Lưu Quang Vũ với tập thơ Hương Cây ( 1968)

Tập thơ “Hương cây” của Lưu Quang Vũ, in chung với “Bếp lửa” của Bằng Việt năm 1968. Tập thơ Hương cây thể hiện rõ phong cách của nhà Lưu Quang Vũ. Đó là những vần thơ đắm đuối camrm xúc, là cảm hứng về con người, về cái đẹp, cái thiện, cái tôi hòa trong cái ta.

Tập thơ Hương cây 1968

Thôn Chu Hưng

Thôn Chu Hưng trăng sao rơi đầy giếng

Nằm giữa bốn bề rừng rậm nứa lao xao

Đường ven suối quả vả vàng chín rụng

Cọ xanh rờn lấp loáng nước sông Thao.

Nhà chon von khuất sau vườn ngô sắn

Thôn nhỏ nặng tình kháng chiến mười năm

Cơm thiếu muối rau giền ăn với trám

Sương trắng đồi, áo mỏng rét căm căm.

Ơi Chu Hưng đêm nằm nghe suối đổ

Nghe gió ngàn và tiếng hoẵng giữa rừng sâu

Ơi Chu Hưng sắn vùi trong bếp đỏ

Ấm những ngày gian khổ khó quên nhau.

Mẹ sinh con vào cuối mùa hoa gạo

Loa chuyển rừng tin thắng trận sông Lô

Bố gửi con mảnh vải dù may áo

Súng nổ dồn đuổi giặc suốt mùa mưa.

Vỡ đồi hoang mẹ trồng sắn trồng ngô

Con lớn trong nỗi nhọc nhằn của mẹ

Trong cánh tay xóm làng bồng bế

Trong tiếng hò tha thiết vọng trên nương.

Tuổi lên năm đi nhặt củi ven rừng

Con tập đánh vần bằng bảng tin thắng trận

Ăn đọt măng vầu, uống ngụm nước trong

Con chưa thấy những chân trời cao rộng.

Mùa thu hoà bình rời xa Việt Bắc

Bè về xuôi gió thổi nước sông reo

Rừng vẫy lá đưa ta đi lưu luyến

Bạn nhỏ trên đồi đứng mãi nhìn theo…

Xa Chu Hưng đã chín mùa cá lũ

Sắn bên đồi sắn có xanh tươi?

Mái nhà cũ đêm đêm ai nhóm lửa

Máng tre có còn hứng nước mưa rơi?

Thôn ta mở thêm mấy trường học mới

Hợp tác nhà nay chắc đã lên cao

Tháng mấy buổi có phim về chiếu

Đến bao giờ có điện để thay sao?

Con suối nhỏ xuyên rừng nơi ấy

Là ngọn nguồn sông biển yêu thương

Ra biển ra sông còn nhớ mãi

Trắng hoa rừng… ơi Chu Hưng, Chu Hưng!

Hà Nội, 1964

Qua sông Thương

Sao tên sông lại là Thương

Để cho lòng anh nhớ?

Người xưa bảo đây đôi lòng lệ nhỏ

Những suối buồn gửi tới mênh mang

Đò về Nhã Nam

Đò qua Phủ Lạng

Mưa chiều nắng rạng

Đã bao năm?

Nỗi đau cũ thật không cùng

Sông cũng thành nước mắt.

Hôm nay anh lại qua sông

Đò anh đi giữa những đoá sen hồng

Ong chấp chới bay, đây đương mùa dứa

Đò ngược xuôi chở trái chín vàng

Thơm ngát mật hương mùa hạ.

Thôn xóm đôi bờ xanh biếc quá

Những đường xe chạy đỏ bụi bay

Những tiếng cười khúc khích sau vườn cây.

Nước vỗ mạn thuyền dào dạt

Buồm trắng nắng căng phồng gió mát

Phủ Lạng Thương sừng sững thân cầu

Giặc đánh hai lần ta lại sửa mau.

Dòng nước đêm nay dựng trời sao

Hay ánh đèn điện sáng

Lấp lánh công trình phân đạm

Bóng ai kia trên giàn giáo tầng cao?

Thôi chẳng mất công tìm nhau

Hãy lắng nghe loa truyền tin chi vui quá nhỉ?

Sông Thương ơi, đang những ngày đánh Mỹ

Nên đôi bờ nòng pháo hướng trời mây

Những cô lái đò súng khoác trên vai

Đời đẹp vô cùng dòng lệ hoá dòng vui.

Đò anh đi vẫn mùa sen thẳm

Xuôi dòng về ngã ba sông

Bỗng ào ào nước mênh mông

Vui gì bằng những dòng sông gặp gỡ?

Những đò trái chín hẹn hò nhau

Những nòng súng thép ngẩng chào nhau…

Mùa đánh Mỹ qua sông xưa nước mắt

Mà vạt áo người nay chẳng ướt

Chỉ nghe lồng lộng tiếng ca vang

Nghe sông gọi người đi đánh giặc

Đất nước nặng tình phù sa bát ngát

Tâm hồn ta tắm với bóng mây trong

Yêu quá sông Thương nước chảy đôi dòng.

6/1966

Đêm hành quân

Anh nghĩ gì trong đêm hành quân

Trên những chặng đường xưa ra trận tuyến?

Nguỵ trang reo như rừng gió chuyển

Bước chân đi cuồn cuộn đường dài.

Thoảng mùi hoa thiên lý cửa nhà ai?

Một tiếng chim khuya gọi mùi vải đỏ

Nghe đất thở luống cày hồn hậu lạ

Ta muốn thành hạt cốm uống hương đêm.

Tiếng ai hò? Dáng lạ cũng thân quen

Đường nào vui bằng đường ra trận tuyến?

Nam Bắc lòng ta chung tiếng gọi mẹ hiền

Ta náo nức như suối về sông biển.

Nào đâu phải ngày đi không lưu luyến

Mắt người trong như nước giếng ban đầu

Mảnh trăng liềm nghiêng một nỗi nhớ nhau

Còn biết mấy hẹn hò dang dở:

Một cánh đồng chờ máy cày đến vỡ

Một giàn bầu trước ngõ bớt người chăm

Nhãn vườn ai mùa hạ hẹn về thăm…

Đêm nay phà đã sang mấy chuyến?

Ơi chị dân quân nụ cười tin mến

Ơi mẹ già đun nước sẵn chờ con

Giữa trời khuya nghe tiếng súng nổ dồn

Từ trận đánh xưa công đồn lửa đỏ

Người liệt sĩ nơi nghĩa trang nằm đó

Cũng lên đường, nhập với hàng quân.

Làm kẻ sinh sau giữa đời rộng mở

Mang khối căm hờn ngày trước chưa tan

Hờn căm mới lại chồng lên nợ cũ

Lửa cháy bom rơi…, ta cầm súng lên đường.

Chim cu ơi, mùa đã chín vàng

Tin chiến thắng bay về muôn xóm ngõ

Đêm náo nức giục bình minh hớn hở

Một khúc quân hành cả nước ngân vang!

(1966)

Gửi tới các anh

Chiều ấy các anh đi

Nắng nhạt vàng hoe gốc rạ,

Gió xạc xào qua luỹ tre

Em đứng nhìn theo sau cửa,

Đất nước đánh thù, đường trăm ngả

Các anh đi về đâu?

Em muốn nói trăm câu, ngàn câu

Mà chỉ nghiêng đầu chào khe khẽ.

Bóng các anh ngả dài theo vườn dâu

Mũ các anh rập rình trên bãi mía.

Các anh đi khuất trên đường xa

Em còn ngó hoài qua lối nhỏ

Từ đường làng có hương rơm hương cỏ

Các anh xuống đò qua sông,

Ráng chiều nước rộng mênh mông

Dạt dào sóng vỗ.

Đã ba vầng trăng

Kể từ bữa đó,

Em là cỏ lúa

Em chăm ao bèo,

Tháng bày mưa nhiều

Tháng tám sen tàn bưởi chín

Chim ngói bay về bịn rịn

Tháng chín lúa trổ đòng đòng

Trời thu hương cốm mát trong.

Bãi tập các anh bữa trước

Hợp tác đào thêm mương dài

Dãy xoan các anh trồng, vòm lá mướt

Nhành cao nhành thấp

Nhắc các anh hoài.

Gió thổi mây chiều

Chim hót sớm mai

Em vẫn cùng đội dân quân tập bắn.

Đất nước mình tươi hoa đẹp nắng

Em cùng gìn giữ phải không anh?

Em hứa: đồng em xanh

Tay em cầm chắc súng,

Tàu bay Mỹ rụng:

Tháng tám năm trăm

Tháng chín sáu trăm

Trái hồng sắp đỏ

Hạt thóc sắp vàng

Báo tin chiến thắng rộn ràng,

Trận nào các anh đã dự?

Mong các anh nhiều chiến công,

Có quê ta chín nhớ,

Có lòng em mười thương…

Các anh đi nhiều chốn quê hương

Đừng quên nơi này nhé!

Ngày mai tan giặc Mỹ

Các anh về quê em

Xoan xưa đã lớn, lá biếc cành chen

Đón mừng chiến sĩ…

Bên sông rì rào bãi mía

Như muôn lời em gửi các anh…

Ta đi giữ nước yêu thương lắm

Mỗi xóm thôn qua mỗi nghĩa tình.

Hải Phòng, 9/1965

Những chuyến bay

Những chuyến bay tìm diệt kẻ thù

Ta nghiêng cánh nhìn quê hương xanh biếc

Càng bay cao càng thấy yêu tha thiết

Con nục ngoài khơi, cái nấm trên ngàn

Yêu mẻ thép ra lò và điệu hát xẩm xoan…

Ta giữ bờ đê mùa xuân biếc cỏ

Trạm bơm đầu thôn, mái trường tuổi nhỏ

Cái ao thả cá, con đường tròng xoan…

Tổ quốc áo nâu Tổ quốc áo chàm

Bay qua rừng ta say hương trăm gỗ

Bay ven biển rì rào sóng vỗ

Tâm hồn ta ngào ngạt muối thơm

Khi bay trên sắc tím Trường Sơn

Nghe tiếng súng của miền Nam thôi thúc

Bay qua hướng đông, vòng lên hướng bắc

Ngang sông Đà, ta dọc sông Lô.

Sớm tháng tám bay trên trời thủ đô

Cờ trên cánh thêm đỏ bừng sắc thắm

Nhìn xung quanh: mây bỗng nõn trắng

Ôi có phải rồng lên trên Thăng Long?

Trái tim đất nước gió thở phập phồng

Chào ga lớn trăm tàu về tụ hội

Chào những cửa ô xoè hoa ngói mới

Chào gian hầm anh Trần Phú viết tuyên ngôn

Chào lá nhành cây vú sữa tười non

Trải bóng mát vườn Bác Hồ làm việc…

Những chuyến bay trên trời xanh Tổ quốc

Mắt mẹ mắt em náo nức nhìn theo

Sông nước dạt dào, ngô lúa vẫy reo

Ta cưỡi gió xé mây tìm diệt Mỹ!

(Sân bay S, tháng 8-1966)

Lá bưởi lá chanh

Công sự pháo

Phủ đầy nguỵ trang xanh

Trong những chùm cây dại

Có vài cành bưởi cành chanh.

Giữa giờ chiến đấu

Mẹ già em bé trong thôn

Đã bẻ cả cây vườn

Cả cành chanh cành bưởi

Đem tới làm nguỵ trang cho bộ đội.

Chiến hào nắng chói

Bỗng thơm mùi bưởi, mùi chanh

Chan chứa lòng anh bộ đội

Bao nhiêu ân tình…

Ôi lá bưởi lá chanh

Hương vị quê nhà quen thuộc quá

Như ngày thơ nhỏ

Có cây bưởi cạnh cầu ao

Mấy gốc chanh ven hàng rào

Bưởi chín về mùa thu

Chanh sai về mùa hạ

Me chăm gốc nhiều nên ngon quả.

Chanh bâng khuâng mùi lá

Lời mẹ thường hát đó:

“Con gà cục tác lá chanh”…

Bưởi cứ mùa xuân hoa trắng nở

Hương thơm ngát cả thân cành

Đi xa lòng vẫn nhớ

Dáng quê hương trong cây lá hiền lành…

Lá chanh đầu ai thường gội

Mái tóc dài ai cài hoa bưởi

Buổi ban đầu vấn vương…

Cây lá nơi này lá quê hương

Ôi những mẹ những em ta hiền hậu

Những cô gái cùng ta chiến đấu

Giống như người con gái hôm xưa…

Máy bay quân thù

Đốt những vườn cây sém lửa

Chồi biếc bây giờ đứt nhựa

Thân cành đau không cây ơi

Bầm gan tím ruột bao người.

Cả quê nhà

Cùng ta chiến đấu

Từng viên đạn lắp vào nòng pháo

Bồi hồi nghe hương lá bưởi lá chanh.

(Vĩnh Phúc, 10-1965)

Trưa nay

Con thuyền nào kéo lưới ngược dòng sông

Theo bóng mát của bờ tre xao động?

Ôi những cánh đồng xa im lặng

Khói bay trời xanh trưa nay đưa nhau.

Thôi chào người em gái thuở chăn trâu

Biết nói gì lúc xa quê đi vội?

Lòng anh những chiến trường đang gọi

Như nắng vàng giục thóc sân phơi.

Chưa kịp nắm bàn tay đã rời

Sao trước chẳng yêu quê nhiều hơn nữa?

Vườn dưa hấu nước ngọt trào ướt vỏ

Mía đưa vào lò mật bãi xanh thơm.

Buổi trưa hè bình dị của quê hương

Gà vỗ cánh lên ổ vàng đẻ trứng

Ven sông nắng những ngực tròn lấp loáng

Mỗi tiếng cười tiếng gọi sao thiết tha…

Không giọng nói ở đâu giống giọng quê nhà

Người sông bãi bao đời cực khổ

Xưa đêm bão lo buộc riêng lán nhỏ

Nay xóm làng đi gặt lúa đồng chung.

Tóc bạc rồi mẹ mới đủ bát cơm

Con lại chẳng ở nhà ăn cùng mẹ

Đến đốt lúa đồng ta là giặc Mỹ

Mẹ ký vào đơn xin cho con tòng quân.

Khi người thương dưới quả chín cành bàng

Bảo mấy hạ đông chi cũng đợi

Trời xa bỗng ầm ì súng nổ

Xốc ba-lô, anh vôi lên đường.

Hơi ấm bàn tay

Tặng Uyên

Phút đưa nhau ta chỉ nắm tay mình

Điều chưa nói thì bàn tay đã nói

Mình đi rồi hơi ấm còn ở lại

Còn bồi hồi trong những ngón tay ta.

Như hai dòng sông gặp gỡ đổi phù sa

Nhập luồng nước, hoà nhau màu sắc

Trao cảm thương, hai bàn tay nắm chặt

Nghe máu mẹ cha chuyển giữa mỗi tay mình.

Những ngày xa, trời nhớ một màu xanh

Xây trận địa bàn tay ta rám nắng

Khi vuốt ngọn cỏ non khi lắp đạn

Khi áp lên vầng trán thấm mồ hôi.

Bàn tay ta trên ngực lớn cuộc đời

Ấm hơi ấm ở tay mình lưu luyến

Và ở tận đầu kia trận tuyến

Bàn tay mình mang ánh nắng tay ta.

Khi đàn chim bay tới rợp trời trưa

Cồn mây về mang cơn mưa đầu hạ

Hai vì sao đổi ngôi trong đêm gió…

Đó chính tay mình đang vượt khoảng xa

Tìm đến nơi này âu yếm nắm tay ta.

1967

Ngã ba thị xã

Anh về ngã ba thị xã

Sương chiều thấm lạnh trên vai

Con sáo kêu hoài kiếm tổ

Cành cao bom tiện mất rồi!

Bến xe đợi chờ hò hẹn

Hố bom chôn mất bóng cây

Lũ trẻ thường hay đùa nghịch

Giờ sơ tán về đâu đây?

Thương bốn tường nhà mậu dịch

Vỡ rồi cửa vẫn lung lay

Ngăn này là quầy bán sách

Tro tàn giấy trắng còn bay…

Ta lợp lại từng mái rạ

Ta lập đi từng hố bom…

Trước cửa ngôi nhà cháy dở

Hôn con, mẹ bảo: Lên đường!

Hoa dẻ góc vườn vẫn nở

Cây bàng hồi lại lá xanh

Sau một rèm hoa ô cửa

Anh nghe có tiếng phong cầm.

Ai đấy hát theo nho nhỏ

Người đi bát ngát niềm thương

Có hai đoàn quân gặp gỡ

Vẫy nhau giữa ngã ba đường.

(1967)

Chuyện nhỏ bên sông

– Em mới về làm dâu thôn ta

Chuyện cái bến sông này em chả biết

Bãi cát lún bao mùa mưa trước

Mỗi câu hò gợi một chuyến đò đi.

Em biết chăng ngọn cỏ thơm kia

Con nghé ăn vào bỗng nhiên nhớ mẹ

Quẫy sóng trên sông là con cá mè

Hay đậu theo bầy là con chim dẽ

Con tép nhỏ thường kho với khế

Con bồ nông trên cát ướt lao xao…

Chuyện xóm chuyện nhà em chưa biết đâu

Trên bến sông này một chiều năm ấy

Mẹ đã tiễn cha đi bộ đội

Tiếng súng đòn Tây ngơ ngác hoàng hôn

Con rô sục bùn, con vạc kêu sương

Cha lội tắt qua dòng nước lạnh

Một nắm cơm đùm, một manh áo rách

Ngẩng lên ngang trời một mảnh trăng non…

– Anh bảo hiểu em mà hiểu không tròn

Em đã yêu anh em yêu trọn vẹn

Em về với anh như mùa cam chín

Những gì anh quý lòng anh cũng thương

Quê em cách anh nhiều xóm nhiều làng

Nhưng vẫn uống chung một dòng nước ấy

Cũng có bến sông như nơi anh đấy

Cũng bãi cát dài, con dẽ con giang

Cũng trận mưa rào thơm ngọn cỏ non…

Nước tương ngon kho con bống bé

Em thương anh còn mẹ mất cha

Đánh Pháp hy sinh ở chiến trường xa

Cha hẳn biết mình thành đôi anh nhỉ?

Cứ thế hai người tâm tình thủ thỉ

Nghe trọn chuyện này chắc chỉ dòng sông…

Qua mùa hoa gạo, tới mùa hoa vông

Người chồng trẻ lên đường đánh giặc

Chật bến sông bà con đủ mặt

Vui như hôm đón điện về làng…

Mía tím đôi bờ, phấn trắng thương thương

Muốn nói bao điều bạn tình ta hỡi!

– Xưa cha tòng quân, mo cơm mẹ gói

Trốn khỏi nhà giàu lại tránh đồn Tây

Hôm nay anh đi cũng ở bến này.

Cột điện qua sông ngang dọc đường dây

Thôn xóm tiễn đưa, bạn bè tấp nập

Mấy núi đèo rồi anh cũng vượt

Chỉ nhớ quê nhiều, nhiều lắm nhớ em…

– Anh đến đâu cũng sẽ gặp quê hương

Nhiều dòng sông rộng hơn sông tuổi nhỏ

Cũng đò sang ngang, cũng con tép nhỏ

Cũng nước đậm bờ chung thuỷ như em…

(4-1967)

Ngày ấy

Ngày ấy chưa nghe tiếng còi báo động

Công sự chưa đào trong các vườn hoa

Sách ta học chưa trang nào dạy gỡ bom nổ chậm

Mái trường ta chưa vết đạn quân thù.

Ngày ấy hay mơ lắm sắc biển xa

Ta chưa biết trong ta có sóng cồn giận dữ

Quá vô tư đôi khi ta chẳng nhớ

Những nếp đau xưa trên trán mẹ già.

Ngày ấy hay đâu trời ta xanh thế kia

Như nay ta nhìn qua đầu ruồi ngọn súng

Ngày ấy ngờ đâu bè bạn tuổi thơ

Vụt thành những anh hùng khi xung trận.

Cám ơn thời gian cám ơn hôm nay

Người chiến đấu mang nụ cười đẹp nhất

Ngày ấy ta chưa thấy hết tầm đất nước

Ngày ấy ta chưa hiểu rõ lòng ta

Anh chưa biết yêu em như bây giờ.

(6-1967)

Phố huyện

Đêm nay lại hành quân qua phố huyện

Một vầng trăng bạc, mấy chòm sao

Phố nhỏ nằm ven bờ cát sông Thao

Đêm nghe rì rầm nước chảy

Gió thổi xạc xào lau sậy

Rừng cọ bạt ngàn, nối tiếp nhau…

Ta bước đi thương nhớ những năm nào

Ơi cái phố tuổi thơ, phố nghèo kháng chiến

Hương đất hương cây bồi hồi bao kỷ niệm

Ta lại về, phố cũ nhớ ta chăng?

Vụt hiện về ký ức xa xăm

Thuở phố núi chiến khu đón người trăm ngả

Người của Hà Đông tơ lụa

Người vùng sông Đuống, Hương Canh

Chum vại dưới quê giặc đập tan tành

Người phố Thăng Long phá nhà đi kháng chiến

Tắm nước sông Thao lòng không bịn rịn

Mắt còn in nắng năm cửa ô.

Ai về Vũ Ẻn, Thanh Cù?

Gió lạnh thổi trên đường phá hoại

Dưới bến Việt Trì đồn Tây chẹn lối

Đò vẫn đưa người du kích qua sông

Phố huyện nằm sâu lắng những chiều đông

Vó ngựa đi về lộc cộc

Mùa chiến dịch bừng muôn ánh đuốc

Rung núi chuyển rừng bộ đội hành quân

Súng giặc khuôn về vui chuyện dân công

Tù binh Pháp hàng đoàn run rẩy

Mẹ giắt con ra vẫy chào bộ đội

Bố ghé qua nhà áo ướt sương khuya

Hôn vội con rồi lại hành quân đi.

Phố huyện mấy lần tàu bay giặc bắn

Nha ta năm ấy cháy tan hoang

Mẹ ơi, thương mẹ nhiều mưa nắng

Những năm dài khoai sắn nuôi con.

Hoà bình về xuôi xa núi xa rừng

Nay đánh Mỹ lại hành quân qua chốn cũ

Phố đổi thay nhiều, nhìn quanh bỡ ngỡ

Đây cửa hàng mậu dịch đông vui

Đây nhà ga tàu hối hả ngược xuôi

Vẫn đông người ra vẫy chào bộ đội

Bát nước trao tay, lời thăm vội

Ai là người phố huyện năm xưa?

Có phải đèo này in dấu chân cha

Có phải dốc kia mẹ từng gánh nặng?

Ôi đêm nay gió sông Thao lồng lộng

Đất nước mình nào đã được yên đâu

Chiều qua Mỹ bắn Việt Trì, Vũ Ẻn, Lâm Thao

Người vượt pháo quân ta rầm rập bước

Vẫn ánh trăng soi áo người vệ quốc

Phố huyện ơi, ta lại hành quân!

8/1966

Trên cầu Long Biên

Khẩu đội anh đứng dậy

Nghe sông Hồng dạt dào nước mát

Nghe gió nồng phơi phới lá ngô non

Phù sa ôm bãi cát mịn màng…

Bè gỗ xuôi. Thơm nhựa rừng bỡ ngỡ

Buồm trắng buồm nâu xoè căng cánh mở

Những phà vui hò hẹn bến Phà-đen

Cói chuyển rung cầu, rầm rập tàu lên…

Anh đứng dậy chào mặt trời mỗi sớm

Chào Thủ đô náo nức vào ngày

Tiếng thoi đưa, máy chạy, guồng quay

Tiếng bắp cải nặng vai tròn kĩu kịt

Tiếng guốc lanh canh, tiếng cười ríu rít…

Mỗi mặt người bừng như nắng mai…

Anh đứng dậy

Mắt nhìn bốn phương

Bóng in cao trên trời mây trắng

Nhớ một đêm nào

Đoàn quyết tử rút khỏi chân cầu

Để lại sau lưng phố phường cháy lửa

Chỉ xuống dòng sông nước đỏ

Hẹn mai về lấy lại Thủ đô!

Chúng ta về lấy lại Thủ đô

Cầu trầm lặng nhớ bao người ngã xuống

Buổi nào Thăng-long rũ tung xiếng nặng

Nay hai mốt năm Dân chủ cộng hoà

Dòng sông dài như tình yêu của ta.

Xung quanh anh biết bao nòng súng

Bắc tự tầng nhà, bắc trên nóc xưởng

Phải đứng trên cao mà đánh quân thù.

(10-4-1966)

Chiều

Chim chiều kêu thơ ngây

Trời chiều xanh đắm đuối

Nắng chiều trong liễu rối

Gác chiều nghe gió xa

Cơn mưa vừa thoảng qua

Hơi mưa dìu dịu mát

Lá quanh hồ sắp mục

Se sẽ mùi rượu lên

Hoa sấu rụng ngoài hiên

Mặt đường loang loáng ướt

Vòm cây soi mặt nước

Trong sau nhiều chiêm bao

Gạo đơm quả trên cao

Phượng thay dần áo mới

Nghe tiếng người cười nói

Nhựa đầu cành rưng rưng…

Năm đánh Mỹ gian truân

Qua một ngày vất vả

Hà Nội vẫn dành ta

Chọn chiều hương êm ả

Từng ngọn cỏ hơi mưa

Có đời ta ở đó

Sẽ hoá thành đạn lửa

Cho trận đánh hôm sau

Ôi tâm hồn thẳm sâu

Là những ngày đánh giặc

Ánh sáng tràn trên mắt

Người đi tay nắm tay…

Chiều xuống cánh chim bay

Như nụ cười thoáng gặp

Như vầng trăng mới mọc

Như mối tình mới yêu.

Không ai nói chi nhiều

Chỉ phà sang, sóng hát

Anh vào trong phố mát

Khói đạn áo còn lem

Trời vụt sao hôm lên

Bừng theo muôn mắt đợi

Mở cửa phòng ra em

Để chiều thêm chói lói.

1967

Máy nước đầu ngõ

Đêm nào nằm mơ trong gác xép

Nghe vòi nước ngoài đường nhỏ giọt

Những giọt mát lành nhắc chuyện khổ xưa:

Ngõ mòn lọc cọc xích lô

Bác thợ gầy gục đầu bên máy nước

Uống nghẹn ngào từng hớp

Mà môi nghèo vẫn khô…

Nay rãnh bùn đã vét

Ngõ mang tiếng cười tới các phố xa

Vòi nước ào ào dội xuống như mưa

Hoa tím mùa hè ướt đẫm

Quanh máy nước bồ câu nhặt nắng

Sân thượng phơi đầy áo trắng áo hoa

Hiên gác nào cũng mở tới một trời xa…

Quầy bán báo trang tin thơm mực mới

Cầu thang đếm bước chân chờ đợi

Gánh nước về vo gạo rửa rau

Thùng tôn sang sảng va nhau…

Đêm mùa thu tiếng đàn thánh thót

Cuộc đời biết cười, cuộc đời tập hát.

Nước phù sa ngầu đỏ sông Hồng

Lên bể cao gạn đục khơi trong

Như mạch máu những ống dài chằng chịt

Dẫn nước về vòi nước

Chia niềm vui cho mỗi căn nhà.

Tuổi nhỏ tôi cùng lũ trẻ ngây thơ

Ra hè nghịch nước

Nay tôi đi đánh giặc

Nhớ tiếng nước reo đầu ngõ bồi hồi

Mái nhà xưa quen tiếng đạn rồi

Nâng ụ súng bắn tàu bay giặc

Như máu sông Hồng về bể lọc

Sống chết đời tôi ràng rịt nơi đây.

Chiến thắng ta về như tiếng hát tương lai

Hái hoa tím mùa hè ẩm ướt

Ta cúi xuống xoè tay hứng nước

Vốc lên làn mi rửa sạch bụi đường

Nghĩ việc dựng xây Hà Nội đẹp hơn

Khi ngẩng lên đèn chiếu đã thắp

Ôi hạnh phúc thấm đầy nước mắt

Lăn lên má ta những giọt sáng ngời.

(1967)

Chưa bao giờ

Buổi chiều nào như buổi chiều nay

Biết nói gì cho đủ với nhau đây?

Nắng rung rinh khắp ngả đường Hà Nội

Còi báo yên vừa nổi

Chuông tàu đã leng keng

Mắt ai soi vào cũng sâu thẳm niềm tin.

Đây chị công an viên

Mang ngôi sao chính quyền trên mũ

Đứng canh ngã tư suốt giờ súng nổ…

Đây quầy hợp tác bán rau non

Những ngày mưa nắng đạn bom

Chưa lúc nào rau lên giá

Riêng điều ấy đơn sơ trên phố nhỏ

Cũng đáng cho ta cầm súng em à.

Mà chiều rồi ngoại ô xanh đằng xa

Nhấp nháy lửa hàn vui phố cũ

Một con tàu chạy về ga Hàng Cỏ

Khung cửa nào cũng có mặt người thương

Trên mảnh bom nhắc nhối cắm lòng tường

Chiêm chiếp mái hồng tổ chim mới nở

Đường rộng xe đi cuộn gió

Nào ta lên Chèm trông điện sáng quê em

Hay xuống thăm đồng cá bạc Yên Duyên?

Phản lực mình đang lao qua trời rộng

Ôi những ngày đêm nổi còi báo động

Vầng trán mẹ hiền

Không một phút bình yên

Ô cửa phòng ta mở thành ụ súng

Đường phố của ta dàn thành thế trận

Chắt chiu từng dòng điện hạt ngô

Nhưng chiều nay, chiều nay hoa ngoại ô

Cứ ùa vào phố phường như ánh nắng

Bàn tay em sáng bừng bông huệ trắng

Ôi bàn tay cầm súng

Bàn tay thơm phù sa…

Giờ đang chiều tháng tư

Trong vườn chùm nhót đỏ

Dãy bàng lên búp nhỏ

Xanh như là thương nhau

Công sự tươi màu rau

Súng ở tay em, vững lòng biết mấy!

Em ơi, em là Hà Nội

Anh chưa bao giờ yêu Hà Nội như hôm nay.

Hà Nội, 4-1967

Vườn trong phố

Trong thành phố có một vườn cây mát

Trong triệu người có em của ta

Buổi trưa nắng bầy ong đi kiếm mật

Vào vườn rồi ong chẳng nhớ lối ra.

Vườn em là nơi đọng gió trời xa

Hoa tím chim kêu bàng thưa lá nắng

Con nhện đi về giăng tơ trắng

Trái tròn căng mập nhựa sinh sôi.

Nơi ban mai cỏ ướt sương rơi

Một hạt nhỏ mơ hồ trên má

Hơi lạnh nào ngón tay cầm se giá?

Suốt cuộc đời cũng chẳng hiểu vì sao…

Nơi đêm khuya vọng lại tiếng còi tàu

Bỗng nhớ xa xôi những miền đất nước

Nơi bài hát lên đường ta hẹn ước

Nơi góc vườn ta để quên chùm hoa…

Nơi vòm lá rì rào xao động cơn mưa

Quả ngọt chín khi mùa ve lại đến

Những chân trời màu hồng những chân trời màu tím

Những ngôi sao bàng bạc cả hoàng hôn.

Nơi lá chuối che nghiêng như một cánh buồm

Cánh buồm xanh đi về trong hạnh phúc

Se sẽ chứ, không cánh buồm bay mất

Qua dịu dàng ẩm ướt của làn môi.

Dưa hấu bổ ra thơm suốt ngày dài

Em cũng mát lành như trái cây mùa hạ

Nước da nâu và nụ cười bỡ ngỡ

Em như cầu vồng bảy sắc hiện sau mưa.

Đến bây giờ đánh giặc anh đi xa

Nhìn lại mảnh vườn xưa thấy hẹp

Biết bao điều anh còn chưa nói được

Rối rít trong lòng một nỗi em em.

Rừng rậm đèo cao anh đã vượt lên

Theo tiếng gọi con tàu ngày bé dại

Vườn không níu được bước chân trở lại

Nhưng lá còn che mát suốt đường anh.

Mảnh vườn em vẫn là mảnh vườn xanh

Nơi ban đầu lòng ta ươm tổ mật

Nơi ta hái những chùm thơ thứ nhất

Nơi thu sang mây trắng vẫn bay về.

1967

Tầng năm

Trường đại học mới xây

Thêm nở rộ hoa tigôn hồng tím

Bốn phía cửa gương lấp loáng

Bóng người rung rinh.

Từ tầng một ánh lá rập rờn xanh

Lên tầng hai nền hoa đá trắng

Bao đồ án đang bồi hồi hy vọng

Nét bút thanh vẽ phác những lâu đài

Những mái đầu nghiêng xuống với tương lai.

Lên tầng ba bật sáng chùm hoa điện

Giọt hoá chất hồng trong ống nghiệm

Độ lửa nào nung quặng lò cao

Bàn tay ai mai sẽ xây cầu?

Trang sách mở niềm vui cuộc sống

Trên tầng bốn ai giảng bài cao giọng

Ngoài hành lang vi vút ngọn phi lao

Tầng ấy tầng này ai vẫy nhau?

Đi lên đi lên bước chân không mỏi

Ta sinh ra từ đồng chiêm lầy lội

Trong mái lều ẩm ướt ở quê hương

Nay ta lên cao bốn phía tường gương

Cùng hạnh phúc cầm tay tình tự.

Ta đã lên đến tầng thứ năm

Ta đã gặp trời mây loá nắng

Tâng cao nhất sân dài gió lộng

Ụ đất nâu xếp đó lặng yên

Thành công sự quanh nòng đại liên.

Ôi lên năm tầng cao ta gặp đất

Lòng ta loé sắc vàng băng đạn

Ta biết vì sao ta đứng ở đây rồi

Súng đăm đăm nhìn rộng đến chân trời

Muốn nói rất nhiều với cửa gương tầng dưới

Nơi ngọn bút chì đang vạch nét tương lai.

(12-5-1967)

Thức với quê hương

Khuya lắm rồi, vừa đổi xong phiên gác

Mưa rào rào nằm ngoài không ngủ được

Nghe cuốc kêu hoài từ một đầm xa…

Mùa hạ sắp về nối tiếp những cơn mưa.

Chùm nhãn chín cành cao rạo rực

Sắp gặp nắng nhựa dồn nên nhãn thức

Ta cũng bồi hồi trong đêm bâng khuâng:

Ừ xa nhà đánh giặc đã hai năm

Đếm tháng đếm mùa bằng tên trận thắng.

Con của mẹ giữa lòng dân khôn lớn

Như cây giữa rừng chẳng ngại phong ba…

Nhớ lũ em giờ sơ tán nơi xa

Mưa này lội đường trơn đi học

Thương mỗi cây ngô gốc sắn quê nhà

Phải lo lắng từng cơn dông trận bão.

Đùm bọc nhau đôi miền chiến đấu

Mấy chục năm rồi tay súng chẳng ngơi…

Cuốc cuốc, con chim của nỗi bồi hồi

Từng khắc khoải người xưa thương đất nước

Nay vẫy gọi cánh đồng chiêm thao thức

Bông lúa vàng hạt mẩy quẫy trong mưa

Ngoài kia đường dài lấp loáng đèn pha

Đẫm bùn nhão xe băng ra mặt trận

Người đi người đi như dòng sông vô tận

Áo ướt đầm, lòng cháy nỗi yêu nhau

Đồng đội ơi, đêm nay anh về đâu?

Lớn lên trong những năm đánh giặc

Lòng ta đẹp như là đất nước

Như gió vui rụng ngọn lá trên cành…

Từ nơi này mai đơn vị hành quân

Suốt mùa hạ, suốt tình yêu xứ sở

Với cây súng, với vần thơ viết dở

Với con đường rộng mở đến mai sau…

Như nhãn thơm thấm mát giọt mưa đầu

Như tia nắng sáng niềm tin giản dị,

Đất nhận lấy tâm hồn người lính trẻ

Đêm sâu này thức trắng với quê hương.

(4-1967)

Những con đường

Anh nhớ không những con đường quê ta

Thân thương từ thuở nhỏ?

Bao năm tháng đi về trên ngõ

Bao hoàng hôn rậm rịch bước chân trâu

Đường lập loè đom đóm bay cao

Ta ghé cửa nhà nhau xin lửa

Nghe hoa súng bờ ao se sẽ nở

Da diết lòng hương dịu tự vườn cau…

Xưa xóm nghèo mái rạ chen nhau

Gồ ghề lối hẹp

Hun hút bờ tre gió rét

Mưa dầm lầy lội bùn trơn

Bà lưng còng chống gậy bước run

Còm cõi vai gầy gánh nặng

Sương trắng mùa đông ngõ vắng

Quét hoài không hết lá khô…

Ôi những con đường hẹp ngày xưa

Cùng ruộng nhỏ ao con bó luôn tầm mắt

Khiến lòng người nhiều khi cũng chật…

Ta dựng ngày mai rộng biển lúa vàng

Bước đi dài đường phải thênh thang

Vui mở với đời ta như trời rộng.

Những sớm đắp đường ai cũng thấy yêu nhau

Ta san bụi bờ, ta lấp mảnh ao

Để nhường chỗ đường qua làng thẳng lối

Bà con vui lòng góp vườn riêng cam bưởi

Góp một mảnh sân, một góc chái nhà

Em góp cả phần ngõ nhỏ của đôi ta

Vào đường lớn trăm người đi tấp nập

Rạng đông đấy, hàng đàn trâu hợp tác

Ùa ra đồng trong tiếng trẻ cười vang.

Đường khoanh vùng chạy dọc theo mương

Cho lúa gặt về trĩu nặng

Cho xe pháo ta băng nhanh ra trận

Đường ơi, xanh ngắt rặng bạch đàn

Non tươi dừa nhãn, vút cành xoan…

Chim khuyên chim sáo về xây tổ

Lại bụi điền thanh nở cánh vàng…

Con đường quê hương, con đường yêu thương

Nối với vạn nẻo đường đất nước

Náo nức ngày đêm xe xuôi xe ngược

Đi ra tiền tuyến xa gần…

Con đường nào anh đang hành quân?

(12-1966)

Đọc những áng thơ của nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ chúng ta càng cảm nhận rõ hơn về phong cách thơ ông. Những vần thơ trữ tình mộc mạc, giản dị chứa đựng tính nhân văn sâu sắc.

Theo Thuvientho.com