Cảm nhận thơ Bùi Giáng thông qua tập “Như sương” (Phần 1)

Như sương (1998) là một tập thơ được xuất bản nhân dịp kỷ niệm 49 ngày mất của Bùi Giáng. Ông cũng như nhiều thi nhân khác lấy cái đẹp, lấy những rung động tình cảm để viết nên những vần thơ. Và trong tập thơ này ông cũng đã chuyển tải được những cung bậc cảm xúc trong tình yêu. Ở đó ta có thể cảm nhận được sự ảo mộng và rung động. Hãy cùng đọc và cảm nhận bạn nhé!

Anh sực nhớ

Anh sực nhớ Sơn Chà Phường Rạnh

Anh sực nghe mưa tạnh gió chiều

Hoàng hôn trút mộng hoang liêu

Sông dài biển rộng ngọn triều đang dâng

Mà em ở cô đơn khóm trúc

Một xóm làng hiu hắt xa xôi

Anh mang nhung nhớ cuối trời

Ngóng về thôn ổ đầu đời quạnh hiu

Anh biết rõ từ chiều qua sớm

Sớm chiều em vui chớm chợt buồn

Một mình nhìn bóng sương buông

Vui là vui gượng yêu thương đau ngầm

Cũng có lúc sương đầm lá cỏ

Gió vi vu bày tỏ nỗi niềm

Mỉm cười môi thắm mắt tiên

Niềm vui rất mực thuyền quyên muôn đời

Anh ướm hỏi rồi thôi không dám

Quen thân gì mà gạn gùng gì

Thõng tay chân bước bước đi

Buồn tênh niệm tưởng nhu mỳ giai nhân.

Anh và Em vào rừng

Vào rừng nhặt củi cùng em

Đói lòng ăn đỡ trái sim, hột chà là

Khát lòng uống suối ngọc ngà

Trưa chói chang nắng suối ngà tắm chơi

Rồi đến lúc nắng chiều trời xế

Củi bó rồi, bệ vệ đưa vai

Nâng lên, lưng thẳng, dặm dài

Xuống rừng kĩu kịt miệt mài về thôn

Em bước trước, bồn chồn ngoảnh lại

Anh đi sau gánh trái vai đau

Nhìn anh nhăn nhó mệt đừ

Ghé vai em bảo hãy nhường cho em.

Biến thể do rượu mà ra

Bình minh chưa nốc rượu vào

Lời ăn tiếng nói điệu chào hào hoa

Về sau nốc cạn ly bôi

Trở về bê bối by lôi nghìn nghìn

Ông từ viễn biệt quê xa

Quảng Nam hồn hậu đậm đà Duy Xuyên

Ông từ viễn cõi biệt miền

Thượng thừa thành tựu tiên điên bạt ngàn

Thượng thừa vân thạch thênh thang

Đi về chật đất lầm than ngút trời

Chào Bòa, bà cụ giòa ôi!

Bòa người Sa Đéc tôi quê Quoảng Nồm

Buồn đã nhiều

Buồn đã nhiều giờ xin vui nhiều nữa

Nhiều không xong thì ít cũng được rồi

Miễn tí chút long lanh là đủ lắm

Cạn ly này? nâng nhẹ nhẹ lên môi

Thử gắng gượng làm bài thơ chưa biết

Đã biết rồi? chưa biết, nói cho vui

Từ vạn thuở, trăm năm là bất diệt

Từ thiên thu, chỉ đón một đời người

Em chịu đón hay là không chịu đón’

Chịu đón thì đón rước cho tươi vui

Đừng mặc cả éo le là lẫn lộn

Lẫn lộn là hỗn độn lấp chôn vùi

Những từ đó về sau sẽ có lúc

Bất thình lình tuế nguệt tới sau lưng

Không báo trước là giây hay là phút

Là giờ nào tất mệnh đóng kín bưng

Hai cánh cửa khóa chặt đời chưng hửng

Mặc tồn sinh gắng sức rúc chui ra

Và lúc đó còn đâu giờ để tưởng

Tới máu tim tiều tụy với ruột rà

Nằm im dưới đất thiết tha

Thương yêu đứt ruột lá hoa trên đời

Còn đâu nữa dịp phanh phơi

Tan hoang hào lũy dưới trời dửng dưng

Giận hờn đã lắm vô duyên

Còn đâu kỳ ngộ ngẫu nhiên ban đầu

Bài thơ có nói gì đâu

Bài thơ bắt buộc chậm mau hương mùa

Lúc khắng khít, lúc lưa thưa

Vì không một lúc nào ngừa mai sau

Nào ngờ có nghĩa gì đâu

Trăng thanh gió mát lần thâu đã nhiều

Đăm chiêu rất mực đến điều

Tử sinh liều giữa hoang liêu cuối cùng.

Buồn vui

Còn gì đâu? còn gì đâu?

Còn chăng cũng chỉ mái đầu bạc phơ

Nhân gian ít cậy nhiều nhờ

Trận tiền tang hải tóc tơ cũng buồn

Trường giang xa lắc cỗi nguồn?

Đại dương vĩnh viễn mang buồn suối mơ

Buồn vui ai biết đâu ngờ

Nằm trong tử diệt nhớ giờ tái sinh.

Cái gì ẩn dưới

Em ôi! ta hãy là đôi bé

Chạy nhảy tung tăng khắp núi rừng

Chạy dọc trường giang giòng sóng dậy

Xuôi về đại hải ngọn triều dâng

Em ôi ta hãy là hai đứa

Hai đứa họp thành một đứa thôi

Chạy nhảy tung tăng buồn lệ ứa

Tựa lưng mệt mỏi gốc cây ngồi

Ngày mai đỡ mệt ta đi tiếp

Chiều sớm tăng hương lá tặng người

Em sẽ thấy rằng em chẳng biết

Cái gì ẩn dưới dạng đười ươi

Đêm đêm gay cấn trăng tròn méo

Tuần cử quanh co méo chẳng tròn

Tuyết nguyệt tô bồi hà túc đạo

Ân tình đắp điếm nỡ sao đang

Em đi bên ấy chân tròn khép

Hai ống mơ hồ mỏi một hang

Anh ở bên này thơ lỡ dở

Trăng lầu gió gác tận tân toan

Giở tờ phương cảo đêm khuya khoắc

Thiết lập muôn vàn tập thái thanh

Những tưởng tạm thời ghi chép chút

Nào ngờ mút chỉ vẫn đa đoan

Đăng tiền trường thống lân Tô Thức

Nguỵệt hạ phiêu bồng việt Lão Trang

Hiệp Lộ Hồng Sơn thừa thượng thặng

Điếu Đồ Nam Hải tận thương tang (tang hải)

Tấm lòng nghĩ suốt nghìn dằng dặc

Con mắt trông vào vạn dửng dưng

Tận cùng đắm đuối khuyếch xung

Tấm son gửi lại xin đừng phôi pha.

Cây chanh

Cây chanh trồng trong chậu kiểng

Hôm nay ra trái xum xuê

Lòng người bỗng nhưng quyến luyến

Niềm vui phơi phới hiện về

Cây chanh thấp nhỏ lắm mà!

Mà sao trái oằn cành yếu

Trái nhỏ lơn tơn nhảy ra

Trái già trĩu cành nặng chĩu

Một chùm có năm bảy trái

Có chùm chỉ có một hai

Trái nào cũng tròn vo mũm mỉn

Trái lớn chín chuyển màu vàng

Trái xanh đậm màu của lá

Lá xanh đậm màu trái xanh

Thoạt nhìn không thể nào biết

Um tùm dưới lá quả oằn cành

Ngày mai mọi trái chuyển vàng

Quả vàng lá lục xuê xoang

Sắt son hứa hẹn tình không đổi dời

Tâm linh phấn khởi bất ngờ

Nửa vui thấm thiết nửa bồi hồi thương.

Chết chơi

Chết rồi chết nữa chết thêm

Chết bình sinh mộng chênh vênh chết hoài

Chết từ khởi sự tâm khai

Trùng sinh bất chợt lẻ loi tận cùng

Trở về quyết liệt nấu nung

Bớt thêm củi lửa điệp trùng nhớ nhau

Nhắn tin Đà Nẵng trước sau

Ai vui Hà Nội tôi đau Sài Gòn

Đau vì cận lập sắt son

Khổ vì mộng tưởng méo tròn thành vuông

Đâu méo mó? đâu tròn vuông?

Méo tròn lỡ dở vuông tròn chọi nhau!

Nhắn về Đà Nẵng tiêu tao

Nỗi niềm bối rối trước sau gỡ giùm.

Chiều nay (III)

Chiều nay nhớ những chiều nào

Chiều nào cố quận chiều nào tha phương

Tha phương cố quận bình thường

Nửa dường như mộng nửa dường như mơ

Ngày đêm nhớ những bao giờ

Những xa lăng lắc tặng thơ láng giềng

Bài thơ tứ đảo tam điên

Điên hoàng đảo phụng điên nghiêng nghiêng đời.

Chuyện chiêm bao có thật

Ra đồng nằm ngủ bờ khe

Chợt bồi hồi tỉnh chợt nghe có người

Ấy người thôn nữ vui tươi

Nhe răng cười nói khiến tôi giật mình

Bởi em quá đẹp quá xinh

Gánh gạo từ xóm Vĩnh Trinh quay về

Về làng An Lộc? Mỹ Khê?

An Lâm? Lệ Trạch? cận kề Thanh Châu?

Làng em chính thật Thanh Châu?

Chính là quê cũ từ đầu của tôi

Xa quê bốn chục năm trời

Nằm mê mộng mỵ bất ngờ thấy em.

Còn mất đi đâu

Mừng ngày tái ngộ tiêu tao

Chỉn e còn mãi xiết bao mất hoài

Trông vời đất cũ phôi thai

Xiết bao tình tự tháng ngày đi qua

Còn đây còn mất cũng là

Còn trong nghĩa nặng mất ra tình sầu

Trong ngoài còn mất đi đâu

Cũng xin quy họp tiêu dao du hành.

Còn tiếp tục

Cuộc vui sắp chấm dứt rồi

Hãy xin tiếp tục bồi hồi cuối cơn

Em vui ngày đó dập dồn

Giờ xin gắng gượng bồn chồn cũng vui

Ngày mai dâu biển chôn vùi

Trầm phù tiếp tục niềm vui suối vàng.

Còn xa

Anh trở thành đười ươi

Em trở thành thy sỹ

Chúng ta sẽ cùng cười

Trên tiền trình vạn lý

Tiền trình vạn lý đầu hoa

Ngờ đâu cuối tuyết còn xa vô cùng.

Cũng là

Vải thô gấm vóc lụa là

Niệm tình thiết thể thực thà thổ nghi

Đường xa vắng một mình đi

Canh khuya một đời nghi vấn đời

“Kê minh mao điếm nguyệt

Nhân tích bản kiều sương”

Cất mình qua ngọn miêu cương

Tường hoa rẽ lá lần đường về Tây

Mịt mù dặm cát đồi cây

Đợi chờ em nói lời này mai sau

Một lời chẳng nghĩa là bao

Dẫu lời không tiếng lẽ nào không nghe?

Đèo bòng đến chết

Thấy chú điên ta ngượng cho chú

Thấy ta cuồng chú ủ rủ nhìn ta

Chú buồn bã chú đi xa

Tìm hoa kiếm lá sương sa đầu rừng

Rồi chú bảo đừng rầu đầu rú

Vì cuối truông còn chú hùm thiêng

Chuyên môn dạo gót ngày đêm

Chập chờn kín đáo liên miên rình dò

Chờ cơ hội lần mò tới sát

Bất thình lình xòe toạc vuốt nanh

Hỡ ơi thân thể dụm dành

Người yêu chưa thuận đã thành nạn nhân

Của beo cọp vuốt nanh rất nhọn

Bẻ cổ người gọn lỏn như chơi

Người yêu góc bể chân trời

Luống công khóc lóc bồi hồi ngày đêm

Thao thức mãi, chạy tìm kiếm mãi

Gặp người quen hớt hải hỏi han

Người ơi có biết rõ ràng

Chồng tôi đi biệt nẻo đàng nào đâu

Chỉ giùm giúp, rừng sâu rú thẳm

Cũng quyết tâm đăm đắm lao đầu

Vào nguy ra hiểm ngõ hầu

Tìm cho thấy lại ví dầu ra ma

Ma gặp quỷ là ma tốt số

Quỷ bây giờ đang ở bụng beo

Hùm thiêng bao tử ngặt nghèo

Đèo bòng đến chết cũng đèo bòng chơi.

Đi và về

Em đi từ tỉnh mộng đầu

Hết vui hết khổ hết sầu trăm năm

Cõi nào rất mực xa xăm

Máu tim băng giá bóng tăm mơ màng

Em từ vô tận đá vàng

Về chìm đắm giữa lá vàng thiên thu

Chiều nay có giống chiều nào

Lá vàng rơi rắc tiêu tao lạ lùng

Đắm chìm đắm đuối mông lung

Chiêm bao khắp nẻo tận cùng khắp nơi

Đêm nay mưa gió đầy trời

Buồn vui kỷ niệm bồi hồi đêm nao

Buồn tênh ngôn ngữ thì thào

Xuân đi động đậy mận đào đào nguyên

Còn nguyên phố thị diện tiền

Bình nguyên hậu diện thuyền quyên hội đàm

Em từ vô tận dư vang

Kết chùm cỏ mọc đá vàng thiên thâu

Em đi từ tình mộng đầu

Trùng lai chất vấn biết đâu điệu chào.

Đười ươi sụt sùi

Giỗ tộc năm nay đủ lớp người

Sum vầy chen chúc một mười mươi

Bà con chú bác hàng loạt nhánh

Thân thích dượng cô ngoại nội Bùi

Ở lại quê hương trì trọng nhẫn

Ra đi khách địa ngậm thay ngùi

Cháu con dâu rễ thành đại tập

Cảm động đười ươi cũng sụt sùi.

Em đi (I)

Tiền trình vạn lý lênh đênh

Một thân một thể một mình em đi

Anh ngồi bủn rủn tứ chi

Thiên thu muôn thuở thuộc tùy tang thương

Cảo thơm lần giở đoạn trường

Phong tình Cổ Lục khôn lường khảm kha

Em đi vĩnh biệt quê nhà

Em về Vĩnh dạ không nhà không quê

Bài thơ kính tặng ê chề

Từ trong đứt ruột quặt què ngoài ra

Em đi (II)

Em đi có lẽ cũng vì

Bởi không đi cũng có người đi thay

Cậy em em ở lại nhà

Chịu chơi thay thế ruột rà máu me

Giữa đường đứt gánh hoa huê

Cành chim lá gió sơn khê dịch hành

Lên đường chị sẽ bước nhanh

Qua cầu dịch thể tựu thành dịch thân

Phong tình cổ lục tơ trần

Trước đèn lần giở chuyên cần năm canh

Mai sau chia ngọn xẻ ngành

Em từ bốn biển em thành năm châu.

Em đi (III)

Vào rừng hái một trái sim

Cho em nửa trái em không bằng lòng

Buộc anh hái đủ một trăm

Thong dong ngồi xuống cùng ăn giữa rừng.

Em đi (IV)

Em đi về cuối chân trời

Vui buồn gánh đủ nỗi đời trăm năm

Tôi dừng dưới bóng trăng rằm

Bài thơ kết thúc tháng năm thượng thừa.

Em đi em về

Em đi từ đỉnh mộng đầu

Một mình anh ở mang sầu trăm năm

Em từ vô tận xa xăm

Trùng lai chất vấn: từ trăm năm nào

Lẽ rằng từ bấy tới bao

Tới bây giờ vẫn muôn màu trăm năm

Mỗi năm mỗi một đêm rằm

Là đêm thứ nhất nguyệt rằm nguyên tiêu

Trăm năm nào có bao nhiêu

Xiết bao muôn vẻ nguyên tiêu một màu

Em đi từ tỉnh mộng đầu

Mình anh ở lại vẽ màu trăm năm

Vẽ xong anh sẽ về thăm

Những thôn xóm cũ giữa lòng Miền Nam

Miền Nam ở giữa tấm lòng

Vô bờ bến của Cửu Long Sài Gòn

Em đi có mất có còn

Trở về có thấy Sài Gòn đẹp ra?

Em nằm ngủ

Em nằm ngủ giữa trời trên, đất dưới

Anh bước qua rách rưới suốt linh hồn

Chợt mở mắt em nhìn anh lên tiếng hỏi

Anh là ai? bao tử đang bồn chồn?

Anh có vẻ như quỷ điên ma đói?

Cần cái gì? cứ nói thật nghe chơi

Anh chợt hiểu? một bà trời giả bộ

Làm giai nhân buồn ngủ giấc liên miên

Sẵn sàng đón những thằng điên thô lỗ

Đưa chúng về Bích Lạc hoặc Hoàng Tuyền

Em tiếp tục: anh là ai như thế

Đừng nhìn em không nói một lời nào

Vì ngượng ngập hay ngại ngùng thể lệ

Không hồn nhiên thổ lộ hết tâm tình

Hãy cứ nghĩ em chỉ là thiếu nữ

Rất thuần nhiên không úp mở ỡm ờ

Trong hiện tại muốn giúp anh tí chút

Tí chút gì? chút ít tuổi ngây thơ

Bỗng bất chợt tưng bừng anh cười rộ

Quả nhiên là thiên mệnh đó em ôi!

Chính đêm nay thao thức giấc bồi hồi

Chợt thiếp ngủ chớm thấy đời lai láng

Một giấc mộng vô ngần về xán lạn

Mộng huy hoàng vì một chút em ôi

Chút tình yêu khép nép phía sau lời

Lời rộng rãi mang chút tình đồ sộ

Em thiếu nữ sẵn sàng ban vũ lộ

Em thuyền quyên ban mưa móc xum xuê

Em rắc gieo suốt xứ sở bốn bề

Suốt địa hạt tình quê hương ba ngõ

Anh quỳ xuống gọi em: Em Mọi Nhỏ

Từ xưa xa anh linh cảm đã nhiều

Chuyện mai sau, từ đầu anh đã rõ

Vì một lần tao ngộ ở đầu non

Giữa rừng thiêng bát ngát những mây ngàn

Và lần ấy chỉ âm thầm anh biết

Anh biết rõ mà cũng như không biết

Nhưng cái gì đã dẫn dắt bước chân

Bàn chân đi không phân biệt xa gần

Bàn chân bước mà cũng như không bước

Rồi một lúc bất thình lình bắt gặp

Bất ngờ sao! hình bóng buổi đầu tiên

Hiển hiện giờ đây với tất cả uy quyền

Giờ tái ngộ thần tiên non nước cũ..

Hỏi em

Hỏi em em có buồn rầu

Buồn vui có lúc muôn màu có hương

Một mai em sẽ lên đường

Kiếm tìm trở lại khẩn trương từ đầu

Từng phen gió gác trăng lầu

Tận cùng dâu biển biết đâu mà mò

Sát na gay cấn thẹn thò

Máu tim bí mật giở trò ú tim

Tàn canh mệt mỏi lim dim

Mắt buồn cổ lục kiếm tìm cái chi

Thưa em cái ấy có gì

Ấy là ấy của thuận tùy éo le

Có nhau ngồi ngủ nằm nghe

Có nhau như thể hiên hè che nhau

Có nhau từ trước tới sau

Mộng mơ Hà Nội chiêm bao Sài Gòn.

Hỏi nhau

Đại ca có biết hay không

Cái gì xấu nhất ở trong cõi đời

Đầu tiên cái ấy lôi thôi

Lè nhè nói nhảm không đuôi không đầu

Hoặc là đuôi có đầu không

Hoặc là đầu có đuôi không có gì

Có không cũng chỉ bởi vì

Đầu tiên cái đó thuộc tùy cái không

Em đi đắm đuối tấm lòng

Sắt son thể hiện trong vòng lầu xanh

Vòng ngoài rất mực long lanh

Vòng trong vô tận buồn tênh lạ lùng

Trong ngoài nung nấu tình chung

Vành ngoài bảy chữ vành trong tám nghề

Thưa em em hãy nói nghe

Từ đâu em đến đề huề em đi?.

Trên đây là những bài thơ đầu tiên trong tập Như sương – Bùi Giáng mà chúng tôi muốn giới thiệu với bạn. Qua những vần thơ này bạn sẽ hiểu thêm về phong cách sáng tác cũng như con đường văn chương của chính tác giả. Hơn hết chứa đựng trong đó là những rung động của người thi nhân. Đừng quên đón đọc Như sương phần 2 để cùng cảm nhận bạn nhé!

Theo Thuvientho.com