Đặng Trần Côn và tập Chinh phụ ngâm nổi tiếng mọi thời đại phần đầu

Đặng Trần Côn chính là tác giả của bài ngâm nổi tiếng Chih phụ ngâm – Đây là một kiệt tác của văn học viết bằng chữ Hán của Việt Nam. Chưa có quá nhiều người biết về tiểu sử của Đặng Trần Côn tuy nhiên theo các nhà nghiên cứu ông sinh vào khoảng 1710 đến 1720 và mất khoảng 1745 và sống vào thời Lê Trung Hưng. Hãy cùng tìm hiểu các phần trong tác phẩm nổi tiếng của Đặng Trần Côn bạn nhé!

Loạn thời

亂時

天地風塵

紅顏多屯

悠悠彼蒼兮誰造因

鼓鼙聲動長城月

烽火影照甘泉雲

九重按劍起當席

半夜飛檄傳將軍

清平三百年天下

從此戎衣屬武臣

使星天門催曉發

行人重法輕離別

弓箭兮在腰

妻孥兮別袂

獵獵旌旗兮出塞愁

喧喧簫鼓兮辭家怨

有怨兮分攜

有愁兮契闊

良人二十吳門豪

投筆硯兮事弓刀

直把連城獻明聖

願將尺劍斬天驕

丈夫千里志馬革

泰山一擲輕鴻毛

便辭閨閫從征戰

西風鳴鞭出渭橋

Loạn thời

Thiên địa phong trần

Hồng nhan đa truân

Du du bỉ thương hề thuỳ tạo nhân

Cổ bề thanh động Trường Thành nguyệt

Phong hoả ảnh chiếu Cam Tuyền vân

Cửu trùng án kiếm khởi đương tịch

Bán dạ phi hịch truyền tướng quân

Thanh bình tam bách niên thiên hạ

Tùng thử nhung y thuộc vũ thần

Sứ tinh thiên môn thôi hiểu phát

Hành nhân trọng pháp khinh ly biệt

Cung tiễn hề tại yêu

Thê noa hề biệt khuyết

Liệp liệp tinh kỳ hề xuất tái sầu

Huyên huyên tiêu cổ hề từ gia oán

Hữu oán hề phân huề

Hữu sầu hề khế khoát

Lương nhân nhị thập Ngô môn hào

Đầu bút nghiên hề sự cung đao

Trực bả liên thành hiến minh thánh

Nguyện tương xích kiếm trảm thiên kiêu

Trượng phu thiên lý chí mã cách

Thái Sơn nhất trịch khinh hồng mao

Tiện từ khuê khổn tùng chinh chiến

Tây phong minh tiên xuất Vị kiều

Xuất chinh

出征

渭橋頭清水溝

清水邊青草途

送君處兮心悠悠

君登途兮妾恨不如駒

君臨流兮妾恨不如舟

清清有流水

不洗妾心愁

青青有芳草

不忘妾心憂

語復語兮執君手

步一步兮牽君襦

妾心隨君似明月

君心萬里千山箭

擲離杯兮舞龍泉

橫征槊兮指虎穴

云隨介子獵樓蘭

笑向蠻溪談馬援

君穿壯服紅如霞

君騎驍馬白如雪

驍馬兮鸞鈴

征鼓兮人行

須臾中兮對面

頃刻裡兮分程

分程兮河梁

徘徊兮路旁

路旁一望兮旆央央

前車兮北細柳

後騎兮西長楊

騎車相擁君臨塞

楊柳那知妾斷腸

去去落梅聲漸遠

行行征旆色何忙

望雲去兮郎別妾

望山歸兮妾思郎

郎去程兮濛雨外

妾歸處兮昨夜房

歸去兩回顧

雲青兮山蒼

郎顧妾兮咸陽

妾顧郎兮瀟湘

瀟湘煙阻咸陽樹

咸陽樹隔瀟湘江

相顧不相見

青青陌上桑

陌上桑陌上桑

妾意君心誰短長

Xuất chinh

Vị kiều đầu thanh thuỷ câu

Thanh thuỷ biên thanh thảo đồ

Tống quân xứ hề tâm du du

Quân đăng đồ hề thiếp hận bất như câu

Quân lâm lưu hề thiếp hận bất như chu

Thanh thanh hữu lưu thuỷ

Bất tẩy thiếp tâm sầu

Thanh thanh hữu phương thảo

bất vong thiếp tâm ưu

Ngữ phục ngữ hề chấp quân thủ

Bộ nhất bộ hề khiên quân nhu

Thiếp tâm tuỳ quân tự minh nguyệt

Quân tâm vạn lý Thiên Sơn tiễn

Trịch ly bôi hề vũ Long Tuyền

Hoành chinh sáo hề chỉ hổ huyệt

Vân tuỳ Giới Tử liệp Lâu Lan

Tiếu hướng Man Khê đàm Mã Viện

Quân xuyên trang phục hồng như hà

Quân kỵ kiêu mã bạch như tuyết

Kiêu mã hề loan linh

Chinh cổ hề nhân hành

Tu du trung hề đối diện

Khoảnh khắc lý hề phân trình

Phân trình hề hà lương

Bồi hồi hề lộ bàng

Lộ bàng nhất vọng hề bái ương ương

Tiền xa hề Bắc Tế Liễu,

Hậu kỵ hề Tây Trường Dương

Kỵ xa tương ủng quân lâm tái

Dương liễu na tri thiếp đoạn trường

Khứ khứ lạc mai thanh tiệm viễn

Hành hành chinh bái sắc hà mang

Vọng vân khứ hề lang biệt thiếp

Vọng sơn quy hề thiếp tư lang.

Lang khứ trình hề mông vũ ngoại

Thiếp quy xứ hề tạc dạ phòng

Quy khứ lưỡng hồi cố

Vân thanh hề sơn thương

Lang cố thiếp hề Hàm Dương

Thiếp cố lang hề Tiêu Tương

Tiêu Tương yên trở Hàm Dương thụ

Hàm Dương thụ cách Tiêu Tương giang

Tương cố bất tương kiến

Thanh thanh mạch thượng tang

Mạch thượng tang mạch thượng tang

Thiếp ý quân tâm thuỳ đoản trường

Sầu tủi

悲懼

自從別後風沙隴

明月知君何處宿

古來征戰場

萬里無人屋

風熬熬兮打得人顏憔

水深深兮怯得馬蹄縮

戍夫枕鼓臥龍沙

戰士抱鞍眠虎陸

今朝漢下白登城

明日胡窺青海曲

青海曲青山高復低

青山前青溪斷復續

青山上雪蒙頭

青溪下水沒腹

可憐多少鐵衣人

思歸當此愁顏蹙

錦帳君王知也無

艱難誰為畫征夫

料想良人經歷處

蕭關角瀚海隅

霜村雨店

虎落蛇區

風餐露宿

雪脛冰鬚

登高望雲色

安復不生愁

自從別後東南徼

東南知君戰何道

古來征戰人

性命輕如草

鋒刃下溫溫挾纊主恩深

時刻中歷歷橫戈壯士夭

祈山舊塚月茫茫

淝水新墳風裊裊

風裊裊空吹死士魂

月茫茫曾照征夫貌

征夫貌兮誰丹青

死士魂兮誰哀弔

可憐爭鬪舊江山

行人過此情多少

古來征戰幾人還

班超歸時鬢已斑

料想良人馳騁外

三尺劍一戎鞍

秋風沙草

明月關山

馬頭鳴鏑

城上緣竿

功名百忙裏

勞苦未應閒

Sầu tủi

Tự tòng biệt hậu phong sa lũng

Minh nguyệt tri quân hà xứ túc

Cổ lai chinh chiến trường

Vạn lý vô nhân ốc

Phong ngao ngao hề đả đắc nhân nhan tiều

Thuỷ thâm thâm hề khiếp đắc mã đề súc

Thú phu chẩm cổ ngọa Long sa

Chiến sĩ bão yên miên hổ lục

Kim triêu Hán há Bạch Đăng thành

Minh nhật Hồ khuy Thanh Hải khúc

Thanh Hải khúc thanh sơn cao phục đê

Thanh sơn tiền thanh khê đoạn phục tục

Thanh sơn thượng tuyết mông đầu

Thanh khê hạ thuỷ một phúc

Khả liên đa thiểu thiết y nhân

Tư quy đương thử sầu nhan xúc

Cẩm trướng quân vương tri dã vô

Gian nan thuỳ vị họa chinh phu

Liệu tưởng lương nhân kinh lịch xứ

Tiêu Quan giác hãn hải ngung.

Sương thôn vũ điếm

Hổ lạc xà khu

Phong xan lộ túc

Tuyết hĩnh băng tu

Đăng cao vọng vân sắc

An phục bất sinh sầu

Tự tòng biệt hậu đông nam kiếu

Đông nam tri quân chiến hà đạo

Cổ lai chinh chiến nhân

Tính mệnh khinh như thảo

Phong nhận hạ ôn ôn hiệp khoáng chủ ân thâm

Thời khắc trung lịch lịch hoành qua tráng sĩ yểu

Kỳ sơn cựu trủng nguyệt mang mang

Phì thuỷ tân phần phong niểu niểu

Phong niểu niểu không xuy tử sĩ hồn

Nguyệt mang mang tằng chiếu chinh phu mạo

Chinh phu mạo hề thuỳ đan thanh

Tử sĩ hồn hề thuỳ ai điếu

Khả liên tranh đấu cựu giang sơn

Hành nhân quá thử tình đa thiểu

Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hoàn

Ban Siêu quy thời mấn dĩ ban

Liệu tưởng lương nhân trì sính ngoại

Tam xích kiếm nhất nhung yên

Thu phong sa thảo

Minh nguyệt quan sơn

Mã đầu minh đích

Thành thượng duyên can

Công danh bách mang lý

Lao khổ vị ưng nhàn

Hoài tưởng

懷想

勞與閒誰與言

君在天涯妾倚門

倚門固妾今生分

天涯豈君平生魂

自信相隨魚水伴

那堪相隔水雲村

妾身不想為征婦

君身豈學為王孫

何事江南與江北

令人愁曉更愁昏

一個是風流少年客

一個是深閨少年婚

可堪兩年少

千里各寒暄

憶昔與君相別時

柳條猶未囀黃鸝

問君何日歸

君約杜鵑啼

杜鵑已逐黃鸝老

青柳樓前語鷾鴯

憶昔與君相別中

雪梅猶未識東風

問君何日歸

君指桃花紅

桃花已伴東風去

老梅江上又芙蓉

與我約何所

乃約隴西岑

日中兮不來

墜葉兜我簪

竚立空涕泣

荒邨喧午禽

與我約何所

乃約漢陽橋

日晚兮不來

谷風吹我袍

竚立空涕泣

寒江起暮潮

昔年寄信勸君回

今年寄信勸君來

信來人未來

楊花零落委蒼苔

蒼苔蒼苔又蒼苔

一步閒庭百感催

昔年回書訂妾期

今年回書訂妾歸

書歸人未歸

紗窗寂寞轉斜暉

斜暉斜暉又斜暉

十約佳期九度違

Hoài tưởng

Lao dữ nhàn thuỳ dữ ngôn

Quân tại thiên nhai, thiếp ỷ môn

Ỷ môn cố thiếp kim sinh phận

Thiên nhai khởi quân bình sinh hồn

Tự tín tương tuỳ ngư thuỷ bạn

Na kham tương cách thuỷ vân thôn

Thiếp thân bất tưởng vi chinh phụ

Quân thân khởi học vi vương tôn

Hà sự giang Nam dữ giang Bắc

Linh nhân sầu hiểu cánh sầu hôn

Nhất cá thị phong lưu thiếu niên khách

Nhất cá thị thâm khuê thiếu niên hôn

Khả kham lưỡng niên thiếu

Thiên lý các hàn huyên

Ức tích dữ quân tương biệt thời

Liễu điều do vị chuyển hoàng ly

Vấn quân hà nhật quy

Quân ước đỗ quyên đề

Đỗ quyên dĩ trục hoàng ly lão

Thanh Liễu lâu tiền ngữ ý nhi

Ức tích dữ quân tương biệt trung

Tuyết mai do vị thức Ðông phong,

Vấn quân hà nhật quy

Quân chỉ đào hoa hồng

Đào hoa dĩ bạn Ðông phong khứ

Lão mai giang thượng hựu phù dung

Dữ ngã ước hà sở

Nãi ước Lũng Tây sầm

Nhật trung hề bất lai

Trụy diệp đâu ngã trâm

Trữ lập không thế khấp

Hoang thôn huyên ngọ cầm

Dữ ngã ước hà sở

Nãi ước Hán Dương kiều

Nhật vãn hề bất lai

Cốc phong xuy ngã bào

Trữ lập không thế khấp

Hàn giang khởi mộ trào

Tích niên ký tín khuyến quân hồi

Kim niên ký tín khuyến quân lai

Tín lai nhân vị lai

Dương hoa linh lạc uỷ thương đài

Thương đài thương đài hựu thương đài

Nhất bộ nhàn đình bách cảm thôi

Tích niên hồi thư đính thiếp kỳ

Kim niên hồi thư đính thiếp quy

Thư quy nhân vị quy

Sa song tịch mịch chuyển tà huy

Tà huy tà huy hựu tà huy

Thập ước giai kỳ cửu độ vi

Cô lánh

孤另

試將去日從頭數

不覺荷錢已三鑄

最苦是連年紫塞人

最苦是千里黃花戍

黃花戍誰無堂上親

紫塞人誰無閨中婦

有親安可暫相離

有婦安能久相負

君有老親鬢如霜

君有兒郎年且孺

老親兮倚門

兒郎兮待哺

供親餐兮妾為男

課子書兮妾為父

供親課子此一身

傷妾思君今幾度

思君昨日兮已過

思君今年兮又暮

君淹留二年三年更四年

妾情懷百縷千縷還萬縷

安得在君邊

訴妾衷腸苦

妾有漢宮釵

曾是嫁時將送來

憑誰寄君子

表妾相思懷

妾有秦樓鏡

曾與郎初相對影

憑誰寄君子

照妾今孤另

妾有鉤指銀

手中時相親

憑誰寄君子

微物寓慇懃

妾有搔頭玉

嬰兒年所弄

憑誰寄君子

他鄉幸珍重

Cô lánh

Thí tương khứ nhật tùng đầu sổ

Bất giác hà tiền dĩ tam chú

Tối khổ thị liên niên tử tái nhân

Tối khổ thị thiên lý hoàng hoa thú

Hoàng hoa thú thuỳ vô đường thượng thân

Tử tái nhân thuỳ vô khuê trung phụ

Hữu thân an khả tạm tương ly

Hữu phụ an năng cửu tương phụ

Quân hữu lão thân mấn như sương

Quân hữu nhi lang niên thả nhụ

Lão thân hề ỷ môn

Nhi lang hề đãi bộ

Cung thân xan hề thiếp vi nam

Khoá tử thư hề thiếp vi phụ

Cung thân khoá tử thử nhất thân

Thương thiếp tư quân kim kỷ độ

Tư quân tạc nhật hề dĩ quá

Tư quân kim niên hề hựu mộ

Quân yêm lưu nhị niên tam niên cánh tứ niên

Thiếp tình hoài bách lũ thiên lũ hoàn vạn lũ

An đắc tại quân biên

Tố thiếp trung trường khổ

Thiếp hữu Hán cung thoa

Tằng thị giá thời tương tống lai

Bằng thuỳ ký quân tử

Biểu thiếp tương tư hoài

Thiếp hữu Tần lâu kính

Tằng dữ lang sơ tương đối ảnh

Bằng thuỳ ký quân tử

Chiếu thiếp kim cô lánh

Thiếp hữu câu chỉ ngân

Thủ trung thời tương thân

Bằng thuỳ ký quân tử

Vi vật ngụ ân cần

Thiếp hữu tao đầu ngọc

Anh nhi niên sở lộng

Bằng thuỳ ký quân tử

Tha hương hạnh trân trọng

Vọng tưởng

望想

昔年音信有來時

今年音稀信亦稀

見雁枉然思塞帛

聞霜漫自製綿衣

西風欲寄無鴻便

天外憐伊雪雨垂

雪寒伊兮虎帳

雨冷伊兮狼幃

寒冷般般苦

天外可憐伊

錦字題詩封更展

金錢問卜信還疑

幾度黃昏時重軒人獨立

幾回明月夜單枕鬢斜攲

不關酖與酣惛惛人似醉

不關愚與惰懵懵意如癡

簪斜委鬌髼無奈

裙褪柔腰瘦不支

晝沈沈午院行如墜

夕悄悄湘簾捲又垂

簾外窺日出枝頭無鵲報

簾中坐夜來心事只燈知

燈知若無知

妾悲只自悲

Vọng tưởng

Tích niên âm tín hữu lai thời

Kim niên âm hy tín diệc hy

Kiến nhạn uổng nhiên tư tái bạch

Văn sương mạn tự chế miên y

Tây phong dục ký vô hồng tiện

Thiên ngoại liên y tuyết vũ thuỳ

Tuyết hàn y hề hổ trướng

Vũ lãnh y hề lang vi

Hàn lãnh ban ban khổ

Thiên ngoại khả liên y

Cẩm tự đề thi phong cánh triển

Kim tiền vấn bốc tín hoàn nghi

Kỷ độ hoàng hôn thời trùng hiên nhân độc lập

Kỷ hồi minh nguyệt dạ đơn chẩm mấn tà khi

Bất quan trầm dữ hàm hôn hôn nhân tự tuý

Bất quan ngu dữ nọa mộng mộng ý như si

Trâm tà uỷ đoả bồng vô nại

Quần thối nhu yêu sấu bất chi

Trú trầm trầm ngọ viện hành như truỵ

Tịch tiêu tiêu tương liêm quyển hựu thuỳ

Liêm ngoại khuy nhật xuất chi đầu vô thước báo

Liêm trung tọa dạ lai tâm sự chỉ đăng tri

Đăng tri nhược vô tri

Thiếp bi chỉ tự bi

Có thể nói Chinh phụ ngâm là sáng tác của Đặng Trần Côn nổi tiếng nhất là cũng là dấu ấn tạo nên tên tuổi của ông. Một số bản dịch của các bài thơ này đã được đưa vào chương trình giảng dạy của sách giáo khoa. Và tập này đã được nhiều người phỏng dịch. Qua đó cũng có thể thấy được giá trị và các dấu ấn văn chương đặc sắc của tác phẩm này.

Xem thêm:Đặng Trần Côn và tập Chinh phụ ngâm nổi tiếng mọi thời đại phần cuối

Theo Thuvientho.com