Nguyễn Khoa Điềm với tập thơ Đất và khát vọng Phần 2

Giới thiệu đến quý độc giả yêu thơ Nguyễn Khoa Điềm Phần 2 của tập thơ Đất và khát vọng. Ở bài viết này nằm trong phần thơ Mặt đường khát vọng được nhà thơ sáng tác năm 1974. Phần thơ gồm 9 bài thơ.

Phần thơ Mặt đường khát vọng (1974)

Lời chào

Ta đã đi qua những năm tháng không ngờ

Vô tư quá để bây giờ xao xuyến

Bèo lục bình mênh mang màu mực tím

Nét chữ thiếu thời trôi nhanh như dòng sông…

Ta lớn lên bối rối một sắc hồng

Phương cứ nở hoài hoà như đếm tuổi

Như chiều nay, một buổi chiều dữ dội

Ta nhận ra mình đang lớn khôn…

*

Biết ơn những cánh sẻ nâu đã bay đến cánh đồng

Rút những cọng rơm vàng về kết tổ

Đá dạy ta với cánh diều thơ nhỏ

Biết kéo về cả một sắc trời xanh

Biết ơn mẹ vẫn tính cho con thêm một tuổi sinh thành

“Tuổi của mụ” con nằm tròn bụng mẹ

Để con quý yêu tháng ngày tuổi trẻ

Buổi mở mắt chào đời, phút nhắm mắt ra đi…

Biết ơn trò chơi tuổi nhỏ mê ly

“Chuyền chuyền một…” miệng, tay buông bắt

Ngôn ngữ lung linh, quả chuyền thoăn thoắt

Nên một đời tiếng Việt mãi ngân nga…

Biết ơn dấu chân bấm mặt đường xa

Những dấu chân trần, bùn nặng vết

Ta đi học quen dẫm vào không biết

Dáng cuộc đời in mãi dáng ta đi…

Biết ơn dòng sông dựng dáng kiếm uy nghi

Trong tâm trí một nhà thơ khởi nghĩa

Cao Bá Quát ngã mình trên chiến địa

Trăm năm rồi sông vẫn sáng màu gươm…

Trăm năm rồi ta đếm bước sông Hương

Vẫn soi thấy niềm đau và nổi giận

Khuôn mặt trẻ bỗng già trên lớp sóng

Ngẩng đầu lên, ta thấy mặt quân thù!

Báo động

Buổi sáng ấy

Ta không quên

Hình dáng những chiếc tàu há mồm ngoạn vào thành phố

Trên bến đổ quân của Trăm năm giặc Pháp

Lại những lốt giày kiểu mới dẫm lên

Những lốt giày viễn chinh

Cắt hình răng chó

Cắm ngập vào phù sa đỏ…

Chiếc mũ sắt lù lù nửa mặt

Áo quần sặc diêm sinh máy móc

Những con cá sấu Đại Tây Dương

Trườn lên bờ sông

Gai góc đầy mình những súng và đạn

Chúng phả vào không gian mùi mặn

Của máu những cuộc săn người

Của mồ hôi nhiều hải cảng

Của xương trên cánh buồm cướp biển

Và những mưu đồ tăm tối bên kia đường chân trời…

Ngón tay đặt lên vòng cò

Nằm xuống và trườn lên

Chúng hét lên những khẩu lệnh man rợ

Gờm gờm nhìn chúng ta

Thành phố lập tức bị đặt trước tầm súng

Thành phố lập tức biến thành cánh rừng

Những cánh rừng Viễn đông có dây thép gai và bao cát

Chúng ta biến thành tên mọi da màu

Cho người Mỹ truy kích lùng săn…

Viễn Tây – Viễn thông

Kim địa bàn quay ngược

Quả đất quay ngược

Việt Nam sẽ trở về 200 năm trước

Đội mũ lông chim và cầm búa đá

Ngã gục dưới mũi súng tối tân

Và bông hoa của chủ nghĩa thực dân

Sẽ xèo cánh trên núi sông ta đó

Bông hoa đó là dấu giày răng chó!

Lịch sử đã lặp lại rồi chăng?

Một nỗi đau từ vô tận vô cùng

Ùa vào mỗi căn nhà, góc phố

Những tiên cảm gớm ghê, đày đoạ

Đều vẽ ngày thất thủ kinh đô…

Nhưng lịch sử không lặp lại bao giờ

Gần thế kỷ qua đi, đã đủ

Những đạo quân thực dân

Trở thành đạo quân của “Hoà bình, Danh dự”!

-Kìa các bạn Việt Nam

Các bạn hãy cài then, ngủ kỹ

Mặc chúng tôi với day thép gai ngoài đường

Chúng tôi đến đây vì một lời cam kết

Súng đạn này là để chống xâm lăng

Để chứng minh cho lời nói là việc làm

Buổi sáng nay

Khi chúng tôi còn trên tàu

Chúng tôi đã ném xuống sông những lon đổ hộp

Cho những đứa bé Việt Nam lặn mò ngoi ngóp

Người Mỹ chúng tôi đáng thiện cảm biết bao

Đã hết lòng kích lệ, vỗ tay reo

Người Mỹ thích vui, lại vô cùng giàu có

Ưa giản dị nên bắt tay bằng kiểu đó!

Buổi chiều ấy

Trước con tàu và trước dòng sông

Chúng ta hỏi nhau và như tự hỏi:

Chúng ta hiểu thế nào là cam kết?

Sự có mặt này để cam kết với ai?

Trong im lặng, ai đó trả lời:

-Người Mỹ đừng quên đây là xứ sở

Của những Yết Kiêu bất tử!

Ta quay nhìn. Sông đã hóa mênh mông

Từ trầm rư, sông vỗ sóng trùng trùng

Nối lịch sử những bờ không giới hạn

Những cam kết hôm nay với trăm đấng anh hùng…

Giặc Mỹ

Khi tên lính Pháp cuối cùng đi đến trước dòng sông

Vươn qua thành cầu soi mặt mình dưới nước

Nó bỗng nhổ nước bọt vào nơi nó vừa ngắm được

Khuôn mặt chủ nghĩa thực dân cũ tan rồi trên sông nước quê ta

Tên lính Pháp quay đi

Tên lính Mỹ vào ngay…

Tên lính Mỹ ấy

Là Giếch, là Giôn, là Tôm là Uých

Tóc vàng, tóc nâu, da màu hay da trắng

Nó ở Uýt-xcôn-xin, Mát-xa-xu-xít hay Flô-ri-đa

Nó ăn khẩu phần C hay khẩu phần A

Nó gọi Vi-xy thay cho người Việt Nam hay Hin-tơn thay cho Hà Nội

Nó giết người, quăng bom, hít hê-rô-in, rửa tội

Nó có bà biểu tình trong chiến dịch mùa thu

Những điều ấy không phải nhiều dấu hỏi

Khi lịch sử trao ta quyển lên tiếng nói

Thì lịch sử cũng không quên soi tỏ mỗi con người…

Phút này đây, ta gọi nó cho người?

– Là tờ giấy! Vâng! chỉ là tờ giấy

Một tờ giấy trong bảy nghìn tờ máu vấy

Một chữ đen trong hai triệu rưỡi chữ mù đen

Ngũ giác đài ghi tên nó trong đêm

Lịch sử nó đen bầm vì tội ác

Rồi giấu kín. Rồi phết sơn loè loẹt

Nó bước ra với kèn súng dàn chào

Nó đốt nhà ư? – Tổng thống sẽ khen rao

Nó hãm hiếp ư? – Có Xpen-man làm dấu

Nó giết người ư? – Có tượng thần tự do chùi máu

Nó khai quang ư? – Có Xten-bếch véo von

Nó là đứa con cưng của bọn lái súng, buôn vàng

Những lý thuyết hận thù, những tín điều thuốc độc

Nó, chính là chữ cái, chữ con, trang nhỏ, trang to, trong “Hồ sơ bí mật”

Bẩn thỉu trần truồng trước nhân loại hôm nay…

*

Không ở đâu bằng đất nước Việt Nam này

Nơi nhân loại thêm một lần nhìn thấy

Những tội ác con người đã đi qua bỗng hồi sinh trở lại

Như những tầng diếp thạch vỡ ùa ra múa vuốt liếm môi

Rồi những Khan Tác-ta bỗng bước ra từ bão cát

Rồi những cuộc Thập tự chinh với đầu người trên mũi mác

Rùng rùng đi tàn phá nước non này

Những bạo chúa tự hào lối đánh bánh xe quay?

Giờ đã có trực thăng treo người vào không khí

Xưa giết người bằng voi, bằng dao, bằng rìu, cũ kỹ!

Nay giết người bằng hóa chất, điện tử, phô-tông

Xưa quan lại đánh ta bằng đầu gậy bịt đông

Nay chúng ta quật bằng cao su độn sắt

Quật chết người mà vẫn không hề tái mặt

Vì giết người máu chẳng dính tay chân

Xưa chúng âm u mở toà án giảo hình

Bắt trí tuệ đến đây quỳ xuống gối

Nay “Sám hối” vẫn tràn đầy ánh sáng

Điện một nghìn oát xoay chiều vào cốt lõi thần kinh

Chuồng cọp của lãnh chúa xưa đáng gọi hôi tanh

Nay miệng những thắng ác ôn đã tanh ngòm gan với máu

Xưa “Luật cọ về” là vinh hoa sáng tạo

Nay thú tính, dâm ô thành lý thuyết tôn thờ

Xưa một người chỉ đâm chết một người

Nay một cái bấm nút, một cái đạp càn của bom Mỹ giết ta hàng chục hàng trăm ngọn xớt

Xưa đinh đóng bằng tay, nay đinh đóng bằng bom rốc két

Mặt thằng giặc lái giết người vẫn có dáng ngắm trăng sao

Xưa khủng bố dân, chúng đem ta ra giữa chợ chặt đầu

Nay hiện đại, vô tuyến truyền hình sẽ đưa vào bữa cơm chiều nhân loại

Để loài người vừa ăn vừa xem máu vãi

Dần rà quen cái chết tựa cơm ăn

Quen lối giết người, quen mặt xâm lăng

Quen kinh sợ, quen vục đầu trong vật chất!

Không ở đâu trí tuệ bị gọi nhầm tên kỳ quặc

Bằng những mưu đồ của Giôn-xơn, Ních-xơn

Mượn những công trình của máy tính, vi phân

Chúng phân tích máu xương ta thành tỷ lệ

Uốn công lý quăn queo làm thước kẻ

Rồi viết lên những định luật Việt Nam

Làm tiền để cho sự tàn bạo thế gian

Chúng công bố:

Để phá năm tân thóc của Việt cộng phải phá năm mươi tấn thóc của dân chúng

Ngược lại: phải giết năm trăm dân Mỹ lai để đừng sót một tên Việt cộng

Để khuất phục một dân tộc trong mười năm “thời kỳ Việt Nam” phải dám đẩy lùi dân tộc ấy về đổ đá ngàn năm.

Vì một cuộc hành quân phải huỷ diệt hàng vạn mẫu cây rừng

Vì một đòn pháo kích ở Plây-cu phải trả đũa xuống sông Hồng Hà Nội

Vì một thành phố Mỹ Tho cần cứu nguy phải hạ sát ngay thành phố ấy

Vì sự tồn vong của học thuyết màu da, phải đầu cơ hàng vạn xác da vàng

Vì một tên bù nhìn, nửa triệu lính Mỹ phải đem sang

Vì lợi ích của bốn trăm ông vua, hai trăm triệu người Mỹ phải góp tiền góp máu

Vì tinh thần một tên lính Mỹ phải nói có hai ngàn Việt cộng bị giết mỗi tuần trên mặt báo.(thiếu chứng nào thì moi cốt, giết vào dân!)

Vì quyền giết người Việt Nam phải giết bốn sinh viên Mỹ ở Ken

Vì Tổng thống, phải xích tay hàng vạn người biểu tình nổi loạn

Vì và phải…cái tương quan độc đoán

Các mệnh đề, cái lô-gích cuồng điên

Các tỷ lệ ném ra bất chấp cán cân

Chỉ cần sự bảo chứng của đô-la và súng máy

Cùng cái đầutối tăm của Giôn-xơn, Ních–xơn đặt vào trên đấy!

Không ở đâu con người trước con người

Thành “chó dại”, “Trâu điên” và “đỉa đói”

Điều kinh tởm, chúng vẫn mượn tiếng người để nói

(vẫn phải “nói” với ta vì ta vẫn là người)

Thú tính gầm lên trong chữ nghĩa, câu lời:

– “Tao đánh cho mày tuyệt đường sinh nở!”

– “Tao moi gan mày thử xem to hay nhỏ!”

– “Tao móc mắt mày để đừng trừng mắt với tao!”

– “Tao đập vỡ óc mày xem tư tưởng Việt cộng ra sao!”

– “Tao phá sự tiết trinh của mày để mày đừng mơ với mộng!”

– “Tao giết con mày để xem mày thương con hay Việt cộng!”

– “Tao vạt râu thằng già này vì nó dám bằng tuổi cha tao!”

Chúng đánh để ta không tìm được chiều cao

Của thân thể, của ước mơ, hạnh phúc

Chúng đánh ta bật rễ ngoài mặt đất

Hết cầm cày, cầm búa, dắt trẻ, yêu thương

Chúng đánh ta tê liệt những phản ứng bình thường.

Vui với con người, buồn khi nắng xuống

Chúng đánh ta trụy hết những bào thai truyền thống

Từng đẻ ra nhân nghĩa, anh hùng Nguyễn Trãi, Nguyễn Du…

Chúng đánh để ta khắc nghiệt trước cái hôn Ju-li-ét – Rô-mê-ô

Không bén mảng những cánh rừng của Ang-đéc-xen, những bãi biển Ta-go nhìn bầy con trẻ

Chúng đánh cho cả dân tộc ta biến hình thành sứa

Trôi bập bềnh theo cuồng lưu của chủ nghĩa thực dân

Và trên nền đau của thế kỷ bị xâm lăng

Chúng biểu diễn cuộc đời ta thành véc-xơ, đồ thị

Bằng chính máu chúng ta nhằm chứng minh hiệu năng vũ khí!

Tên Mỹ kia! mày bị căm ghét đời đời

Mày không giết nổi ta, cũng như không giết nổi sự khinh miệt của loài người.

Không giết nổi sự dày vò sẽ di truyền trong huyết hệ

Của chính mày. Vào những năm 60, 70 thế kỷ

Mà đến Việt Nam.Và đánh mất ở đây tất cả những giá trị cao quý của con người

Đánh mất Lin-côn, Giép-phốc-xơn, Hê-minh-uê… trong những bãi B.52.

Mất tất cả để trở thành số không khủng khiếp (cái mày muốn giáng cho ta thì chính mày lãnh hết!)

Không tự do, không sức mạnh, không hài hòa

Không quang vinh, không trí tuệ, không thơ ca

Không là không dẫu nhân với triệu lần Ních-xơn toan tính

Cứ ngày đêm đồng vọng giữa Oa-sinh-tơn

Trong khi các người trả món nợ oán hờn

Ngã gục chết trên mũi giày tội ác

Ngã gục chết trong cô đơn đậm đặc

Với vết giày răng chó gặm vào tim…

Tuổi trẻ không yên

Chúng ta lớn lên những năm tháng không bình yên

Dẫu em vẫn màu áo trắng yêu tin

Đi trên đường “mười tám tuổi”

Dẫu anh đi quen

Con đường kẽm gai quằn quại

Dẫu thành phố hoàng hôn

Chuông thu không hai mươi ngôi chùa thong thả

Dẫu bầu trời ta ở

Nóc nhà thờ Cứu thế như một lời xin

Lòng ta không bình yên

Lòng ta vẫn vẫn đầy khắc khoải…

Bốn tao nôi day khung trời ngang trái

Mẹ đưa ta vào đời

Thành phố đã đầy bóng giặc

Thành phố đầy bóng người ngửa tay

Ôi những con cò “tỵ nạn” khô gầy

Đêm đêm lại về hàng cây thành phố

Lao xao tìm chốn ngủ

Những bờ bãi nào không dành cho cò nữa

Những luỹ tre nào bom đã khai quang?

Ôi những hàng cây từng in bóng huy hoàng

Trên đại lộ những năm đời mới lớn

GIờ đổi lá trầm ngâm màu tóc trắng

Của bụi đường và khói hơi cay…

Thành phố bên sông bè bạn rất đầy

Chợt trở lại, hoang vu bày quán xá

Khói thuốc lá của những người xa lạ

Vẽ những ngày không ai gọi tên…

Bao nỗi buồn đã được gọi lên

Trong số điểm danh, giọng thầy giáo cũ

Người vắng mặt: những dấu không như miệng hố

Người còn đây: những chấm không bình yên…

*

Xe bắt lính ngoài đường

Rào kẽm gai ngoài đường

Cha mẹ chạy gạo ngoài đường

Xe Mỹ chẹt người ngoài đường

Hồi trống trường không khép ta vào yên tĩnh nữa

Nhìn màu bảng đen nhớ màu mặt đường…

Thầy giáo đến rồi. Chúng con đứng lên

Chúng con chào thầy như hối lỗi

Thầy đừng trách chúng con là “bầy khó nói”…

Chúng con là “Cúp-cua lang thang”…

Có gì đâu chúng con nhìn lên bản đồ Việt Nam

Sao Tổ quốc mà chỉ còn nửa nước

Dẫu địa lý chúng con thường ít thuộc

Nhưng nỗi đau này chúng con nhớ hơn

Có gì đâu chúng con muốn yêu thương

Sao thầy giảng chỉ những lời cay đắng

Máu thì đỏ mà phấn thầy thì trắng

Có vẽ nổi tâm hồn con không?

Thầy đừng buồn cái giấy gọi Quang Trung

Còn đồng nghĩa với mười năm đi học

Chúng con đến đây cho những thằng CIA điểm mặt

Thầy có gì đuổi chúng giúp con không?

Phượng vẫn rơi từng cánh tươi hồng

Đau như máu những tâm hồn son trẻ

Sao con học để làm bầy nô lệ

Súng Mỹ hôm nay thành giáo cụ học đường?…

*

Sông Hương ơi Sông Hương

Người còn nguồn với bể

Để đi và để đến

Còn ta 25 tuổi

Trôi cạn trên mặt đường…

Ta lớnn hư mùa lũ

Ào ào thành phố tuổi thơ

Rồi ngày mai mỗi kiệt phố chơ vơ

Những vết bùn chúng ta để lại…

25 năm qua chưa một đời trai trẻ?

Ta soi gương, tái mặt

Này tóc, này râu, nấu cơm, bồng trẻ

Để mẹ làm thuê tối mặt tối mày

Để em đi trường cho Mỹ vuốt má

Để cha đi làm, họ trong hai tay

Chúng ta chưa qua một thời trai trẻ

Ra đường bị bắt lính ngay

Nên phải ở những nơi gián ở

Nên đeo gương cho cận thị suốt đời

Nên ngốn đi-a-mốc cho một đêm khô hai lít nước

Nên nhịn đói, thức đêm đốt cháy con người

Nên ăn tỏi cho tim rung, hút thuốc nhiều cho phổ nám

Uống nhị thiên đường cho thắt ruột té re

Huỷ hoại hết từng đường gân bắp thịt

Từ màu mắt trong đến nụ cười hồng

Huỷ hoại hết những gì mẹ cha trao xương gửi thịt

Để vật vờ như cỏ lác đầu sông…

Đất nước mai sau có tha thứ ta không?

Chúng ta không thể cầm bay, nâng búa nữa.

Ôi ta đã đốt cháy hôm nay để không cầm vũ khí

Có ngờ đâu ta thiêu cháy cả tương lai

Có ngờ đâu không muốn cầm súng giết người

Ta lại giết chính ta

Ta để trôi sông những ngà những ngọc

Trước quân giặc ta không vươn vai dài tóc

Để cầm doi lại muốn hãm mình thành đứa trẻ lên ba

Ta đã đau thương, phủ phục, mù loà

Nhận bị trị lằn roi vừa giáng xuống

Ta căm giận ngàn đời chúng mày, giặc Mỹ!

Ta đau buồn đất nước hiểu ta không?

*

– Các anh về đâu những người qua đường?

– Chúng tôi đến Hoa Lư

– Chúng tôi về đại hội

– Đại hội các anh là đại hội Híp-pi Giao Chi

– Vâng đại hội này là đại hội những người tuổi trẻ

Thờ phụng tuổi trẻ mình như Tổ quốc thiêng liêng…

– Sao các anh đến Hoa Lư

Không đem theo mỗi người một cành lau

Để làm cờ và tập trận

Như Đinh Bộ Lĩnh ngày xưa từng nuôi chí lớn

Mà các anh mang trên người

Nhiều tóc, nhiều râu và giẻ rách mà thôi?

– Chúng tôi không phải là con người trong nghĩa cũ.

Chúng tôi là một động vật mới mẻ

Chúng tôi cao hơn lịch sử, cao hơn mọi sự dưỡng sinh

Chúng tôi vượt lên dòng máu và quá khứ

Chúng tôi sống không cần pháp luật, thói quen và chế độ

Chúng tôi là tuyệt vọng cùng của sự khai thác cá nhân

Khai thác bản thân và hưởng thụ tận cùng

Chúng tôi tự do làm tình, tự do buồn, tự do ca hát

Tự do chết khi quét cùng thân xác…

– Các anh không cần liên hệ xứ sở đất đai

– A ha! Sao chúng tôi không cần đến đất đai?

Đất đai là cái chiếu tôi ăn, cái giường tôi ngủ

Là điểm tựa cho mọi nguồn lạc thú

Nếu không đất đai tôi có chân để làm gì?

-Những một ngày nào trong một phút nghĩ suy

Các anh chợt nhớ mình đã là man rợ

Các anh từ bỏ nhân dân, từ bỏ con đường tiến hóa

Như “chính sách Việt Nam” được gọi là “từ bỏ” của Hoa Kỳ?

“Man rợ” hay “từ bỏ” nó là cái gì?

Trong từ điển xã hội của chúng tôi nó không hề có

Chúng tôi sống bằng những định luật đầu tiên,

Những ham muốn đầu tiên của con người muôn thuở

Trí tuệ, luân lý già rồi mà chúng tôi thì trẻ

Chúng tôi chào trí tuệ, luân lý lụ khụ chúng tôi đi…

– Các anh lầm rồi, hỡi anh bạn Híp-pi

Các anh muốn xây dựng đời mình riêng một cõi

Để nằm ngoài chiến tranh, chối bỏ lo toan nhân loại

Các anh tìm về những hang động ngày xưa

Nhân dân kêu cháy nhà anh giả điếc, không thưa

Dân tộc đã đau thương, anh muốn thêm rách nát

Anh ca hát múa may bên tội ác

Anh lang thang mặc cường bạo lộng hành

Anh là đứa con bất hạnh của chiến tranh

Đứa con hoang của văn minh người Mỹ

Chúng đẻ các anh trên giường đô-la và vũ khí

Bú mớn cho anh là lối sống Hoa Kỳ

Rồi dựng các anh lên, đẩy các anh đi

Để đầu độc xã hội này như hóa chất

Để truyền nhiễm tuổi trẻ này như dịch hạch

Các anh là sắc thái khác của đạn bom

Để “khai quang” vào lĩnh vực tâm hồn

Như bom đạn từng khai quang tận cùng sông núi

Các anh là bầy thiêu thân của ánh đèn đêm tối

Đã huỷ mình còn che bớt nguồn sáng quê hương

Nhân dân đang đấu tranh cần những cái pha đèn

Để chiếu sáng chứ không cần ai bưng lấy mắt

Để đi tới và tìm ra bóng giặc

Quét chúng nó đi giành lấy bình minh

Chúng tôi đây cùng lứa tuổi các anh

Chúng tôi đã buồn đau, đã nhiều ngày mất hướng

Chúng tôi đã treo trên đầu những quả sung ảo tưởng

Nào tự do, dân tộc, công bằng

Chúng tôi đã tập “nôn” và “nổi loạn” hiện sinh

Chúng tôi đã mở “vực thẳm” trên mặt đường và mắt người yêu mến

Chúng tôi đã “mới” đã “dấn thân” đã “phản” rồi, trăm chuyện

Đã xuống đường bảo vệ nỗi câu kinh

Chúng tôi thay áo, thay tóc hoài để cắt nghĩa văn minh

Đã uống rượu, để râu và ngậm tẩu

Để được ngồi trên đỉnh Ô-lem thời đại mới

Nhưng chúng tôi đã được những gì:

Được nghe dối lừa, được ăn bánh vẽ nguyên xí

Được tận gốc, tật nguyền, tê dại

Đwocj mặc cảm là đàn cừu vọng ngoại

Nhưng đau hơn là nỗi hối hận không cùng

Trong khi nhân dân càn những anh hùng

Để ra trận và dựng cờ thu nghĩa

Thì chúng tôi sống hoài, sống phí

Sống kiểu xa ngất ngưởng ở bên lề

Để cúng cùng nhận khẩu sung USA

Rước trụy lạc mà đau vì trụy lạc

Tập cuồng bạo mà che cho hèn nhát

Lấy hôm nay mà bào chữa ước mơ

Lấy hình hài chặn linh cảm bơ vơ

Đem cười nhạt để trấn an cái chết

Đang thầm lặng đào sâu từng khối huyệt

Giữa linh hồn… Ôi tuổi trẻ hư vô

Chúng mê man, nhân dân đến tự bao giờ

Vực chúng tôi lên và nói đầy độ lượng:

– “Hỡi tuổi trẻ như một rừng cây lớn

Nhận nắng trời gió bão đầu tiên

Hãy đến đây làm người lính trung kiên

Trong đội ngũ những người đi cứu nước

Hãy đứng dậy! Và giơ cao ngọn đuốc!

Của tình yêu đã khơi lửa ngàn đời

Hãy nhận mặt quân thù và xuất kích hôm nay

Giành chiến thắng và làm nên hạnh phúc!”…

Như thế đó, tất cả gì rất thật

Mà chúng ta cần đối thoại thảo ngay

Dẫu các anh cầm cái chết trong tay,

Hãy ném trả vào ngay đầu bọn Mỹ

Hãy cùng chúng tôi đứng lại trước bờ chân lý

Và tình yêu không có tự bao giờ

Chỗ đứng chúng ta không phải ở Hoa Lư

Mà trên con đường ta tìm về dân tộc!

Đất nước

Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi

Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ thường hay kể

Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất Nước lớn lên khi dân mình biết tròng tre mà đánh giặc

Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn

Cái kèo, cái cột thành tên

Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng

Đất Nước có từ ngày đó…

Đất là nơi anh đến trường

Nước là nơi em tắm

Đất Nước là nơi ta hò hẹn

Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm

Đất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”

Nước là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi”

Thời gian đằng đẵng

Không gian mệnh mông

Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ

Đất là nơi Chim về

Nước là nơi Rồng ở

Lạc Long Quân và Âu Cơ

Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng

Những ai đã khuát

Những ai bây giờ

Yêu nhau và sinh con đẻ cái

Gánh vác phần người đi trước để lại

Dặn dò con cháu chuyện mai sau

Hằng năm ăn đâu làm đâu

Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ

Trong anh và em hôm nay

Đều có một phần Đất Nước

Khi hai đứa cầm tay

Đất Nước trong chúng mình hài hoà nồng thắm

Khi chúng ta cầm tay mọi người

Đất nước vẹn tròn, to lớn

Mai này con ta lớn lên

Con sẽ mang đất nước đi xa

Đến những tháng ngày mơ mộng

Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình

Phải biết gắn bó san sẻ

Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở

Làm nên Đất Nước muôn đời…

*

Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu

Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái

Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại

Chín mươi chín con voi góp mình dựng Đất tổ Hùng Vương

Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm

Người học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút, non Nghiên.

Con cóc, con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh

Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm

Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi

Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha

Ôi Đất Nước sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng thấy

Những cuộc đời đã hoá núi sông ta…

Em ơi em

Hãy nhìn rất xa

Vào bốn ngàn năm Đất Nước

Năm tháng nào cũng người người lớp lớp

Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta

Cần cù làm lụng

Khi có giặc người con trai ra trận

Người con gái trở về nuôi cái cùng con

Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh

Nhiều người đã trở thành anh hùng

Nhiều anh hùng cả anh và em đều nhớ

Những em biết không

Có biết bao người con gái, con trai

Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi

Họ đã sống và chết

Giản dị và bình tâm

Không ai nhớ mặt đặt tên

Nhưng họ đã làm ra Đất Nước

Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng

Họ truyền lửa cho mỗi nhà từ hòn than qua con cúi

Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói

Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân

Họ đắp đập be bờ cho người sau trông cây hái trái

Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm

Có nội thù thì vùng lên đánh bại

Để Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân

Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao thần thoại

Dạy anh biết “yêu em từ thuở trong nôi”

Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội

Biết trồng tre đợi ngày thành gậy

Đi trả thù mà không sợ dài lâu

Ôi những dòng sông bắt nước từ lâu

Mà khi về Đất Nước mình thì bắt lên câu hát

Người đến hát khi chèo đò, kéo thuyền vượt thác

Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi

Người dạy ta nghèo ăn cháo ăn rau

Biết ăn ớt để đánh lừa cái lưỡi

Cái cuốc, con dao, đánh lừa cái tuổi

Chén rượu đánh lừa cơn mỏi, cơn đau

Con nộm nang tre đánh lừa cái chết

Đánh lừa cái rét là ăn miếng trầu

Đánh lừa thuồng luồng xăm mình xăm mặt

Đánh lừa thằng giặc là chuyện Trạng Quỳnh

Nhưng lạ lùng thay, nhân dân thông minh

Không hề lừa ta dù ca dao, cổ tích

Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật

Biết bao nhiêu hành phúc có trên đời

Dẫu phải khi cay đắng dập vùi

Rằng co Tấm cũng làm về hoàng hậu

Cây khế chua có đại bàng đến đậu

Chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta

Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa

Hoa của đất, người trồng cây dựng cửa

Khi ta đến gõ lên từng cánh cửa

Thì tin yêu ngay thẳng đón ta vào

Ta nghẹn ngào, Đất Nước Việt Nam ơi!…

*

Ta lớn lên khao khát những chân trời

Những mảnh đất chân mình chưa bén được

Những biển khới chứa mặt trời đỏ rực

Những ngàn sao trôi miết giữa màu xanh

Ôi có cách gì ta được ngắm những bình minh

Buổi vũ trụ chớp bùng nên sự sống

Và ánh sáng trên chiếc xe vàng chuyển động

Bỗng một ngày ấm áp kể ta nghe

Về những con ngươi của thiên thể xa xôi

Muốn bầu bạn với con người Trái đất

Ôi phút đó ta vùng lên ngây ngất

Muốn ôm choàng hết tất cả trời mây

Trái tim tay nặng trĩu những mê say

Sẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất…

Nhưng em ơi, cái điều trông đợi nhất

Vẫn những gì có thể có hôm nay

Từ hôm nay, trên mảnh đất ta đây

Ta nắm nó như sợi mây vững chãi

Rồi rút dần từ cánh rừng vĩ đại

Của cuộc đời hằng nuôi dưỡng chúng ta

Và diệu kỳ thay! Ta bỗng loá bất ngờ

Ta đã thấy cuộc đời vô hạn

Giữa đất đai, nhân dân, bè bạn

Ta tìm ra ánh sáng của Con Người

Những Con Người làm sông núi sáng tươi…

*

Những địa danh trôi từ thuở xa xôi

Trôi bằng máu và trôi bằng nước mắt

Đã đọng lại thành tên ngươi, tên đất

Bao năm rồi suốt mặt pha, triền sông

Nhưng không có con người nào đã trôi hết sâu nông

Bằng những người dân miền Tây nghèo khổ

Đây không biển thì rừng làm biển cả

Một biển xanh với cồn sóng ngút trời

Họ bám mình vào tấm rẫy nổi trôi

Rồi gục chết dưới màu xanh vĩnh viễn

Cuộc đời họ mênh mang bất định

Chỉ đó nghèo bám riết lấy màu da

Ôi mây trắng ngang đầu, gió dưới rừng xa

Đất Nước ở đâu? Đâu là Đất Nước?

Kờ-ruồng Kù tiệt!

Tiếng suối hay tiếng chim?

Tiếng người hay tiếng chiêng?

Tiếng đá lăn, cây đổ?

Thác gào hay đá nổ?

Kờ-ruồng Kù tiệt!

Kờ-ruồng Kù tiệt!

Đất Nước! Đất Nước!

Đất Nước trên miệng ta rồi

Trong tim ta mang

Trên chân ta bước

Đất Nước! Đất Nước!

Cả núi rừng thét lên đồng loạt!

Đó là năm dưới thời giặc Pháp

Chúng hất hàng chục chòi Ta-ôi ra khỏi bản đồ

Đẩy họ vào những cánh rừng xanh không Tổ quốc

Chính lúc đó

Lửa đã cháy lên!

Lửa ngàn đời từ mỗi bếp cháy lên!

Đốt nhà! Ta đốt hết nhà!

Địu con lên lưng vác giáo lên vai

Đánh trăm chiếc cồng xuyên thủng núi

Mắt người già quắc lên cho đàn trẻ theo

Ta đạp rừng nhằm phía Đông bươn tới!

Ôi ta về nguồn! Về nguồn!

Kờ-ruồng Kù tiệt!

Kờ-ruồng Kù tiệt!

Đất Nước! Đất Nước!

Ôi ta về theo Đất Nước

Ta không chịu làm người dân không Đất Nước

Không Việt Nam

Biển rừng gào lên như muốn níu chân ta

Biển rừng không cuốn ta vào vô định nữa

Ta làm con suối rừng biết tìm sông mà tới

Ta làm con nai biết tìm lối mà về

Mặt trời mọc, mặt trời chỉ hướng

Ôi lòng ta có mặt trời soi sáng

Ta trở về Đất Nước Tổ tiên ơi!…

Và hôm nay

Khi bom thằng Mỹ tới

Cắt ngang những nói nhọn nhà làng

Chôn những nhà mồ vào đất bụi

Ta đánh lên tiếng cồng

Ta gọi vang rừng vang úi

Đất Nước!

Ta đánh lên tiếng chiêng cho cả Bắc Nam cùng nghe được!

Nghe tấm lòng người Tà-ôi, Pa-kô, Cà-tu

Thuỷ chung Đất Nước

Rồi ta quăng cồng dưới suối

Rồi ta chủ chiếng dưới cây

Ta đi

Trong âm vang yêu nước

Ta đi với rựa và tên

Rựa ta mài vào gỗ thành nương

Tên ta gài xuống đất thành bẫy

Thằng Mỹ vào thì xác mà để đấy!

Thằng nguỵ vào thì xác nó đừng chôn!

Cho cháu con ta, ai sau nữa, được nhìn!

Ôi Đất Nước đầu mũi dao

Đất Nước đầu mũi tên

Đất Nước đầu tiếng chiêng

Đất Nước là ngọn lửa

Đất Nước tràn lên từng đỉnh núi

Đất Nước thiêng liêng…

*

Đêm nay ta lên hết mặt sông Hồng!

Nước đánh động dưới chân ta rồi

Đất Nước

Đang gọi ta từng hồi trống thúc

Đất Nước xoáy nhào tim ta

Ký ức

Đất Nước muôn đời đang vặn mình, đang sôi…

Chúng ta là người dân miền Nam

Nhung tôi biết anh gốc gác họ Hoàng Kinh Bắc

Còn tôi họ Nguyễn tỉnh Đông

Huyết thống ta trôi trên bán đảo âm thầm

Hôm nay bỗng réo sôi từng hồi từng trận

Khi cơn lũ đang lao qua châu thổ sông Hồng!

Ta lên hết mặt đê sông Hồng!

Dẫu chỉ bằng tâm tưởng

Ở đâu đó ta không còn nhớ nữa

Sao tổ tiên ta cầm cuốc, cầm cày

Cầm giáo, cầm khiên và cất tiếng hát lưu đày

Để xa châu thổ từ độ ấy…

Ôi những gốc tre tổ tiên ta từng thấy

Vẫn còn nguyên trên bờ bãi sông Hồng

Lúa lên xanh trên những cánh đồng

Cũng có tay cha ông in vào trong lúa

Sâu thẳm quá cho đến từng mái rạ

Cũng có dáng một ngày cha ông khăn gói bước ra

Ôi những gì Người đã ước mơ

Thì bây giờ cũng thơm lá thơm hoa

Nên hôm nay chúng ta

Phải lên hết đê sông Hồng mà giữ lấy!

Đất Nước

Phải chặt tre, đóng cọc mà giữ lấy!

Đất Nước

Phải đan phên, đổ đất mà giữ lấy!

Đất Nước

Phải phá nhà, chặt cây vườn vác ra mà giữ lấy!

Đất Nước

Phải neo người xuống sông, chặn nước mà giữ lấy!

Đất Nước

Đất Nước không thể trôi được!

Máu xương, mồ mả tổ tiên đã trôi đi

Những dòng họ đã trôi đi

Nhưng hôm nay không thể nào trôi được!

Đất Nước

Đang gầm lên trong sóng gió ngất trời

Hàng chục triệu thước khối nước đang lao vào mặt đất

Cuộc xáp trận của vật chất muốn đè vật chất

Của thiên nhiên đè xuống con người

Ta vươn mình gánh lấy đất đai

Ta ném máu xương ta vào làm vật cản

Tất cả ý chí và sinh mạng

Phải được vai dựa vào vai, đùi gối lên đùi

Đẩy con đê sông Hồng tiến lên phía trước

Thắng giặc Mỹ hay thắng giặc nước

Đều nhất tề xung phong!

Sơn Tinh đang nhìn ta lo lắng đăm đăm

Cả nhân loại đang nhìn ta cổ vũ

Con cháu ta mai sau hối hả lật từng trang lịch sử

Ngợp trước con đê sông Hồng lên cao, lên cao…

Chào 4000 năm! Con đê như một cánh tay cao

Của thế trận những người làm chủ

Làm chủ cuộc đời và lướt từng đỉnh lũ

Bảo vệ miến Bắc, chi viện miền Nam!

Mẹ Việt Nam ơi!

Đêm nay con về gối đầu trên cánh tay của Mẹ

Ôi cánh tay rắn rỏi, dịu hiền

Lấm láp bùn lầy nhưng ấm áp niềm tin

Đó là hai cánh đê sông Hồng của Mẹ

Mẹ phả vào mặt con nồng nàn mùi sữa

Của những đồng xa nguyên vẹn như mùa

Con đã đi xa từ thuở ấy đến giờ

Nay bọn Mỹ còn cắt chia Đất Nước

Nhưng đêm đêm con trở về thân thuộc

Ngủ trêncánh tay Mẹ hiền từ cay đắng nuôi con

Trong tháng năm chớp bể mưa nguồn

Ru con lớn và làm người thương Mẹ…

*

Đã có một thời

Ai muốn vào châu Mỹ La-Tinh

Đến trước vịnh Ca-ra-ip

Sẽ không cần dùng địa bàn

Cứ nhìn những xác da đen

Trôi bập bềnh trên biển

Những xác da đen chỉ hướng

Đưa anh vào “mảnh vườn sau” của chủ nghĩa thực dân

Đã có một thời

Ai muốn đến Việt Nam

Cứ hteo gót những đàn ngựa phương Bắc

Hay chữ thập trên tàu buôn nước Pháp

Các bạn sẽ tìm ra Việt Nam

Bởi vì ngày ấy

Nước chúng tôi chưa có trên bản đồ thế giới

Ngôn ngữ loài người chưa biết hai chữ “Việt Nam”

Và dẫu bạn đến đây

Chỉ có những tên đô hộ phủ toàn quyền

Đứng ra tiếp bạn

Nhưng hôm nay

Bạn hãy đi theo những đoàn đi bộ tuần hành

Mang những lá cờ sao vàng

Ở Pa-ri, ở Mát-xcơ-va hay Xtốc-khôn

Bạn sẽ đến được Việt Nam tôi đó

Bởi vì Việt Nam hôm nay

Nằm giữa lòng thế giới

Nằm trong tim nhân loại

Nằm trên con đường dẫn ta tới giá trị Con Người…

Bởi vì Việt Nam hôm nay

Là Việt Nam chống Mỹ

Chúng tôi gánh trên vai hành trang nặng nề của thế kỷ

Để bạn bình tâm bước vào ngưỡng cửa Tự do…

Bạn đến đây

Đã có Bác Hồ

Và Nhân dân tôi sẵn sàng đón bạn

Dẫu Người đi vắng

Bạn có thể đến nhà Người thăm một khóm hoa

Rồi cùng nhân dân tôi trò chuyện

Nhân dân tôi đẩy tình yêu mến

Đã được Người dặn dò trước phút đi xa…

Bạn hỏi vì sao cúng tôi yêu quý Bác Hồ

Bởi vì Người là Người đầu tiên

Về với Đất Nước chúng tôi

Mang chủ nghĩa Mác-Lê nin

Chứa trong trái tim yêu nước nhất

Khi Người đặt tay lên

Hòn đất Việt Nam đầu biên giới

Thì từ đó

Đất không phải là đất nữa

Đất là chiến hào

Đất là cạm bẫy

Đất là hoa trái

Nuôi chúng tôi, che chúng tôi cầm súng lên đường!

Có Người, chúng tôi có lại Hùng Vương

Có lại dáng búp sen nghìn năm của chùa Một Cột

Và những búp sen miền Nam tận bùn lầy Đồng Tháp

Có Người, cũng đã thành thơ

Có Người, mỗi mũi tên đồng Cổ Loa

Không chịu vùi dưới đất

Không nằm yên trong viện bảo tàng

Chúng bay lên xé gió thời gian

Mở hết đường bay qua thăng trầm lịch sử

Để cắm vào đầu giặc Mỹ!

Có Người, pho Bồ Tát nghìn tay nghìn mắt

Biết toả hào quang từ hàng chục cánh tay

Có Người, pho Bồ Tát triều Lý chỉ còn đầu

Vẫn nguyên vẹn trong lòng chúng tôi nhờ búi tóc thời vua Hùng để lại

Và pho Kim Cương trên đôi chân vững chãi

Dẫu mất đầu vẫn giữ một dáng đứng Việt Nam

Đấy, Đất Nước chúng tôi đổ vỡ biết bao lần

(Cả những pho từ bi cũng không ngoài hoạn nạn

Nhưng có Người, những cái mất đi phải trả về hình dáng)

Quá khứ được nhìn từ đôi mắt Hôm Nay

Và Hôm Nay từ đôi mắt Ngày Mai

Chúng tôi sống bằng Tương lai một nửa

Bằng tình yêu vô hạn những con người

Như Hôm Nay nhìn Đất Nước cắt đôi

Chúng tôi đã thấy ngày hàn gắn…

Bởi vì Người là người đầu tiên

Yêu miền Nam trong trái tim mình

Yêu tuổi trẻ miền Nam 25 năm

Chưa có được ngày hạnh phúc

Mà Người dạy chúng tôi

Hãy bền gan đánh giặc

Dẫu phải chết cũng không khuất phục:

“Không có gì quý hơn Độc lập, Tự do!”

Chúng tôi là con cháu Bác Hồ

Có nghĩa là chúng tôi giống Bác

Những gì còn non nớt

Chúng tôi học tập để sống, chiến đấu như Người

Bởi vì Người là đất nước của chúng tôi

Mỗi sợi tóc trắng của Người đều ghi ngày gian khổ nhất

Của Đất Nước, những năm dài đánh giặc

Đôi dép của Người mòn vẹt gót

Người đã đi những ngả đường Đất Nước hành quân

Trái cà Người ăn

Cũng là trái cà nuôi người anh hùng đầu tiên – Thánh Gióng

Cây gậy Người cầm

Cũng có thể tìm trong trăm ngàn gậy vượt Trường Sơn

Ý chí của Người

Ý chí toàn dân tộc

Lý tưởng của Người

Sự sống chúng tôi mang…

Hồ Chí Minh – Việt Nam

Bạn và tôi cùng gọi

Hồ Chí Minh – Việt Nam

*

Em nghe không trái thị đã rơi xuống tay Người

Trái không chỉ rơi vì sức hút đất đai

Trái rơi vì tay Người ao ước

Khi trái chạm vào tay Người và Người ấp ủ

Thì lừng hương tay Người và Người ấp ủ

Thì Lừng hương và cô Tấm bước ra

Đi trả thù và sống Tự do…

Không rơi xuống bùn, ôi trái thị quê ta

Để bùn lấm và thành bùn vạn kiếp

Rơi vào tay Người, đó là định luật

Của đấu tranh và nhân nghĩa Việt Nam

Tuổi trẻ ơi trong sương gió tháng năm

Ta đã lớn rồi, chín đầy hy vọng

Hãy ngã xuống tay Nhân dân, hỡi sắc vàng cảu nắng

Hỡi hương thơm của nồng mặn mồ hôi..

Hãy ngã vào tay Nhân dân, đừng vãi đừng rơi

Đừng tự do, đừng hoài nghi nữa

Hãy yêu Nhân dân và nghe Người nhắn nhủ

Hãy tìm sức mạnh mình trên cơ thể Nhân dân

Nhân dân đang đi lên đội ngũ trùng trùng

Thế vô tận của nghìn năm giết giặc

Lửa đã cháy hồng hào mặt đất

Mùa chín tình yêu, mùa chín hận thù!

– Không bao giờ xương máu phải bơ vơ

Ôi sông núi nghi ngàn dặm đất

Có nghe tiếng chúng con: Xin có mặt

Nguyện làm người xung kích của quê hương

Đây tiếng hát chúng con:

Tiếng hát xuống đường!

Áo trắng và mặt đường

Em đi cùng anh ra mặt đường

Đại lộ hai hàng cửa mở

Áo trắng hiện lên từ mỗi căn nhà

Rất tươi, rất khoẻ

Như những cánh chim câu thành phố

Bay ra…

Bay ra…

Phố lớn

Phố con

Chuyên chở niềm vui về đại lộ

Đại lộ và công trường

Như nắng

Như gió

Như cây xanh

Tuổi trẻ thành phố

Bay lên bằng tiếng hát…

Ơi gió từ phía nào thổi lại

Chỉ nhớ áo em bay về phía anh

Biết rằng em đang đi tới…

Không có gì là chờ đợi

Mọicái đều là phía trước

Như hạnh phúc

Cuốn hút mọi người

Vì sáng mai này

Say sưa

Ta ra trận bằng màu áo trắng…

*

Để lại đằng sau

Tiếng chào qua căn gác

Những hàng cây nghiêng dáng đợi chờ

Ngọn đèn đầu ô

Thức trắng đêm giờ đã ngủ

Để lại sách và vở

Những nẻo đường nho nhỏ

Quen đi ngày cô đơn

Ta đổ trăm chiều đại lộ

Ta gọi tên nhau trên khoảng lớn

Thành phố xuống đường…

Mặt đường

Dãn ra trong nắng

Đón những bàn chân bước mạnh

Và bâng khuâng tìm nhớ

Những bước chân quen…

Đâu rồi Những bước chân quen

Mặt đường nhớ nhất

Những bước đi trường nhảy trong mõi bước

Những bước thầm thì, mải miết tình yêu

Những bước băn khoăn gót chạm không đều

Những bước chân nghiêng đầu ngón

Bước mùa hè xao lên bóng nắng

Bước mùa đông len lỏi lá vàng quay

Một lối tựu trường, một ngã chia tay

Một mẩu thuốc rơi. Tiếng hát thầm quãng vắng

Mặt đường giữ trong nắng mưa thầm lặng

Cả chiếc thước học trò gạt rào sắt sơn xanh

Bao năm rồi con để tiếng lanh canh…

Còn cả đấy những mùa tranh đấu trước

Khẩu hiệu xuống đường vẫn trắng mặt đường xa

Như nhắc nhở và như thách thức

Bước chân, bước chân, chúng nó, chúng ta!

Còn cả đấy cái âm vang đập cửa

Giải phóng quân tràn bốn mặt thành

Mùa xuân gọi những mùa xuân lịch sử

Ôi bước chân, bước chân chúng ta!…

Còn cả đấy cỗ xe tang bốn bánh

Chở bạn bè về phía núi xa

Mặt đường gọi: hãy giằng ngay sự sống

Nhanh chân bước, bước chân chúng ta!…

*

Ôi mặt đường

Dẫu đêm đêm xích xe tăng rung chuyển

Hoả châu treo trên mái nhà

Bọn Mỹ say ném vỏ chai lạnh phố

Mẹ cha lam lũ tháng ngày

Chai chân gót rỗ

Máu chúng ta mỗi mùa hè lại đổ

Ta vẫn con thét lên:

Độc lập! Hoà bình!

Trong dùi cui và dưới bụi diêm sinh

Những mặt đường

Do chúng ta đắp nên

Phải đưa ta đến tháng ngày tươi đẹp

Đưa ta đi tìm chân lý

Đưa anh đi tìm em

Đưa ta đi đuổi Mỹ

Lật đổ bầy Việt gian

Đưa cuộc đời đi từ bình minh đến hoáng hôn

Từ mái nhà trở về mái nhà

Biết bao tin tưởng

Biết bao tự hào

Rằng chúng ta là người chiến thắng

Mặt đường đưa ta về ngày hội lớn

Độc lập, Hoà bình, Thống nhất Bắc Nam…

*

Anh em ơi

Xuống đường!

Trần Hưng Đạo gối lên Phan Bội Châu

Phan Bội Châu nối tay Huỳnh Thúc Kháng

Qua cầu là Chi Lăng, Nguyễn Du

Vào đại nội có Mai Thúc Loan, Đoàn Thị Điểm

Như những câu thơ giàu liên tưởng

Giàu tình yêu

Mặt đường gọilà mặt đường

Nhà thơ cầm tay anh hùng

Đi từ quang vinh lịch sử

Về dẫn đường cháu con

Ngã tư

Ngã năm

Thành phố xoè bàn tay

Cởi mở

Từ cây số không đầu cầu

Thành phố bung ra tất cả

Sức mạnh phi thường

Và cầu Trường Tiền

Như một dấu nối

Giữa đất đai – đất đai

Giữa con người – con người

Giữa hôm nay – lịch sử

Giữa anh – em

Đang đi vào trận đánh

Mặt đường – Mặt đường

Chúng ta đứng lên giữa sào huyệt quân thù

Hiên ngang, kiêu hãnh

Trẻ trung, trong sáng

Vì hôm nay

Với tất cả trái tim đầy

Ta ra trận bằng màu áo trắng…

Xuống đường

Hãy xuống đường để nhìn thấy khuôn mặt anh chị em ta!

Ôi khuôn mặt được đúc từ chân lý

Từ Việt Nam, từ con đường đánh Mỹ

Hôm nay rạng rỡ, tự hào!

Hãy xuống đường để nhìn thấy khuôn mặt anh chị em ta!

Những ánh mắt sau đêm dài nhìn thấy

Kẻ thù kia và đây, đồng đội

Tàn bạo kia, đâychính nghĩa là mình

Cái đích một đời, cái nghĩa hy sinh

Lẽ sống lớn lao, tình yêu cháy bỏng

Phút này đây chúng ta đều tiếp cận

Phút này đây đồng nghĩa cuộc đời mình

Ta vụt lên lên trong nhịp bước tuần hành

Ngực trải rộng chứa cả tầm biểu ngữ

Trường thành cổ, ta làm trường thành trẻ

Sông lặng im, ta đổ sóng mặt đường

Ta không còn là ta của đau thương

Ta là quê hương, ta là sức mạnh

Áo ta trắng và hồn ta đầy ánh sáng

Ta vững vàng thế trước mặt sau lưng

Thành phố hồi sinh trên khắp mặt đường

Người xô cửa nhập với người, tiến bước

Những người thợ một đời cần gang sắt

Những mẹ nghèo buôn thúng ban lưng

Những nông dân bị cướp ruộng, mất làng

Những trí thức đau một thời chữ nghĩa

Em bé đánh giày, bậc tu hành cứu khổ

Để xuống đường chung một mạch tâm tư…

Cây ơi, cây cao lớn bất ngờ

Vươn cành lá đón từng băng biểu ngữ

Và đá nữa, cạy lên từ mặt nhựa

Đi với người, đá sẽ nặng hờn căm

Đả đảo Bân-cơ, bè lũ Thiệu Hương!

Tên cướp nước và bầy bán nước!

Đả đảo chiến tranh thực dân chém giết!

Đập ta ngay trò quân sự hóa học đường!

Ta quỳ xuống mặt đường

Ta vỗ tay xuống quê hương

Nào anh chị em, ta hát:

“Không bao giờ nô lệ một ngày

Không bao giờ nô lệ một giờ

Không bao giờ nô lệ một giây…”

Ôi ta hát chào phố phường đứng dậy

Đòi màu xanh trả lại cho rừng

Đòi nụ cười cho những lứa yêu thương

Đòi cơm ăn trả về em nhỏ

Đòi chủ quyền trả về xứ sở

Đòi đời ta trả về quê hương…

Đả đảo sưu cao, thuế nặng, tham nhũng gian thương!

Tẩy chay văn hóa ngu dân, văn chương xác thịt!

Đánh đổ cường quyền hành hung phát xít

Trả bạn bè, phải trả ngay!

Ta quỳ xuống đất đai

Ta hát với đất dày

Nào anh chị em ơi, ta hát

Ta là bồ câu trắng

Ta là đoá hướng dương

Ta là vừng mây ấm

Ta là người biết chết cho quê hương…

Lựu đạn cay không xoá được sắc màu

Máu ta đỏ con đường ta trước mặt

Dùi cui bay không làm ta cúi gục

Mặt hận thù quen mở giữa tuhương đau

Nào thép gai, ta xé thép gai!

Nào xe Mỹ. ta đốt bùng xe Mỹ!

Hốơ quân sự học đường thì ta quăng vào lửa!

Ảnh Thiệu, Ních-xơn ta vạch mặt, bôi vôi!

Anh em cảnh binh hãy đứng về phía chúng tôi!

Không đứng lẫn bon ác ôn thú dữ

Chúng muốn lửa, chúng ta có lửa

Bom xăng ta ném cháy mặt từng thằng!

Bắt tên Mỹ giết quỳ trước nhân dân!

Ai dạy cho mày đến đây làm ác

Mày xem mạng người Việt Nam như cỏ rác

Máu oan khiên còn dính chặt nàn chân!

Ta chào những người Mỹ đi từ Lẽ phải, Công bằng

Để đến với Lẽ phải, Công bằng đang thực hiện

Các bạn lấy mặt đường làm trận tuyến

Từ đau riêng ta chống kẻ thù chung!

Mẹ của con ơi hẳn mẹ sẽ yêu hơn

Thịt da mẹ vuông tròn là thế đó

Chúng con xin đón mẹ vào đội ngũ

Hiếu thảo gia đình, chung thuỷ nước non

Kính chào thầy, thầy giáo chúng con

Thầy đã đến với mặt đường phẫn nộ

Những dấu hỏi từng đau phòng học nhỏ

Nay đã đi bắt địch trả lời

Cảm ơn anh em thợ trẻ yêu đời

Anh đã đến với ma-ni-ven, dầu mỡ

Với bàn tay cầm cờ không biết đổ

Túm ngực kẻ thù kéo cánh cung

Ta xông lên chiếm hết mặt đường

Ta chiếm bục công an. Cả đô thành mở hướng

Người người đi…Đi lên như nước cuốn

Trật tự này trật tự của Nhân dân

Ôi những bước Tự do chuyển động phố phường

Đại lộ nghiêng đi làm thác đổ

Đội ngũ tiến lên! Tiến lên đội ngũ!

Mặt đường là mặt người, mặt đường là thanh niên…

Chúng sợ rồi, dây thép cũng run lên!

Thằng ty trwongr công an ôm máu đầu chạy trốn

Những thằng Mỹ rúc đầu như chuột cống

Hết một thời ra ngõ ngông nghêng!

Trên mái nhà trực thăng rít cuồng điên

Như bầy quạ đen gào mất tổ

Phi tiễn, lựu đạn cay và tiếng nổ

Lòng phố thành chiến hào sạm đen

Máu đổ rồi! Máu học sinh sinh viên

Máu đỏ rực trên nền áo trắng

Máu càng thắm, Tự do càng chói sáng

Máu Việt Nam, máu yêu thương tươi hồng!

Máu thấm sâu xuống mỗi mặt đường

Trần Hưng Đạo, Phan Bội Châu, Lê Lợi

Trên trăm lối những anh hùng để lại

Máu cháu con hòa với máu cha ông

Hãy nâng máu ta lên làm ngọn cờ hồng

Trên cao điểm gian truân màu giữ nước!

Ôi tuổi trẻ có gì cao quý nhất

Bằng hôm nay Tổ quốc quyết sinh

Ta cảm tử và xông lên quyết chiến

Những đường phố theo ta vào kháng chiến

Dòng sông xưa gươm sáng mặt kinh thành

Chào miền Nam ta, Đà Nẵng, Sài Gòn!

Chào miền Bắc ta, Thăng Long, Hà Nội!

Hôm nay những ai cùng chúng tôi đến trường một tuổi

Hãy cùng đi mở rộng chửa Thành Đồng!

Hãy cùng chúng tôi sống trọ nhiếu trung

Sống cao đẹp và sống đầy dũng khí

Mùa tựu trường mở rộng mùa chống Mỹ

Trên những trang lớn cuộc đời, tình yêu gọi tên…

Khoảng lớn âm vang

Ta lớn lên miền những tiếng động lớn lao

Nơi mỗi âm thanh vang vọng khoảng sâu

Trên cánh sóng đưa ta vào Trái Đất

Vào tình yêu và vào hạnh phúc…

Mùa thu này em sẽ không quên

Bom chúng ném vào từng toạ độ

Nhưng hạt dẻ gai rơi giòn mặt cỏ

Đủ dư âm gọi lũ sóc rừng

Thành phố dịu dàng lên những hợp âm

Con sóng vỗ vào ke đá Thương-bạc

Tiếng guốc gỗ lối hoàng cung tím ngát

Cuốn rì rào phố xá đi xa…

Biết bao điều ta có trong ta

Từng tiếng dẻ rơi, cái trở mình thành phố

Trong bom đạn ta càng chăm chú

Mở giữa linh hồn những khoảng lớn âm vang

Nhưng chiều nay em đi cùng anh

Ta trở lại với phường náo động

Để lắng nghe hết cái độ rền sự sống

Cái đường tròn mới lạ của âm thanh…

*

“Nói cho đồng bào tôi nghe”

Và “nghe đồng bào tôi nói”…

Phút bập bẹ chúng con vừa biết nói

Phút nàng hoàng cha mẹ được nghe

Phút Phù Đổng đòi roi và ngựa sắt

Mấy ngàn năm dân tọc còn nghe

Ôi sau bồn ngàn năm

Hôm nay chúng con cất tiếng

“Nói cho đồng bào tôi nghe”

Và “nghe đồng bào tôi nói”…

Những âm thanh nghẹn ngàn, dữ dội

Báo phút lên đường chống Mỹ thiêng liêng…

Từ phố phường con về mái nhà tranh

Ngồi dưới ngọn đèn dầu năm tháng

Từ trường học con vào khu lao động

Nắm những bàn tay chai sạn, sần sùi

Những bàn tay như khuôn mặt cuộc đời

Đã nắm khổ đâu, đã chào sự sống

Chúng con NÓI với yêu thương cháy bỏng

Chúng con NGHE trong mỗi nhịp tim mình

Ôi cuộc đời, những giá trị đinh ninh

Con tìm thấy lòng con trong sạch quá

Bao ngà ngọc chưa bao giờ khai phá

Phút trở về mẹ gửi gắm cho con

Bao đau thương, căm giận, tủi hờn

Con xin mẹ cho con cùng chưa sẻ

Mẹ hãy kể đứa nào làm khổ mẹ

Cha trút cho con nỗi nhục cha đau

Cho xương con có dáng trăm cọc bêu đầu

Cho mắt con có màu gươm của mắt nghìn người bị chém

Cho tay con có mười chiếc đinh của nghìn tay bị đóng

Cho môi con khô nỗi thèm sữa em non

Con muốn làm người, mẹ ơi, Việt Nam!

Mang nghĩa nặng phù sâu là vũ khí

Lấy Độc lập, Tự do làm ý chí

Chúng con đi cuối đất, cùng trời

Đuổi hết giặc Mỹ rồi, con mẹ mới nguôi…

Hãy nghe đồng bào tôi nói

Và nói cho đồng bào tôi nghe

Rồi hát cho đồng bào tôi nghe…

Ôi miền Nam ta

Bao năm rồi ta không được nói, được nghe

Ta mở miệng chúng đem dao kề cổ

Ta lắng nghe chúng đè lên ngực thở

Chúng bắt ta chỉ biết cúi đầu nghe

Nghe như mê ú ớ tựa ma đè

Nghe thắt họng nước bọt trào ừng ực

Nghe chúng thét: “Thằng này khu trù mật!

Còn tên kia, khố rách, giải dinh điền

Ái mở mồn đòi thống nhất Bắc Nam.

Cứ đem chém theo luật 10-59″

Nghe chúng gào: “Lấp bằng sông giới tuyến”

“Trung lập, hòa bình là bán rẻ núi sông”

Chúng bô bô: “Chính sách bốn không”

Và ta hưởng không áo, không cơm, không nhà, không cửa

Chúng rêu rao: “thanh niên là phụng sự”

Và trẻ mười lăm bị lùa đến quân trường

Chúng “tâm ca” nào “cứu khổ, tình thương”

Và đánh đắm những tâm hồn vào nước mắt

Miệng thằng Cẩn nhai trầu hay ngậm tiết

Miệng Ních-xơn nhai “nhai huyết học màu da”

Miệng Thiệu -Hương nhai khố rách dân ta

Nhai và nói, nói và nhai hỗn độn

Nên nước bọt ngầu máu người tanh lợm

Phun bẩn đất đai, xám xịt màu trời

Ôi mấy ngàn đêm tố cộng, chiêu hồi

Ôi mầy ngàn ngày thanh trừng, thanh lọc

Ta đã nén hờn căm đáy ngực

Dồn sức hơi tìm tiếng hét hôm nay

Đây hôm nay phút ngôn ngữ căng môi

Phút tiếng nói đã trở thành hêịu lệnh

Phút ngôn ngữ đã trở thành hành động

Phút tín hiệu đã trở thành sự sống

Những âm thanh dội lại, truyền đi

Như dập búa nói cùng đe

Như sóng biển nói cùng bờ bãi

Như thác đổ nói cúng đá núi

Như gió cao nói với ngọn cờ

Những âm thanh không bến, không bờ

Tuôn chảy, luân lưu, hồi sinh, cộng hưởng

Nhân dân sức mạnh trong tận cùng sức mạnh

Nhân dân niềm tin trong sâu thẳm niềm tin

Vang, vang, vang như trỗi vạn hồi kèn

Báo hiệu chúng ta tiến vào lịch sử

Quyết đánh Mỹ và quyết tâm thắng Mỹ!

Có khi nào em hiểu phút này không

Khi nào âm thanh như lớp sóng đi vòng

Nghe và nói, nói và nghe rạo rực

Như nước mắt nhìn vào nước mắt

Như tình yêu nồng cháy với tình yêu

Như mùa trăng gọi dậy thuỷ triều

Như mặt trận hiệp đồng cùng mặt trận

Nói và nghe trong “Đêm uất hận”

Nói và nghe trong buổi tuần hành

Nói và nghe giữa tù ngục xích xiềng

Nói và nghe trước toà án giặc

Nói và nghe bàn tay siết chặt

Trong mắt nhìn thăm thẳm sắc quê hương

Đồng bào ơi

Nói và nghe để nhớ lấy lời

Người đang sống với người đã khuất

Trên mặt đất và trong lòng đất

Nói và nghe những thế kỷ gọi về

Nói và nghe “Hãy nhớ lấy lời tôi”

Lời anh Trỗi trước giờ ngã xuống

Hun hút lòng ta thời gian chuyển động

Chúng ta lại đi giữa Huế -Sài Gòn

Biết nhớ lời và biết công ơn

Biết đứng dậy nơi máu anh đã đổ

Biết căm giận và biết làm bão tố…

Em ơi em, đừng quên, đừng quên

Từ mặt đất đã trở về mặt đất

Những âm vang soi lòng ta rõ nhất

Soi lòng ta cả âm sắc mai sau

Soi lòng ta cả trái đất cơ cầu

Đang đứng dậy hòa chung tiếng nói

Nếu đêm nay ta ngồi trong “Đêm không ngủ”

Thì bên kia Pi-tơ hát trên đường

Từ dạ hội Mi-lăng đêm trắng Xtốc-khôn

Từ những “Việt cộng Phần Lan” đến tín hiệu con tàu xa mặt đất.

Hai tiếng “Việt Nam! “Việt Nam!” vang lên thân thuộc

Như “mẹ”, như “cơm”, như “ánh sáng”, “hoa hồng”.

Như “đất”, như “hôn”, như “đẹp”, như”cánh đồng”

Với hai ngón tay xoè lên như thiên thế

V bay lên như cánh chim báo bão

Lượn khắp địa cầu, ngôn ngữ, màu da

Ôi V Việt Nam, V chiến thắng, bay xa.

Báo bão

Thành phố ơi, những mái ngói ngang trời

Mang dáng lớn con cá kình xuống biển

Sóng đã vỗ bừng bừng trên sáu huyện

Dậy lên rồi! Thành phố dậy mà đi!

Ngàn năm sau không có phút này đâu

Ngàn năm trước sẽ gọi là mơ ước

Phút đuổi Mỹ, phút ta giành lại nước

Mỗi tấc đường đều dậy gió xung phong!

Ôi gió xung phong, gió của chiến công

Gió rất trẻ, gió thổi từ thân thể

Những thân thể biết vươn lên tầm thế hệ

Những dáng người lao tới đích vô song

Độc lập, Tự do… Gió thổi hào hùng

Gió quét địch suốt chiều dài mặt phố

Gió xốc dậy những mặt đồng, mặt phá

Gió lộng tâm hồn…Ôi gió vinh quang!

Bay bay lên! Hỡi năm cánh sao vàng

Đây triều gió Tấn công và Nổi dậy

Đây ngọn gió hữu tình ngàn năm được thấy

Dậy lên rồi! Thành phố dậy mà đi!

*

Bạn ở đâu giữa thành phố xuống đường

Phút hân hoan tôi gọi thầm tên bạn

Ôi thành phố nửa phần là gió nắng

Mà nửa phần là khuôn mặt yêu thương

Cho tôi hôn tay bạn trăm lần

Những tay súng và tay cầm biểu ngữ

Cho tôi chào tiếng cao sang này: -Đồng chí!

Cho tôi “đồng chí” – ơi em!

Tôi mê đi trong tiếng bước chân

Tôi, giọt máu và tôi là giọt lệ

Tôi xin gửi vào cuộc tuần hoàn này sức trẻ

Cuộc đời tôi, ôi Tổ quốc mến thân!

Xin trút một đời vào sức nặng bàn chân

Góp với đô thành, đô thành nổi dậy

Nếu trái đất là trái tim vĩ đại

Tim sẽ đập vì bước chân Việt Nam

Bạn thấy không cả nước đã lên đường

Tôi yêu quá những ngả đường gặp gỡ

Những đội ngũ. Những đường lên cửa mở

Những giá trị định hình trong sức gió ta đi

“Mở đường mà tiến, đánh địch mà đi”

Mở sông núi những bước dài vạn dặm

Mở thế trận với muôn trùng thế trận

Khép vòng vây, giội lửa xuống đô thành!

Đạp lên đầu thù! Hành quân, hành quân…

Sông núi cài lá ngụy trang xanh

Bán đảo uốn mình thành trận lốc

Ta lên cao điểm, tràn cao ốc!

Ta gọi tên bằng hiệu lệnh tiến công

Ta chào nhau bằng tiếng súng hiếp đồng

Ta đan lửa những vùng trời cao rộng

Ta đan dấu những mặt đường cháy nóng!

Đất nước muôn năm!

Những ngựa đá lại xuống đường

Những bà mẹ đo chân vào thần tích

Để hoài thai triệu triệu những anh hùng

Những anh hùng Việt Nam chống Mỹ

Đang xuống đường như nắng xuống quê hương…

*

“Hỡi những con khôn của giống nòi

Những chàng trai quý gái yêu ơi…”

Câu thơ Tố Hữu chào ta đó

Đọc tự bao giờ run cháy môi…

Tự bao giờ… Huế của ta ơi!

Trời thu xanh thẳm mặt kỳ đài

Cờ ta lên đỏ nền cung cấm

Sông núi reo vang: Độc lập rồi!

Từ đó Mùa Thu đẹp lạ thường

Thơ Anh như lá dậy sân trường

Trời thu cũng biếc màu thương nước

Thơ với Trời Thu đã xuống đường!

Giữa một mùa thu đẹp cuộc đời

Giữa màu khai giảng rất xanh tươi

Bao mùa tranh đấu chân sau trước

Nối gót lên đường, tuổi trẻ ơi!

Hãy chọn cùng nhau một trận này

Những hồn khởi nghĩa rất mê say

Chân trời đã hiện trong tầm mắt

Đường lớn ta đi rộng tháng ngày…

“Hỡi những con khôn của giống nòi

Những chàng trai quý gái yêu ơi…”

Bâng khuâng…Năm tháng…Bâng khuâng ấy

Dội ngực hôm nay tiếng đáp lời:

– Chúng con chào thành phố yêu thương

Chào tuổi trẻ 900 năm đại học

Khi Cách mạng hồng lên màu ký ức

Khi mùa thu truyền sức trẻ hiên ngang

Khi năm tháng là niên khoá xuống đường

Khi bài học được viết từ mặt nhựa

Giấy không cạn đau thương, mực phải mài giữa phố

Chúng con thề chúng con sẽ ra đi!

“Hễ con một tên xâm lược trên đất nước ta

thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu quét sạch nó đi!”.

Quét sạch nó đi!

Thưa Bác

Chúng con thề

Chúng con nghe lời Bác dặn

Trong trận đánh này

Chúng con nguyện làm người lao công chân thành cần mẫn

Luôn có mặt mỗi mặt đường khát vọng

Rất tự hào

Quét sạch nó đi!

(Tháng 12-1971)

Trường ca Mặt đường khát vọng được viết tại khu sáng tác Trị Thiên – Huế tháng 10 năm 1971 dài 9 chương: Lời chào, Báo động, Giặc Mỹ, Tuổi trẻ không yên, Đất Nước, Áo trắng và mặt đường, Khoảng lớn âm vang, Báo bão. Đặc biệt thành công nhất là chương Đất nước. Đất nước đã trở thành một bài thơ có sức sống độc lập, thể hiện trọn vẹn tài năng phong cách Nguyễn Khoa Điềm. Cùng với Đất nước của Nguyễn Đình Thi, bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm trở thành hai áng thơ đẹp nhất viết về Tổ quốc của văn học Việt Nam hiện đại.

Theo Thuvientho.com