơ này. Hãy luôn đồng hành cùng Thuvientho.com để theo dõi những bài viết hấp dấn, sâu sắc hơn nữa nhé! Thân ái!

Theo Thuvientho.com