Chinh phụ ngâm – Lời than vãn của người phụ nữ có chồng đi đánh trận (Đặng Trần Côn)

Chinh phụ ngâm (征婦吟 Lời than vãn của người phụ nữ có chồng đi đánh trận), còn có tên khác là Chinh phụ ngâm khúc (征婦吟曲) là tác phẩm văn vần của Đặng Trần Côn, ra đời trong khoảng năm 1741 giai đoạn sơ kỳ Cảnh Hưng và về sau được nhiều người dịch ra thơ Nôm.

Đây là thi phẩm chủ yếu viết theo lối tập cổ, dài 476 câu thơ[1]. Các câu thơ trong bài dài ngắn khác nhau, theo thể trường đoản cú, câu dài nhất khoảng 12, 13 chữ, câu ngắn chỉ 3, 4 chữ.

Loạn thời

亂時

天地風塵

紅顏多屯

悠悠彼蒼兮誰造因

鼓鼙聲動長城月

烽火影照甘泉雲

九重按劍起當席

半夜飛檄傳將軍

清平三百年天下

從此戎衣屬武臣

使星天門催曉發

行人重法輕離別

弓箭兮在腰

妻孥兮別袂

獵獵旌旗兮出塞愁

喧喧簫鼓兮辭家怨

有怨兮分攜

有愁兮契闊

良人二十吳門豪

投筆硯兮事弓刀

直把連城獻明聖

願將尺劍斬天驕

丈夫千里志馬革

泰山一擲輕鴻毛

便辭閨閫從征戰

西風鳴鞭出渭橋

Loạn thời

1. Thiên địa phong trần

Hồng nhan đa truân

Du du bỉ thương hề thuỳ tạo nhân

Cổ bề thanh động Trường Thành nguyệt

5. Phong hoả ảnh chiếu Cam Tuyền vân

Cửu trùng án kiếm khởi đương tịch

Bán dạ phi hịch truyền tướng quân

Thanh bình tam bách niên thiên hạ

Tùng thử nhung y thuộc vũ thần

10. Sứ tinh thiên môn thôi hiểu phát

Hành nhân trọng pháp khinh ly biệt

Cung tiễn hề tại yêu

Thê noa hề biệt khuyết

Liệp liệp tinh kỳ hề xuất tái sầu

15. Huyên huyên tiêu cổ hề từ gia oán

Hữu oán hề phân huề

Hữu sầu hề khế khoát

Lương nhân nhị thập Ngô môn hào

Đầu bút nghiên hề sự cung đao

20. Trực bả liên thành hiến minh thánh

Nguyện tương xích kiếm trảm thiên kiêu

Trượng phu thiên lý chí mã cách

Thái Sơn nhất trịch khinh hồng mao

Tiện từ khuê khổn tùng chinh chiến

25. Tây phong minh tiên xuất Vị kiều

Xuất chinh

出征

渭橋頭清水溝

清水邊青草途

送君處兮心悠悠

君登途兮妾恨不如駒

君臨流兮妾恨不如舟

清清有流水

不洗妾心愁

青青有芳草

不忘妾心憂

語復語兮執君手

步一步兮牽君襦

妾心隨君似明月

君心萬里千山箭

擲離杯兮舞龍泉

橫征槊兮指虎穴

云隨介子獵樓蘭

笑向蠻溪談馬援

君穿壯服紅如霞

君騎驍馬白如雪

驍馬兮鸞鈴

征鼓兮人行

須臾中兮對面

頃刻裡兮分程

分程兮河梁

徘徊兮路旁

路旁一望兮旆央央

前車兮北細柳

後騎兮西長楊

騎車相擁君臨塞

楊柳那知妾斷腸

去去落梅聲漸遠

行行征旆色何忙

望雲去兮郎別妾

望山歸兮妾思郎

郎去程兮濛雨外

妾歸處兮昨夜房

歸去兩回顧

雲青兮山蒼

郎顧妾兮咸陽

妾顧郎兮瀟湘

瀟湘煙阻咸陽樹

咸陽樹隔瀟湘江

相顧不相見

青青陌上桑

陌上桑陌上桑

妾意君心誰短長

Xuất chinh

Vị kiều đầu thanh thuỷ câu

Thanh thuỷ biên thanh thảo đồ

Tống quân xứ hề tâm du du

Quân đăng đồ hề thiếp hận bất như câu

30. Quân lâm lưu hề thiếp hận bất như chu

Thanh thanh hữu lưu thuỷ

Bất tẩy thiếp tâm sầu

Thanh thanh hữu phương thảo

bất vong thiếp tâm ưu

35. Ngữ phục ngữ hề chấp quân thủ

Bộ nhất bộ hề khiên quân nhu

Thiếp tâm tuỳ quân tự minh nguyệt

Quân tâm vạn lý Thiên Sơn tiễn

Trịch ly bôi hề vũ Long Tuyền

40. Hoành chinh sáo hề chỉ hổ huyệt

Vân tuỳ Giới Tử liệp Lâu Lan

Tiếu hướng Man Khê đàm Mã Viện

Quân xuyên trang phục hồng như hà

Quân kỵ kiêu mã bạch như tuyết

45. Kiêu mã hề loan linh

Chinh cổ hề nhân hành

Tu du trung hề đối diện

Khoảnh khắc lý hề phân trình

Phân trình hề hà lương

50. Bồi hồi hề lộ bàng

Lộ bàng nhất vọng hề bái ương ương

Tiền xa hề Bắc Tế Liễu,

Hậu kỵ hề Tây Trường Dương

Kỵ xa tương ủng quân lâm tái

55. Dương liễu na tri thiếp đoạn trường

Khứ khứ lạc mai thanh tiệm viễn

Hành hành chinh bái sắc hà mang

Vọng vân khứ hề lang biệt thiếp

Vọng sơn quy hề thiếp tư lang.

60. Lang khứ trình hề mông vũ ngoại

Thiếp quy xứ hề tạc dạ phòng

Quy khứ lưỡng hồi cố

Vân thanh hề sơn thương

Lang cố thiếp hề Hàm Dương

65. Thiếp cố lang hề Tiêu Tương

Tiêu Tương yên trở Hàm Dương thụ

Hàm Dương thụ cách Tiêu Tương giang

Tương cố bất tương kiến

Thanh thanh mạch thượng tang

70. Mạch thượng tang mạch thượng tang

Thiếp ý quân tâm thuỳ đoản trường

Sầu tủi 悲懼 • Nhớ mong

悲懼

自從別後風沙隴

明月知君何處宿

古來征戰場

萬里無人屋

風熬熬兮打得人顏憔

水深深兮怯得馬蹄縮

戍夫枕鼓臥龍沙

戰士抱鞍眠虎陸

今朝漢下白登城

明日胡窺青海曲

青海曲青山高復低

青山前青溪斷復續

青山上雪蒙頭

青溪下水沒腹

可憐多少鐵衣人

思歸當此愁顏蹙

錦帳君王知也無

艱難誰為畫征夫

料想良人經歷處

蕭關角瀚海隅

霜村雨店

虎落蛇區

風餐露宿

雪脛冰鬚

登高望雲色

安復不生愁

自從別後東南徼

東南知君戰何道

古來征戰人

性命輕如草

鋒刃下溫溫挾纊主恩深

時刻中歷歷橫戈壯士夭

祈山舊塚月茫茫

淝水新墳風裊裊

風裊裊空吹死士魂

月茫茫曾照征夫貌

征夫貌兮誰丹青

死士魂兮誰哀弔

可憐爭鬪舊江山

行人過此情多少

古來征戰幾人還

班超歸時鬢已斑

料想良人馳騁外

三尺劍一戎鞍

秋風沙草

明月關山

馬頭鳴鏑

城上緣竿

功名百忙裏

勞苦未應閒

Sầu tủi

Tự tòng biệt hậu phong sa lũng

Minh nguyệt tri quân hà xứ túc

Cổ lai chinh chiến trường

75. Vạn lý vô nhân ốc

Phong ngao ngao hề đả đắc nhân nhan tiều

Thuỷ thâm thâm hề khiếp đắc mã đề súc

Thú phu chẩm cổ ngọa Long sa

Chiến sĩ bão yên miên hổ lục

80. Kim triêu Hán há Bạch Đăng thành

Minh nhật Hồ khuy Thanh Hải khúc

Thanh Hải khúc thanh sơn cao phục đê

Thanh sơn tiền thanh khê đoạn phục tục

Thanh sơn thượng tuyết mông đầu

85. Thanh khê hạ thuỷ một phúc

Khả liên đa thiểu thiết y nhân

Tư quy đương thử sầu nhan xúc

Cẩm trướng quân vương tri dã vô

Gian nan thuỳ vị họa chinh phu

90. Liệu tưởng lương nhân kinh lịch xứ

Tiêu Quan giác hãn hải ngung.

Sương thôn vũ điếm

Hổ lạc xà khu

Phong xan lộ túc

95. Tuyết hĩnh băng tu

Đăng cao vọng vân sắc

An phục bất sinh sầu

Tự tòng biệt hậu đông nam kiếu

Đông nam tri quân chiến hà đạo

100. Cổ lai chinh chiến nhân

Tính mệnh khinh như thảo

Phong nhận hạ ôn ôn hiệp khoáng chủ ân thâm

Thời khắc trung lịch lịch hoành qua tráng sĩ yểu

Kỳ sơn cựu trủng nguyệt mang mang

105. Phì thuỷ tân phần phong niểu niểu

Phong niểu niểu không xuy tử sĩ hồn

Nguyệt mang mang tằng chiếu chinh phu mạo

Chinh phu mạo hề thuỳ đan thanh

Tử sĩ hồn hề thuỳ ai điếu

110. Khả liên tranh đấu cựu giang sơn

Hành nhân quá thử tình đa thiểu

Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hoàn

Ban Siêu quy thời mấn dĩ ban

Liệu tưởng lương nhân trì sính ngoại

115. Tam xích kiếm nhất nhung yên

Thu phong sa thảo

Minh nguyệt quan sơn

Mã đầu minh đích

Thành thượng duyên can

120. Công danh bách mang lý

Lao khổ vị ưng nhàn

Hoài tưởng

懷想

勞與閒誰與言

君在天涯妾倚門

倚門固妾今生分

天涯豈君平生魂

自信相隨魚水伴

那堪相隔水雲村

妾身不想為征婦

君身豈學為王孫

何事江南與江北

令人愁曉更愁昏

一個是風流少年客

一個是深閨少年婚

可堪兩年少

千里各寒暄

憶昔與君相別時

柳條猶未囀黃鸝

問君何日歸

君約杜鵑啼

杜鵑已逐黃鸝老

青柳樓前語鷾鴯

憶昔與君相別中

雪梅猶未識東風

問君何日歸

君指桃花紅

桃花已伴東風去

老梅江上又芙蓉

與我約何所

乃約隴西岑

日中兮不來

墜葉兜我簪

竚立空涕泣

荒邨喧午禽

與我約何所

乃約漢陽橋

日晚兮不來

谷風吹我袍

竚立空涕泣

寒江起暮潮

昔年寄信勸君回

今年寄信勸君來

信來人未來

楊花零落委蒼苔

蒼苔蒼苔又蒼苔

一步閒庭百感催

昔年回書訂妾期

今年回書訂妾歸

書歸人未歸

紗窗寂寞轉斜暉

斜暉斜暉又斜暉

十約佳期九度違

Hoài tưởng

Lao dữ nhàn thuỳ dữ ngôn

Quân tại thiên nhai, thiếp ỷ môn

Ỷ môn cố thiếp kim sinh phận

125. Thiên nhai khởi quân bình sinh hồn

Tự tín tương tuỳ ngư thuỷ bạn

Na kham tương cách thuỷ vân thôn

Thiếp thân bất tưởng vi chinh phụ

Quân thân khởi học vi vương tôn

130. Hà sự giang Nam dữ giang Bắc

Linh nhân sầu hiểu cánh sầu hôn

Nhất cá thị phong lưu thiếu niên khách

Nhất cá thị thâm khuê thiếu niên hôn

Khả kham lưỡng niên thiếu

135. Thiên lý các hàn huyên

Ức tích dữ quân tương biệt thời

Liễu điều do vị chuyển hoàng ly

Vấn quân hà nhật quy

Quân ước đỗ quyên đề

140. Đỗ quyên dĩ trục hoàng ly lão

Thanh Liễu lâu tiền ngữ ý nhi

Ức tích dữ quân tương biệt trung

Tuyết mai do vị thức Ðông phong,

Vấn quân hà nhật quy

145. Quân chỉ đào hoa hồng

Đào hoa dĩ bạn Ðông phong khứ

Lão mai giang thượng hựu phù dung

Dữ ngã ước hà sở

Nãi ước Lũng Tây sầm

150. Nhật trung hề bất lai

Trụy diệp đâu ngã trâm

Trữ lập không thế khấp

Hoang thôn huyên ngọ cầm

Dữ ngã ước hà sở

155. Nãi ước Hán Dương kiều

Nhật vãn hề bất lai

Cốc phong xuy ngã bào

Trữ lập không thế khấp

Hàn giang khởi mộ trào

160. Tích niên ký tín khuyến quân hồi

Kim niên ký tín khuyến quân lai

Tín lai nhân vị lai

Dương hoa linh lạc uỷ thương đài

Thương đài thương đài hựu thương đài

165. Nhất bộ nhàn đình bách cảm thôi

Tích niên hồi thư đính thiếp kỳ

Kim niên hồi thư đính thiếp quy

Thư quy nhân vị quy

Sa song tịch mịch chuyển tà huy

170. Tà huy tà huy hựu tà huy

Thập ước giai kỳ cửu độ vi

Cô lánh

孤另

試將去日從頭數

不覺荷錢已三鑄

最苦是連年紫塞人

最苦是千里黃花戍

黃花戍誰無堂上親

紫塞人誰無閨中婦

有親安可暫相離

有婦安能久相負

君有老親鬢如霜

君有兒郎年且孺

老親兮倚門

兒郎兮待哺

供親餐兮妾為男

課子書兮妾為父

供親課子此一身

傷妾思君今幾度

思君昨日兮已過

思君今年兮又暮

君淹留二年三年更四年

妾情懷百縷千縷還萬縷

安得在君邊

訴妾衷腸苦

妾有漢宮釵

曾是嫁時將送來

憑誰寄君子

表妾相思懷

妾有秦樓鏡

曾與郎初相對影

憑誰寄君子

照妾今孤另

妾有鉤指銀

手中時相親

憑誰寄君子

微物寓慇懃

妾有搔頭玉

嬰兒年所弄

憑誰寄君子

他鄉幸珍重

Cô lánh

Thí tương khứ nhật tùng đầu sổ

Bất giác hà tiền dĩ tam chú

Tối khổ thị liên niên tử tái nhân

175. Tối khổ thị thiên lý hoàng hoa thú

Hoàng hoa thú thuỳ vô đường thượng thân

Tử tái nhân thuỳ vô khuê trung phụ

Hữu thân an khả tạm tương ly

Hữu phụ an năng cửu tương phụ

180. Quân hữu lão thân mấn như sương

Quân hữu nhi lang niên thả nhụ

Lão thân hề ỷ môn

Nhi lang hề đãi bộ

Cung thân xan hề thiếp vi nam

185. Khoá tử thư hề thiếp vi phụ

Cung thân khoá tử thử nhất thân

Thương thiếp tư quân kim kỷ độ

Tư quân tạc nhật hề dĩ quá

Tư quân kim niên hề hựu mộ

190. Quân yêm lưu nhị niên tam niên cánh tứ niên

Thiếp tình hoài bách lũ thiên lũ hoàn vạn lũ

An đắc tại quân biên

Tố thiếp trung trường khổ

Thiếp hữu Hán cung thoa

195. Tằng thị giá thời tương tống lai

Bằng thuỳ ký quân tử

Biểu thiếp tương tư hoài

Thiếp hữu Tần lâu kính

Tằng dữ lang sơ tương đối ảnh

200. Bằng thuỳ ký quân tử

Chiếu thiếp kim cô lánh

Thiếp hữu câu chỉ ngân

Thủ trung thời tương thân

Bằng thuỳ ký quân tử

205. Vi vật ngụ ân cần

Thiếp hữu tao đầu ngọc

Anh nhi niên sở lộng

Bằng thuỳ ký quân tử

Tha hương hạnh trân trọng

Vọng tưởng

望想

昔年音信有來時

今年音稀信亦稀

見雁枉然思塞帛

聞霜漫自製綿衣

西風欲寄無鴻便

天外憐伊雪雨垂

雪寒伊兮虎帳

雨冷伊兮狼幃

寒冷般般苦

天外可憐伊

錦字題詩封更展

金錢問卜信還疑

幾度黃昏時重軒人獨立

幾回明月夜單枕鬢斜攲

不關酖與酣惛惛人似醉

不關愚與惰懵懵意如癡

簪斜委鬌髼無奈

裙褪柔腰瘦不支

晝沈沈午院行如墜

夕悄悄湘簾捲又垂

簾外窺日出枝頭無鵲報

簾中坐夜來心事只燈知

燈知若無知

妾悲只自悲

Vọng tưởng

210. Tích niên âm tín hữu lai thời

Kim niên âm hy tín diệc hy

Kiến nhạn uổng nhiên tư tái bạch

Văn sương mạn tự chế miên y

Tây phong dục ký vô hồng tiện

215. Thiên ngoại liên y tuyết vũ thuỳ

Tuyết hàn y hề hổ trướng

Vũ lãnh y hề lang vi

Hàn lãnh ban ban khổ

Thiên ngoại khả liên y

220. Cẩm tự đề thi phong cánh triển

Kim tiền vấn bốc tín hoàn nghi

Kỷ độ hoàng hôn thời trùng hiên nhân độc lập

Kỷ hồi minh nguyệt dạ đơn chẩm mấn tà khi

Bất quan trầm dữ hàm hôn hôn nhân tự tuý

225. Bất quan ngu dữ nọa mộng mộng ý như si

Trâm tà uỷ đoả bồng vô nại

Quần thối nhu yêu sấu bất chi

Trú trầm trầm ngọ viện hành như truỵ

Tịch tiêu tiêu tương liêm quyển hựu thuỳ

230. Liêm ngoại khuy nhật xuất chi đầu vô thước báo

Liêm trung tọa dạ lai tâm sự chỉ đăng tri

Đăng tri nhược vô tri

Thiếp bi chỉ tự bi

Sầu muộn

愁悶

悲又悲兮更無言

燈花人影總堪憐

咿喔雞聲通五夜

披拂槐陰度八磚

愁似海

刻如年

強燃香花魂消檀炷下

強臨鏡玉筋墜菱花前

強援琴指下驚停鸞鳳柱

強調瑟曲中悲遏鴛鴦絃

此意春風若肯傳

千金借力寄燕然

燕然未能傳

憶君迢迢兮路如天

天遠未易通

憶君悠悠兮思何窮

懷人處傷心胸

樹葉青霜裡

蛩聲細雨中

霜斧殘兮楊柳

雨鋸損兮梧桐

鳥返高舂

露下低叢

寒垣候虫

遠寺曉鐘

蟋蟀數聲雨

芭蕉一院風

風裂紙窗穿帳隙

月移花影上簾櫳

花前月照月自白

月下花開花自紅

月花花月兮影重重

花前月下兮心忡忡

Sầu muộn

Bi hựu bi hề cánh vô ngôn

235. Đăng hoa nhân ảnh tổng kham liên

Y ốc kê thanh thông ngũ dạ

Phi phất hoè âm độ bát chuyên

Sầu tự hải

Khắc như niên

240. Cưỡng nhiên hương hoa hồn tiêu đàn chú hạ

Cưỡng lâm kính ngọc cân truỵ lăng hoa tiền

Cưỡng viện cầm chỉ hạ kinh đình loan phượng trụ

Cưỡng điều sắt khúc trung bi yết uyên ương huyền

Thử ý xuân phong nhược khẳng truyền

245. Thiên kim tá lực ký Yên Nhiên

Yên Nhiên vị năng truyền

Ức quân thiều thiều hề lộ như thiên

Thiên viễn vị dị thông

Ức quân du du hề tứ hà cùng

250. Hoài nhân xứ thương tâm hung

Thụ diệp thanh sương lý

Cùng thanh tế vũ trung

Sương phủ tàn hề dương liễu

Vũ cứ tổn hề ngô đồng

255. Điểu phản cao thung

Lộ há đê tùng

Hàn viên hậu trùng

Viễn tự hiểu chung

Tất suất sổ thanh vũ

260. Ba tiêu nhất viện phong

Phong liệt chỉ song xuyên trướng khích

Nguyệt di hoa ảnh thướng liêm lung

Hoa tiền nguyệt chiếu nguyệt tự bạch

Nguyệt hạ hoa khai hoa tự hồng

265. Nguyệt hoa hoa nguyệt hề ảnh trùng trùng

Hoa tiền nguyệt hạ hề tâm xung xung.

Thất vọng 失望 • Thất vọng

失望

千般懶萬事慵

慵女工錦軸恥拋鴛對偶

慵婦巧金針羞刺蝶雌雄

慵粧對曉空施粉

慵語終朝悶倚窗

倚窗倚窗復倚窗

郎君去兮誰為容

誰為容兮空盤桓

郎君去兮隔重關

何啻天帝孫冷落泣銀渚

何啻姮娥婦凄凉坐廣寒

藉愁兮為枕

煮悶兮為餐

欲將酒制愁愁重酒無力

欲將花解悶悶壓花無顏

愁悶總為愁悶誤

悶愁化作九泉灘

試瓊笙兮不成響

抱銀箏兮不忍彈

思遠塞兮行路難

念征夫兮囊索單

鵑聲啼落關情淚

樵鼓敲殘帶憊肝

不勝憔悴形骸軟

始覺睽離滋味酸

Thất vọng

Thiên ban lãn vạn sự dung

Dung nữ công cẩm trục sỉ phao uyên đối ngẫu

Dung phụ xảo kim châm tu thích điệp thư hùng

270. Dung trang đối hiểu không thi phấn

Dung ngữ chung triêu muộn ỷ song

Ỷ song ỷ song phục ỷ song

Lang quân khứ hề thuỳ vi dung

Thuỳ vi dung hề không bàn hoàn

275. Lang quân khứ hề cách trùng quan

Hà thí Thiên đế tôn lãnh lạc khấp Ngân Chử

Hà thí Hằng Nga phụ thê lương tọa Quảng Hàn

Tạ sầu hề vi chẩm

Chử muộn hề vi xan

280. Dục tương tửu chế sầu sầu trọng tửu vô lực

Dục tương hoa giải muộn muộn áp hoa vô nhan

Sầu muộn tổng vi sầu muộn ngộ

Muộn sầu hóa tác cửu tuyền than

Thí quỳnh sanh hề bất thành hưởng

285. Bão ngân tranh hề bất nhẫn đàn

Tư viễn tái hề hành lộ nan

Niệm chinh phu hề nang tác đơn

Quyên thanh đề lạc quan tình lệ

Tiều cổ xao tàn đái bại can

290. Bất thăng tiều tụy hình hài nhuyễn

Thủy giác khuê ly tư vị toan

Vọng tầm 望尋 • Trông ngóng

望尋

滋味酸兮酸更辛

酸辛端的為良人

為良人兮雙妾淚

為良人兮隻妾身

妾身不到君征帳

妾淚不到君征巾

惟有夢魂無不到

尋君夜夜到江津

尋君兮陽台路

會君兮湘水濱

記得幾番歡會處

無非一枕夢中春

此身反恨不如夢

隴水函關與子親

夢去每憎驚更斷

夢回又慮幻非真

惟有寸心真不斷

未嘗頃刻少離君

心不離君未見君

凭高幾度望征輪

望君何所見

江洲滿白蘋

燕草披青縷

秦桑染綠雲

南來井邑半兵塵

落日平沙鷺一群

望君何所見

官路短長亭

雲間吳樹暗

天際蜀山青

北來禾黍半荒城

微雨江樓笛一聲

望君何所見

崆山葉做堆

自飛青野雉

自舞隔江梅

東去煙嵐慘不開

西風飄薄鳥聲哀

望君何所見

河水曲如鉤

長空數點雁

遠浦一歸舟

西去松楸接斷蕪

行人微沒隔蒼洲

望盡天頭又地頭

幾日登樓更下樓

凍雲阻盡相思眼

何處玉關征戰陬

Vọng tầm

Tư vị toan hề toan cánh tân

Toan tân đoan đích vị lương nhân

Vị lương nhân hề song thiếp lệ

295. Vị lương nhân hề chích thiếp thân

Thiếp thân bất đáo quân chinh trướng

Thiếp lệ bất đáo quân chinh cân

Duy hữu mộng hồn vô bất đáo

Tầm quân dạ dạ đáo giang tân

300. Tầm quân hề Dương Đài lộ

Hội quân hề Tương thuỷ tân

Ký đắc kỷ phiên hoan hội xứ

Vô phi nhất chẩm mộng trung xuân.

Thử thân phản hận bất như mộng

305. Lũng Thuỷ, Hàm Quan dữ tử thân

Mộng khứ mỗi tăng kinh cánh đoạn

Mộng hồi hựu lự huyễn phi chân

Duy hữu thốn tâm chân bất đoạn

Vị thường khoảnh khắc thiểu ly quân

310. Tâm bất ly quân vị kiến quân,

Bằng cao kỷ độ vọng chinh luân

Vọng quân hà sở kiến

Giang châu mãn bạch tần

Yên thảo phi thanh lũ

315. Tần tang nhiễm lục vân

Nam lai tỉnh ấp bán binh trần

Lạc nhật bình sa lộ nhất quần

Vọng quân hà sở kiến

Quan lộ đoản trường đình

320. Vân gian Ngô thọ ám

Thiên tế Thục sơn thanh

Bắc lai hoà thử bán hoang thành

Vi vũ giang lâu địch nhất thanh

Vọng quân hà sở kiến

325. Không sơn diệp tố đôi

Tự phi thanh dã trĩ

Tự vũ cách giang mai

Đông khứ yên lam thảm bất khai

Tây phong phiêu bạc điểu thanh ai

330. Vọng quân hà sở kiến

Hà thủy khúc như câu

Trường không sổ điểm nhạn,

Viễn phố nhất quy châu

Tây khứ tùng thu tiếp đoạn vu

335. Hành nhân vi một cách thương châu

Vọng tận thiên đầu hựu địa đầu

Kỷ nhật đăng lâu cánh há lâu

Đống vân trở tận tương tư nhãn

Hà xứ Ngọc quan chinh chiến tưu.

Hoài nghi 懷疑 • Hoài nghi

懷疑

恨無長房縮地術

恨無仙子擲巾符

有心誠化石

無淚可登樓

回首長堤楊柳色

悔教夫婿覓封侯

不識離家千里外

君心有似妾心否

君心倘與妾心似

妾亦於君何怨尤

妾心如花常向陽

只怕君心如流光

流光一去不復照

花為流光黃又黃

花黃更向誰邊笑

流光不肯一迴照

黃花卻為流光老

黃花老兮落滿墻

Hoài nghi

340. Hận vô trường phòng súc địa thuật

Hận vô tiên tử trịch cân phù

Hữu tâm thành hóa thạch

Vô lệ khả đăng lâu

Hồi thủ trường đề dương liễu sắc

345. Hối giao phu tế mịch phong hầu.

Bất thức ly gia thiên lý ngoại

Quân tâm hữu tự thiếp tâm phầu

Quân tâm thảng dữ thiếp tâm tự

Thiếp diệc ư quân hà oán vưu

350. Thiếp tâm như hoa thường hướng dương

Chỉ phạ quân tâm như lưu quang

Lưu quang nhất khứ bất phục chiếu

Hoa vị lưu quang hoàng hựu hoàng

Hoa hoàng cánh hướng thuỳ biên tiếu

355. Lưu quang bất khẳng nhất hồi chiếu

Hoàng hoa khước vi lưu quang lão

Hoàng hoa lão hề lạc mãn tường.

Ưu lão 憂老 • Lo già

憂老

花落如今經幾霜

庭蘭兮已摘

江藻兮又芳

攝衣步前堂

仰目觀天章

纖雲時彷彿

北斗忽低昂

河水翻明滅

參躔乍現藏

月照兮我床

風吹兮我牆

玉顏隨年削

丈夫猶他方

昔為形與影

今為參與商

君邊雲擁青絲騎

妾處苔生嚮屧廊

廊內春風日將歇

可憐誤盡良時節

良時節姚黃魏紫嫁東風

良時節織女牛郎會明月

昨日未笄西家娘

今年已歸東鄰倩

可怜兔守一空房

年年誤盡良時節

良時節兮忽如梭

人世青春容易過

況復是春悶未消秋恨續

況復是合歡更少別愁多

別愁秋恨兩相磨

蒲柳青青能幾何

空漢惜淚咨嗟

只怕白到文君頭空嘆惜

只恐花到潘郎鬢浪咨嗟

嘆惜何以為

顏色猶紅如嫩花

咨嗟何以為

光陰一擲無回戈

咨命薄惜年花

紛紛少婦幾成皤

香閣重懷陪笑臉

花樓尚記解香羅

恨天不與人方便

底事到今成坎坷

坎坷坎坷知奈何

為妾嗟兮為君嗟

Ưu lão

Hoa lạc như kim kinh kỷ sương

Đình lan hề dĩ trích

360. Giang tảo hề hựu phương

Nhiếp y bộ tiền đường

Ngưỡng mục quan thiên chương

Tiêm vân thời phảng phất

Bắc đẩu hốt đê ngang

365. Hà thuỷ phiên minh diệt

Sâm triền sạ hiện tàng

Nguyệt chiếu hề ngã sàng

Phong xuy hề ngã tường

Ngọc nhan tuỳ niên tước

370. Trượng phu do tha phương

Tích vi hình dữ ảnh

Kim vi Sâm dữ Thương

Quân biên vân ủng thanh ty kỵ

Thiếp xứ đài sinh Hưởng điệp lang

375. Lang nội xuân phong nhật tương yết

Khả liên ngộ tận lương thời tiết

Lương thời tiết Diêu hoàng Nguỵ tử giá Ðông phong

Lương thời tiết Chức nữ Ngưu lang hội minh nguyệt

Tạc nhật vị kê Tây gia nương

380. Kim niên dĩ quy Ðông lân thiến

Khả linh thố thủ nhất không phòng

Niên niên ngộ tận lương thời tiết

Lương thời tiết hề hốt như thoa

Nhân thế thanh xuân dung dị qua

385. Huống phục thị xuân muộn vị tiêu thu hận tục

Huống phục thị hợp hoan cánh thiểu biệt sầu đa

Biệt sầu thu hận lưỡng tương ma

Bồ liễu thanh thanh năng kỷ hà

Không thán tích lệ tư ta

390. Chỉ phạ bạch đáo Văn Quân đầu không thán tích

Chỉ khủng hoa đáo Phan lang mấn lãng tư ta

Thán tích hà dĩ vi

Nhan sắc do hồng như nộn hoa

Tư ta hà dĩ vi

395. Quang âm nhất trịch vô hồi qua

Tư mệnh bạc tích niên hoa

Phân phân thiếu phụ kỷ thành bà

Hương các trùng hoài bồi tiếu kiểm

Hoa lâu thượng ký giải hương la

400. Hận thiên bất dữ nhân phương tiện

Để sự đáo kim thành khảm kha

Khảm kha khảm kha tri nại hà

Vị thiếp ta hề vị quân ta

Nguyện ước 願約 • Ước mong

願約

君不見野外雙鴛鴦

甘心不忍兩分張

又不見樑間雙燕燕

白首何曾忘眷戀

鶼鶼也無情

比翼相隨過一生

蛩蛩也無知

並驅到老不相違

路柳曾傳連理處

池蓮亦有並頭時

負蟨兮駏驉

抱蘿兮菟絲

何人生之相違

嗟物類之如斯

安得在天為比翼鳥

在地為連理枝

寧甘死相見

不忍生相離

雖然死相見

曷若生相隨

安得君無老日

妾常少年

願為影兮隨君邊

君有行兮影不遠

君依光兮妾如願

願君許國心如丹

願君庇民身如鐵

饑來吞下月氏頭

渴來飲下單于血

Nguyện ước

Quân bất kiến dã ngoại song uyên ương

405. Cam tâm bất nhẫn lưỡng phân trương

Hựu bất kiến lương giang song yến yến

Bạch thủ hà tằng vong quyến luyến

Kiêm kiêm dã vô tình

Tỷ dực tương tuỳ quá nhất sinh

410. Cùng cùng dã vô tri

Tịnh khu đáo lão bất tương vi

Lộ liễu tằng truyền liên lý xứ

Trì liên diệc hữu tịnh đầu thời

Phụ quyết hề cự hư

415. Bão la hề thố ty

Hà nhân sinh chi tương vi

Ta vật loại chi như tư

An đắc tại thiên vi tỷ dực điểu

Tại địa vi liên lý chi

420. Ninh cam tử tương kiến

Bất nhẫn sinh tương ly

Tuy nhiên tử tương kiến

Hạt nhược sinh tương tuỳ

An đắc quân vô đáo lão nhật

425. Thiếp thường thiếu niên

Nguyện vi ảnh hề tuỳ quân biên

Quân hữu hành hề ảnh bất viễn

Quân y quang hề thiếp như nguyện

Nguyện quân hứa quốc tâm như đan

430. Nguyện quân tí dân thân như thiết

Cơ lai thôn hạ Nhục Chi đầu

Khát lai ẫm hạ Thiền Vu huyết.

Khẩn cầu 懇求 • Khẩn cầu

懇求

何幸期門鋒刃中

老天著意護英雄

護英雄百戰功

長驅駟馬靜關東

關東關北休傳箭

山尾山頭早掛弓

捷色旌旗辭塞月

凱歌將士背邊風

勒詩兮燕然石

獻馘兮未央宮

未央宮兮向天朝

挽銀河兮洗刀弓

詞人刪下平淮頌

樂府歌傳入漢謠

凌煙閣兮秦叔寶

麒麟台兮霍嫖姚

天長地久茅苴券

子蔭妻封爵祿標

有愁兮此日

得意兮來時

妾非蘇家癡心婦

君亦洛陽好男兒

歸來倘佩黃金印

肯學當年不下機

願為君兮解征衣

願為君兮捧霞巵

為君梳櫛雲鬟髻

為君粧點玉臙脂

取君看兮舊淚帕

訴君聽兮舊情詞

舊情詞兮換新聯

語新話舊兮酒杯前

淺斟兮慢慢

底唱兮連連

斟不斟兮蒲城釀

唱不唱兮紫騮篇

願斟九醞兮唱雙聯

與君整頓兮舊姻緣

交頸成雙到老天

償了功名離別債

相憐相守太平年

太平年願君止戈置

若然此別妾何淚

將會之期將寄言

嗟乎丈夫當如是

Khẩn cầu

Hà hạnh Kỳ môn phong nhẫn trung

Lão thiên trước ý hộ anh hùng

435. Hộ anh hùng bách chiến công

Trường khu tứ mã tịnh quan Ðông

Quan Đông Quan Bắc hưu truyền tiễn,

Sơn vĩ sơn đầu tảo quải cung

Tiệp sắc tinh kỳ từ tái nguyệt

440. Khải ca tướng sĩ bối biên phong

Lặc thi hề Yên Nhiên thạch

Hiến quắc hề Vị Ương cung

Vị Ương cung hề hướng thiên triều

Vãn Ngân hà hề tẩy đao cung

445. Từ nhân san hạ Bình Hoài Tụng

Nhạc phủ ca truyền nhập Hán dao

Lăng Yên các hề Tần Thúc Bửu

Kỳ Lân đài hề Hoắc Phiêu Diêu

Thiên trường địa cửu mao thư khoán

450. Tử ấm thê phong tước lộc tiêu

Hữu sầu hề thử nhật

Đắc ý hề lai thời

Thiếp phi Tô gia si tâm phụ

Quân diệc Lạc dương hảo nam nhi

455. Quy lai thảng bội hoàng kim ấn

Khẳng học đương niên bất há ky

Nguyện vi quân hề giải chinh y

Nguyện vi quân hề bổng hà chi

Vi quân sơ trất vân hoàn kế

460. Vi quân trang điểm ngọc yên chi

Thủ quân khan hề cựu lệ phạ

Tố quân thính hề cựu tình từ

Cựu tình từ hề hoán tân liên

Ngữ tân thoại cựu hề tửu bôi tiền

465. Thiển châm hề mạn mạn

Đê xướng hề liên liên

Châm bất châm hề Bồ thành nhưỡng

Xướng bất xướng hề Tử lưu thiên

Nguyện châm cửu uấn hề xướng song liên

470. Dữ quân chỉnh đốn hề cựu nhân duyên

Giao kỉnh thành song đáo lão thiên

Thường liễu công danh ly biệt trái

Tương liên tương thủ thái bình niên

Thái bình niên nguyện quân chỉ qua trí

475. Nhược nhiên thử biệt thiếp hà lệ

Tương hội chi kỳ tương ký ngôn

477. Ta hồ trượng phu đương như thị.

Chinh phụ ngâm có hình thức là một lời độc thoại nội tâm mà vai chính, cũng là vai duy nhất đứng ra độc thoại trong truyện là một người vợ có chồng tham gia cuộc chiến do triều đình phong kiến chủ xướng, kể về nỗi khổ, nỗi cô đơn buồn tủi phải xa chồng. Tác phẩm mở đầu với khung cảnh của chiến tranh ác liệt và nhà vua truyền hịch kêu gọi mọi người tham gia chiến cuộc. Trong bối cảnh này, nàng chinh phụ hình dung cảnh chồng nàng lên đường phò vua giúp nước, ra đi với quyết tâm giành hàng loạt thành trì dâng vua, hùng dũng trong chiếc chiến bào thắm đỏ và cưỡi con ngựa sắc trắng như tuyết.

Theo Thuvientho.com