Góc sân và khoảng trời Trần Đăng Khoa – Mang thế giới vào trong thơ phần 3

Với tập thơ Góc sân và khoảng trời ta cảm nhận được cả một thể giới dưới con mắt của trẻ thơ. Đó là đàn gà, con chum, cây đa… và là ánh trăng của làng quê. Ta thấy được nụ cười thích thú trước những điều mới lạ. Hay chính là khi biết thập thò ngoài cửa rủ bạn đi chơi. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu những bài thơ hay tiếp theo của tập này bạn nhé!

Ghi chép về ngọn đèn dầu

Đứng giữa nhà mà cháy

Mà tỏa sáng xung quanh

Chỉ thương cây đèn ấy

Không sáng nổi chân mình…

Ghi ở bờ ao

Chim hót rung rinh cành khế

Hoa rơi tím cả cầu ao

Mấy chú rô ron ngơ ngác

Tưởng trời đang đổ mưa sao

Giông bão

Trích trường ca “Đánh thần hạn”

Đoàn người bước lên lưng Cua

Tay cầm cào cỏ

Răng bừa

Chiêng dồn, trống thúc

Áo quần rách bươm

Phấp phới

Người trẻ đứng trên

Người già đứng dưới

Bạn Nhỏ đứng giữa đôi càng

Vẫn tấm thân

Gió thiêu, nắng cháy

Chăn trâu, cắt cỏ

Vai vác chiếc bắp cày gỗ gụ

To như cái cột đình

Chuôi liềm lấp loáng ngang lưng

Cua chĩa càng lao lên phía trước

Bật mở yếm nâu

Mây bay dưới chân

Mây bay trên đầu

Trời đất nổi phong ba

Ầm ầm gió bụi

Tưởng lệch sông

Lệch núi

Làng xóm bé hơn hòn sỏi

Ngôi nhà nay thấy đâu?

Nay thấy đâu:

Hoa nhãn rụng vườn sau

Hương bưởi thơm lừng giếng nước

Ngõ xóm gồ ghề quen thuộc

Hằn vết chân trâu

Thương đất phù sa

Vật vã khổ đau

Khô xác mấy mùa hạn hán

Thương mẹ già

Ra vào loạng choạng

Nắng lòa con mắt

Ta mang nỗi đau của đất

Lên trời

Đánh cho Thần Hạn cụt vòi

Gẫy cánh!

Cua bay suốt một ngày

Một đêm

Đến nhà cô Mây áo trắng

Đến nhà cô Mây áo vàng

– Ơi dân làng

Dân làng đi đâu đó?

– Chúng tôi đi

Đánh gãy xương Thần Hạn!

Hai cô lắc đầu:

– Nó có cái vòi ác lắm

Không đánh được đâu!

Cua lại bay

Một đêm

Một ngày sau

Đến nhà chị Gió

Chị khoác chiếc áo xanh

Gùi nước đeo trĩu cổ

– Ơi dân làng đi đâu?

– Đi phanh thây Thần Hạn!

Chị Gió nghiêng đầu:

– Nó vẫy vùng đôi cánh

Không đánh được đâu!

***

Lúc đó

Dội lên tiếng thở ồ ồ

Xung quanh loằng ngoằng lửa đỏ

Thần Hạn bay nhoáng nhoàng

Cánh dọc ngang xả gió

Vòi xì khói cay xè:

– Hỡi chúng bay

Những kẻ nghèo hèn khốn khổ

Ai xui nộp mạng cho ta?

Chiếc liềm bên sườn bạn Nhỏ

Nghiêng về một bên

Bạn bay theo Thần Hạn

Nhanh hơn chớp ban đêm:

– Cho tôi hỏi

Sao Thần hút hết nước sông

Còn thiêu khô cây cối

Thiêu khô bàn tay con người

Ai mà sống nổi?

Mồm Thần Hạn méo xệch

Phả hơi rát mặt

– Ta đã tha tội chết

Chúng bay còn đòi chi?

– Chúng tôi

Đòi tiếng chim cho trời

Đòi sắc hoa cho lá

Đòi hương thơm cho quả

Đòi phù sa cho đất

Đòi nước cho sông

Đòi máu cho tim người

Chúng tôi đòi…

– A

Thằng này nói láo!

Thần đập cánh cau mày

Khoảng trời đùng đùng nổi bão

Lửa táp đằng đông

Lửa táp đằng tây

Lửa

Lửa

Giơ bàn tay

Không nhìn thấy nữa

Quay lại

Không nhìn thấy nhau

Lửa tím dưới chân

Lửa xanh trên đầu

Quanh người hầm hập nóng

Thần Hạn rít trong cổ họng:

– Chúng bay không thoát tay ta

Chúng bay sẽ thành tro bụi!

Cua lái đôi càng

Một cơn gió nổi

Cua vút lên cao

Không gian tóe ngang ánh chớp

Lưng trời nước đổ rào rào

Rào rào…

Lửa Thần không tắt

Lửa reo rần rật

Lửa tím

Lửa vàng

Vòi phun lửa trắng

Lửa xiên thẳng

Dài như mũi tên bay

Cơn gió lượn qua

Tắt ngay

Đám mây trôi qua

Tan biến

Con chim lao qua

Thành cát…

Nhưng lạ chưa

Cụ già ngân nga tiếng hát

Bài hát về dãy thông xanh

Lá thông bứt cành

Lao vun vút

Mũi thông xoáy lạnh không gian

Bài hát về hàng dừa dài

Về bãi mía rộng

Lá phừn phựt bứt cây

Phóng lên trời

Sáng loáng muôn ngàn thanh kiếm

Lưỡi dao

Rừng rực chớp

Bài hát về con đường làng

Sỏi nhảy lên

Lốc cốc

Và

Bay vù như bão thốc

Bài hát về cơn mưa chiều hè

Mát luồng gió đắng

Cua phun từng chùm bọt trắng

Một giọt nở thành năm

Hai giọt nở thành mười

Thần Hạn rủ vòi

Khép cánh

Ngẩn ngơ

Vành tai quạt mo

Rung rung tiếng hát

Nghe trầm hùng như thác

Du dương như phi lao reo

Và trong veo như suối sa lưng đèo

Bỗng Thần sực tỉnh

Dọc ngang vỗ cánh

Vòi quật chéo không trung

Lửa trắng

Lửa xanh

Lửa tím

Lại bốc lên đùng đùng

Thần Hạn nghiến răng trèo trẹo:

– Từ nay

Trẻ con đừng hòng ăn kẹo

Người già đừng mong

Có bát canh cần

Chỉ một giọt lửa của ta

Chúng bay cũng thành tro bụi!

Lửa quạt vào lưng

Chói lói

Vẫn không làm nóng lưng Cua

Lưng đỡ chân người

Mát như chiều mưa

Lửa quạt vào đầu, vào vai

Dữ dội

Cua giương càng che

Nhưng không che nổi

Mọi người cúi xuống gan bàn chân

Lấy đất phù sa

Đỏ quánh

Xoa lên da

Da lạnh

Xoa lên quần áo

Áo quần lành ngay

Hồng tươi trong sắc lửa

Thần Hạn rùng mình

Hoảng sợ

Không hiểu sao

Thần rung cánh

Lắc đầu

Dồn độ nóng thêm cho lửa

Nhưng ùn ùn

Bốn phía

Dải nước trắng và dày

Cuộn thành những túi mây

Hút lửa

Túi nước thắt vào nhỏ nữa

Lửa tru tréo bên trong

Phụt tắt

Cua đạp mạnh tám còng

Bật sáng choang đôi mắt

Yếm nâu phần phật

Bay vút lên cao

Và đoàn người

Cầm cuốc, cầm cào

Lăm lăm đợi

Thần Hạn lao tới

Quăng vòi

Quấn chặt lưng Cua và đoàn người

Lắc tít…

Lắc tít…

Nghe kẽ răng Thần rít:

– Chúng bay không thoát tay ta!

Lúc bấy giờ các chị Gió

Từ xa

Lái những viên đạn, lưỡi dao

Mũi tên, thanh kiếm

Phầm phập đến

Chém dọc, đâm ngang

Viên đạn đường làng

Nổ tung con mắt

Mũi tên thông, cắm sâu vào tai

Thanh kiếm lá dừa

Chém xả vai

Cánh thần tướp ra

Buông rủ

Lưỡi dao mía

Lia ngay vào cổ

Và đoàn người

Leo nhanh lên vòi

Con gái cầm kim chích

Con trai cầm răng bừa đâm

Cụ già cầm cào bổ

Quanh vòi

Những nhát đâm tua tủa

Theo nhịp trống

Nhịp chiêng

Thần rú lên

Man rợ

Không giống tiếng người, tiếng thú

Quay cuồng

Điên loạn

Cua giương càng

Hàng răng lạnh lùng và sáng loáng

Nghiến chặt vòi

Máu tóe ra đầy trời

Vòi đứt

Thần tối tăm con mắt

Không kêu được một câu

Cô Mây bay qua đầu

Thần Hạn bám vào

Định trốn

Nóng lòng chờ đón

Bạn Nhỏ đứng trong mây

Và bất ngờ

Giáng xuống

Một

bắp

cày!

Đầu Thần bẹp dúm

Máu tóe ra bảy sắc cầu vồng

Mũi khẹc thành sấm

Chuyển động trời ngoài, trời trong

Thần hu hu khóc

Nước mắt to, nước mắt nhỏ

Ào ào

Trút xuống thành mưa…

Góc sân và khoảng trời

Góc sân nho nhỏ mới xây

Chiều chiều em đứng nơi này em trông

Thấy trời xanh biếc mênh mông

Cánh cò chớp trắng trên sông Kinh Thầy…

Gửi theo các chú bộ đội

Cháu nghe chú đánh những đâu

Những tàu chiến cháy, những tàu bay rơi

Đến đây chỉ thấy chú cười

Chú đi gánh nước, chú ngồi đánh bi

Rồi từ nhà cháu chú đi

Lúa chiêm vào mẩy, chim ri bay về

Nghiêng nghiêng buồng chuối bên hè

Rặng tre, bãi mía bốn bề vẫy theo…

Chú qua bao suối bao đèo

Đến nay chắc đã thêm nhiều chiến công

Ngoài này cháu đứng cháu trông

Những đêm súng nổ, lửa hồng chân mây

Cháu về lớp cũ tường xây

Thông hào luồn dưới bóng cây xanh rờn

Chú đi phá nốt bốt đồn

Cuối trời còn giặc, chú còn ra đi

Vẫn mong ngày chú trở về

Lại ngồi với cháu bên hè đánh bi…

Hạ Long

Chiều về cuồn cuộn mây đen

Vòm trời, mặt vịnh nối liền với nhau

Đảo xanh, đảo tía, đảo nâu

Mênh mông sóng sóng trắng phau bạt ngàn

Nhoáng nhoàng chớp chớp chói chang

Đoàng đoàng sét sét giật vang trong ngoài

Biển đen màu mực ai mài

Thoảng bay vệt nắng ban mai phớt hồng

Gần xa vàng xuộm màu đồng

Vàng hoe lốm đốm cải ngồng đơm hoa

Tím tươi lấp loáng hoa cà

Bất thần rừng rực, lòa lòa lửa gang

Cầu vồng muôn sắc loang loang

Vượt trên ngọn sóng cao ngang mặt người

Hạ Long vẻ đẹp tuyệt vời

Hiện lên rực rỡ lúc trời nổi giông

Hà Nội

Hà Nội có chong chóng

Cứ tự quay trong nhà

Không cần trời thổi gió

Không cần bạn chạy xa

Hà Nội có nhiều hoa

Bó từng chùm cẩn thận

Mấy chú vào mua hoa

Tươi cười ra mặt trận

Hà Nội có Hồ Gươm

Nước xanh như pha mực

Bên hồ ngọn Tháp Bút

Viết thơ lên trời cao

Hà Nội có nhiều hào

Bụng súng đầy những đạn

Và có nhiều búp bê

Bóng tròn cho các bạn

Hà Nội có tàu điện

Đi về cứ leng keng

Người xuống và người lên

Người nào trông cũng đẹp

Mấy năm giặc bắn phá

Ba Đình vẫn xanh cây

Trăng vàng chùa Một Cột

Phủ Tây Hồ hoa bay…

Hà Nội có Bác Hồ

Em chưa về Hà Nội

Nhưng đêm đêm nghe cơn gió mới

Về gò thiêng Đống Đa

Về chiếc cầu sắt bắc trên những mái nhà

Xe lửa và ô tô đi không gãy

Về nước hồ Gươm xanh như một mảnh trời

Ngọc Hoàng đánh rời xuống đấy!

Về ngôi nhà Bác ở giữa Ba Đình

Bóng Bác bên cây vú sữa

Tiếng Bác Hồ cười

Em nghe rất rõ…

Trưa nay đài bỗng đưa tin

Giặc Mỹ ném bom Hà Nội

Tiếng loa dội từ mái ngói

Từ bờ tre

Từ ao cá mè

Từ bờ vùng mới đắp

Tiếng loa dậy lên từ đất

Tiếng loa dội xuống từ trời

– Thằng giặc Mỹ ném bom Hà Nội rồi

Hà Nội có Bác Hồ đang ở…

Mẹ em nấu cơm giụi lửa

Bố em họ trâu giữa đường cày

Các cô, các thầy

Ngừng giảng bài giữa lớp…

Bạn Tĩnh, bạn Nho, bạn Lập

Bạn nào mắt cũng đỏ hoe

Bé Giang ngồi ở đầu hè

Cũng thôi đánh chuyền đánh, chắt.

Tiếng loa dậy lên từ đất

Tiếng loa dội xuống từ trời

– Thằng giặc Mỹ ném bom Hà Nội rồi

Hà Nội có Bác Hồ đang ở…

Tiếng trống gọi ngoài trụ sở

Chúng em đi

Lầm lì

Làng xóm quê em

Bỗng thành Hà Nội

Tiếng ho dội từ mái ngói

Từ bờ tre

Từ ao cá mè

– Đà đảo giặc Mỹ xâm lược!

– Đà đảo giặc Mỹ xâm lược!

Nhà sau ngõ trước

Người người kéo ra đồng

Tay cày tay súng

Viên đạn bỗng nhiên nóng bỏng

Trên đường I83

Xe xích đi qua

Rầm rập…

Mũ sắt lô nhô

Tên lửa lóa nắng trời…

– Các chú bộ đội ơi!

– Các chú bộ đội ơi!

Thằng giặc Mỹ nó ném bom Hà Nội rồi!

Hà Nội có Bác Hồ đang ở.

Hạt gạo làng ta

Kính tặng chú Xuân Diệu

Hạt gạo làng ta

Có vị phù sa

Của sông Kinh Thầy

Có hương sen thơm

Trong hồ nước đầy

Có lời mẹ hát

Ngọt bùi đắng cay…

Hạt gạo làng ta

Có bão tháng bảy

Có mưa tháng ba

Giọt mồ hôi sa

Những trưa tháng sáu

Nước như ai nấu

Chết cả cá cờ

Cua ngoi lên bờ

Mẹ em xuống cấy…

Hạt gạo làng ta

Những năm bom Mỹ

Trút trên mái nhà

Những năm cây súng

Theo người đi xa

Những năm băng đạn

Vàng như lúa đồng

Bát cơm mùa gặt

Thơm hào giao thông…

Hạt gạo làng ta

Có công các bạn

Sớm nào chống hạn

Vục mẻ miệng gàu

Trưa nào bắt sâu

Lúa cao rát mặt

Chiều nào gánh phân

Quang trành quết đất

Hạt gạo làng ta

Gửi ra tiền tuyến

Gửi về phương xa

Em vui em hát

Hạt vàng làng ta…

Hoa bưởi

Đêm qua hoa rụng cánh rồi

Sớm nay cái cuống đã chồi quả non

Hoa rơi trắng mảnh sân con

Ôi hoa đã rụng vẫn còn ngát hương…

Hoa duối

Vườn xôn xao – Hoa nở

Năm cánh xòe vàng tươi

Ngỡ sao đêm xuống đậu

Mải vui, quên về trời

Hoa lựu

Em trồng cây lựu xanh xanh

Cuốc kêu chưa dứt mà cành đầy hoa

Hoa lựu như lửa lập loè

Nhớ khi em tưới, em che hàng ngày

Nhớ khi mưa lớn, gió lay

Em mang que chống cho cây cứng dần

Trưa nay bỗng thấy ve ngân

Ve ngân trưa nắng, quả dần vàng tươi

Em ăn thấy nó ngọt bùi

Tặng chú bộ đội, chú cười với em

Đêm về đạn chú bắn lên

Đỏ như hoa lựu trên nền trời xanh

Hỏi đường

Nhìn con đường nhỏ từ đây

Bâng khuâng vì thiếu bóng thầy đi qua

Đường ơi, có nhớ chăng là

Ngày nào dạy học, thầy qua đường này?

Đường rằng: Tao nhớ lắm thay!

Khoa ơi, thầy giáo của mày đã xa

Bao giờ thống nhất nước nhà

Thầy về dạy học lại qua đường này…

Nhìn con đường rợp bóng cây

Bỗng em lại thấy dáng thầy đi qua…

Họp báo “Chim hoạ mi”

Chiều nay “Toà soạn” họp

Ở nhà bạn Thuý Giang

Chủ nhà đã sẵn sàng

Ngả ra con lợn béo

Đầu tiên “nhà thơ” Lộ

Tóc đỏ như râu tôm

Chưa bước vào đến cửa

Đã đọc thơ ồm ồm

Rồi đến “hoạ sĩ” Lập

Tai gài chiếc bút lông

Tay cầm quả bóng nhựa

Vừa đi vừa tung tung

Cuối cùng, “nhà báo” Tĩnh

Đánh một chiếc quần đùi

Anh chàng vừa đi hôi

Tay còn tanh mùi cá

Mấy “nhà” ngồi xuống đất

Bàn ra báo ngày mai

“Nhà thơ” thì nói ngắn

“Nhà báo” thì nói dài

Chưa bàn xong công việc

Chủ nhà đã bưng lên

Toàn là chả với nem:

Những khoanh khoai lang luộc!

Hương đồng

Đồng ẩm trăng non

Luống cày sực nức

Mưa rào bữa trước

Nắng hồng chiều nay

Mùi bùn đang ngấu

Mùi phân đang hoai

Vôi chưa tan hẳn

Còn hăng rãnh cày

Hạt giống mùa qua

Bốc men trong đất

Giọt giọt mồ hôi

Ủ lâu thành mật

Bốn bề lên hương

Dịu mát bờ sương

Thoảng hơi gió nhẹ

Vầng trăng mới hé

Làn mây trong ngần

Đường cày ai rạch

Thành dòng sông Ngân

Sao như gốc rạ

Lô nhô xa gần

Trời đất đêm nay

Như chim mới hót

Như rượu mới cất

Như mật mới đông

Đi trong ngào ngạt

Niềm vui gieo trồng

Thịt da ta cũng

Tỏa hơi ruộng đồng

Hương nhãn

Hàng năm mùa nhãn chín

Anh em về thăm nhà

Anh trèo lên thoăn thoắt

Tay với những chùm xa

Năm nay mùa nhãn đến

Anh chưa về thăm nhà

Nhãn nhà ta bom giội

Vẫn dậy vàng sắc hoa

Mấy ngàn ngày bom qua

Nhãn vẫn về đúng vụ

Cùi nhãn vừa vào sữa

Vỏ thẫm vàng nắng pha

Em ngồi bên bàn học

Hương nhãn thơm bay đầy

Ve kêu rung trời sao

Một trời sao ban ngày

Vườn xanh biếc tiếng chim

Dơi chiều khua chạng vạng

Ai dắt ông trăng vàng

Thả chơi trong lùm nhãn

Đêm. Hương nhãn đặc lại

Thơm ngoài sân trong nhà

Mẹ em nằm thao thức

Nhớ anh đang đi xa…

Kẹo hồng kẹo xanh

Tay em cầm một cành đào

Ngày mồng một tết, chúng em vào thăm anh

Các anh ở giữa đồng xanh

Giơ tay ra đón, các anh cùng cười

Cành đào em tặng rất tươi

Thấy các anh khỏe, các anh cười, em yêu

Kẹo xanh, kẹo đỏ rất nhiều

Đứa nào anh cũng chia đều như nhau

Đứa nào anh cũng xoa đầu

Đứa nào anh cũng bế lâu trong lòng

Khẩu pháo nó đứng nó trông

Chú ta cũng muốn kẹo hồng, kẹo xanh

Kể cho bé nghe

Hay nói ầm ĩ

Là con vịt bầu

Hay hỏi đâu đâu

Là con chó vện

Hay chăng dây điện

Là con nhện con

Ăn no quay tròn

Là cối xay lúa

Mồm thở ra gió

Là cái quạt hòm

Không thèm cỏ non

Là con trâu sắt

Rồng phun nước bạc

Là chiếc máy bơm

Dùng miệng nấu cơm

Là cua, là cáy

Chẳng vui cũng nhảy

Là chú cào cào

Đêm ngồi đếm sao

Là ông cóc tía

Ríu ran cành khế

Là cậu chích choè

Hay múa xập xoè

Là cô chim trĩ…

Khi mẹ vắng nhà

Kính tặng mẹ em

Khi mẹ vắng nhà, em luộc khoai

Khi mẹ vắng nhà, em cùng chị giã gạo

Khi mẹ vắng nhà, em thổi cơm

Khi mẹ vắng nhà, em nhổ cỏ vườn

Khi mẹ vắng nhà, em quét sân và quét cổng

Sớm mẹ về, thấy khoai đã chín

Buổi mẹ về, gạo đã trắng tinh

Trưa mẹ về, cơm dẻo và ngon

Chiều mẹ về, cỏ đã quang vườn

Tối mẹ về, cổng nhà sạch sẽ

Mẹ bảo em: Dạo này ngoan thế!

– Không mẹ ơi! Con đã ngoan đâu

Áo mẹ mưa bạc màu

Đầu mẹ nắng cháy tóc

Mẹ ngày đêm khó nhọc

Con chưa ngoan, chưa ngoan!

Khi mùa thu sang

Mặt trời lặn xuống bờ ao

Ngọn khói xanh lên, lúng liếng

Vườn sau gió chẳng đuổi nhau

Lá vẫn bay vàng sân giếng

Xóm ngoài, nhà ai giã cốm

Làn sương lam mỏng, rung rinh

Em nhỏ cưỡi trâu về ngõ

Tự mình làm nên bức tranh

Rào thưa, tiếng ai cười gọi

Trông ra nào thấy đâu nào

Một khoảng trời trong leo lẻo

Thình lình hiện lên ngôi sao

Những muốn kêu to một tiếng

Thu sang rồi đấy! Thu sang!

Lòng bỗng nhớ ông Nguyễn Khuyến

Cõng cháu chạy rông khắp làng…

Với tập thơ Góc sân và khoảng trời ta cảm nhận được một thế giới hồn nhiên của tuổi thơ. Trong cái thời ấy cả đất nước ta dang đấu tranh chống xâm lược nhưng vẫn cảm nhậ được sự hồn nhiên. Có thể nói tập thơ chính là cuốn hồi ký về một tuổi thơ vui vẻ và những điều thú vị mà chỉ có dưới đôi mặt trẻ thơ ta mới có thể cảm nhận được. Đừng quên đón đọc phần tiếp theo để cùng cảm nhận bạn nhé!

Theo Thuvientho.com