Nguyễn Xuân Sanh cùng những tác phẩm dịch vang danh của nhà thơ Nicola Vapzarov phần cuối

Khi nhắc đến những nhà thơ có khối lượng thơ dịch xuất sắc thì không thể quên Nguyễn Xuân Sanh. Ông là một nhà thơ nổi tiếng được ví như một loài cây quý hiếm trong nền văn học Việt Nam. Những tác phẩm dịch của ông luôn khiến bạn đọc phải trầm trồ ngợi ca và tìm kiếm. Nổi bật nhất là tập những bài thơ dịch của nhà thơ Nicola Vapzarov. Hãy đón xem và cảm nhận nhé!

Anh hùng ca Химн

Огромен град със звезден покрив

и електрически слънца,

открил вратите си широко

за хилядите си деца.

Във теб гори, във теб се ражда

стремежа на един народ.

И в всеки камък, в всяка сграда

възхожда бодро нов живот.

Ти сбираш хиляди копнежи

в бетоненото си сърце;

съгрей ги, приласкай ги нежно,

обвий ги с своите ръце!

Пулсирай и напирай здраво

потискащите брегове!

Във всяка длан трепти корава,

желязна воля за прогрес.

Огромен град, бетонен град,

с едно бетонено сърце!

Като живота – вечно млад,

с протегнати напред ръце.

Dịch

Thành phố rộng với mái đầy sao

Và đầy mặt trời điện tử

Cửa thành phố mở thoáng xiết bao

Đón trăm nghìn đứa con yêu quý

Trong ngươi cháy bừng, trong ngươi sinh nở

Nguồn cảm hứng của nhân dân

Và trên mỗi ngôi nhà, mỗi viên đá

Toả lên một cuộc sống mới dần

Ngươi tụ tập muôn ngàn ước vọng

Trong trái tim cốt thép của mình

Ve vuốt chúng và đun nóng chúng

Dịu dàng ôm chúng trong tay

Hãy nện búa mạnh vào

Và vỗ sâu những hàng đanh tán

Trong mỗi lòng bàn tay lấp lánh

Chí tiến bộ thép của cần lao

Thành phố mênh mông, thành phố cốt sắt

Với một trái tim kim cương

Như cuộc đời – mãi mãi thanh xuân

Với những bàn tay mở về phía trước

Bài ca gửi người đồng chí

Ти не ще се върнеш, Фернандес –

днес картечен огън ви помете.

Във полето вие като пес

неуморно непокорен ветър.

Тръбен знак. И след сигнала пак

става тихо, непонятно тихо…

Във окопа дреме синкав мрак,

а в гърдите брули бесен вихър.

После някой с пръсти рий земята,

после къс и истеричен смях…

Някой грабна ръчната граната,

заотвинтва и отново спря.

След сигнала ти политна пръв.

Недалече чу се лай картечен.

Олюля се… на челото кръв…

Фернандес, не ще се върнеш вече.

Ний превзехме стръмнината днес.

Врязахме се в тяхната верига.

Колко би се радвал, Фернандес.

само тъй… да можеш да се вдигнеш.

Dịch

Phéc-nan-đê, bạn không trở về

Hôm nay, nhằm thẳng bạn, trung liên đã quyét

Ngọn gió không ngừng gào thét

Như chó rống trên cánh đồng đất lạnh se

Hiệu kèn gọi. Rồi ngay sau đó

Một sự lặng im rất đỗi lạ lùng

Ngực bị giày vò trong ngọn gió

Chiến hào lao sâu, chiếc hầm màu xanh hãi hùng

Có những ngón tay ai đang cào đất

Hãy nghe, một tiếng cười điên loạn, không đều

Ai cầm chắc quả lựu đạn trong tay

Lại ngừng tay khi sắp mở chốt

Sau hiệu kèn, bạn ngã đầu tiên

Không xa đây, tràng liên thanh sủa

Máu đầm trên trán…bạn ngả nghiêng…

Phéc-nan-đê, bạn không về nữa

Ta vừa lấy được ngọn đèo

Đã thọc một mũi sâu vào hàng ngũ chúng

Phéc-nan-đê, bạn sẽ sung sướng

Nếu bạn có tể đứng dậy, lao theo

Bài ca người du kích Хайдушка

Вятър мята листи пожълтели,

до три лета не сме били в къщи.

Булките се мислят овдовели –

гледат Пирин, пръстите си кършат.

Не додея ли ни път във тъмно,

скръб за рожби ли не ни повея.

Да намериш камен да осъмнеш,

камен-зглаве, търне за постеля.

В къщите протекоха стрехите –

бурен нивите души, войводо.

“Стреляй горе, стреляй към звездите!

Нека паднем честни и свободни.”

Dịch

Cơn gió thả lá vàng rơi

Đã ba mùa hạ họ rời làng quê

Vợ yêu đứng đợi bên hè

Nắn ngón tay trỏ, nhìn về Pirin

Phải đâu quên mất đường tìm

Phải đâu không xót nỗi niềm xa con

Ta chọn cỏ gai làm giường

Chọn hòn đá rắn đêm trường nghỉ ngơi

Nước mái hiên, ngày đêm rơi

Cỏ dại cắn đất tơi bời, bạn ơi!

“Bắn lên sao, bắn lên trời

Đã hiện trên đất những người tự do”

Bài hát Песен

Над горите,

над Пирина

вятър вие.

Ние тръгнахме

седмина

да се бием:

и зад нас

остана надалече

и Пирин,

и звездната му вечер.

С зверове

се криехме в шумака

и така преминахме

оттатък.

И познахме

сякаш по тревите

на бащите

кървите измити.

И познахме

сякаш по листата

майките ни

где лежат в земята.

И познахме

по пръста ръждива,

първата ни обич

где почива.

Тръгнахме седмина

да се бием.

Само трима

върнахме се ние.

Dịch

Trên rừng lặng im

Trên núi Pirin

Ngọn gió hoang rú

Chúng tôi xếp hàng ngũ

Bảy người

Bảy người đi chiến đấu

Đằng sau

Xa đằng sau

Sừng sững núi Pirin

Và đêm sao của nó

Với những con thú hoang

Chúng tôi nấp trong lá

Và như có phép lạ

Chúng tôi sang bên kia

Của cái chết

Chúng tôi biết

Như trên đám cỏ

Ông cha chúng ta

Đã từng đẫm máu

Và chúng tôi biết

Sau những khóm lá biếc

Các mẹ chúng ta

Trên đất quê nhà

Đâu nơi yên nghỉ

Mối tình đầu chúng ta

Chúng ta ra đi

Bảy người bạn

Chiến đấu diệt quân thù

Ba người với chúng tôi

Trở về với làng xóm

Bài hát tình yêu Любовна

Като бетонен блок над нас

тежи барутната тревога.

Душите ни ръмжат: – Война!

В душите кръв, и смут и огън.

Аз виждам тоя смут дори

сега в фабричните комини,

на запад в залеза или

в небето тъй спокойно синьо.

И в тези дни, кажи ми ти,

когато ни притягат в обръч,

в сърцето, грях ли е, кажи,

че пазя още кът за обич?

Кажи ми грях ли е, че пак,

дори и в този шум фабричен,

процепен с зъл картечен грак,

си мисля: – Колко я обичам!…

Да, вярно, мъничкият свет

на нашата любов е тесен,

затуй със поглед, впит напред,

ти пиша толкоз малка песен.

Dịch

Như một khối xi măng trĩu bẹp người

Đè nặng lên ta cuộc báo động đầy bụi khói

Tâm hồn ta thét to: Chiến tranh dữ dội

Trong mọi tâm hồn: sự xáo trộn, lửa, và máu trôi

Bây giờ tôi thấy sự xáo trộn

Ngay trên các ống khói lò cao

Phía tây nơi mặt trời vừa trốn

Ở đó bầu trời xanh dạt dào

Hãy trả lời tôi đi, trong những ngày này

Khi chúng ta bị giữ trong một vòng vây

Trong lòng ta, phải chăng là tội lỗi

Khi tôi dành một góc cho mối tình sôi nổi?

Trả lời tôi đi, phải chăng tội lỗi

Khi trong nhà máy đầy tiếng ồn

Súng trung liên nhả đạn huyên thiên

Tôi nghĩ: “Tôi yêu nàng quá đỗi!…”

Vâng, đúng vậy, thế giới không to

Của tình yêu vô cùng nhỏ hẹp

Với con mắt nhìn về phía xa

Anh viết cho em một bài hát đẹp

Bài thánh ca Химн

Неспирно напирай, разраствай,

издигай бетонни стени!

На робството черната напаст

потъва в далечни мъгли.

Издигай в небето антени,

с сирени покоя разбий!

И в утрото нека засмени

прогреса посрещнеме ний!

Че всяка израснала сграда,

подпряла небесния свод,

е крепост, която изгражда

народът за мирен живот.

Стремително, смело нагоре!

В небето, където тупти

размерно сърцето моторно,

издигай бетонни стени!

Издигай в небето антени,

с сирени покоя разбий!

И в утрото нека засмени

прогреса посрещнеме ний!

Dịch

Mọc không ngừng và lớn lên nhanh

Những bức tường cốt sắt dựng đứng

Chế độ nô lệ không còn thế vững

Trong lớp mù sa bị đổ tan tành

Trong trời xanh toả những dây trời

Còi báo hiệu cảnh bình yên đã mở

Với buổi sáng tươi cười

Chúng ta đón mừng Tiến bộ!

Mỗi ngôi nhà gạch được xây lên

Nắng đỏ cả bầu trời xanh thắm

Nó là một pháo đài thiêng liêng

Nhân dân đắp cho cuộc đời êm thấm

Mãnh liệt, anh hùng hướng chiều cao

Trong khoảng trời luôn luôn nhộn nhịp

Trái tim kiên trinh của xí nghiệp

Đứng vững những bức tường cao

Trong trời xanh toả những dây trời

Còi báo hiệu cảnh bình yên đã mở

Với buổi sáng tươi cười

Chúng ta đón mừng Tiến bộ!

Chim bồ câu gù Пролет

Гълъбите гукат

в близката гора

По тревата падат

сребърни пера.

Мене ми е леко

като никой път –

чувствам се ефирен,

чувствам се

без плът.

През елите бликат

слънчеви лъчи.

Ще затворя свойте

блеснали очи,

но пак ще усетя

с чудна яснота

как ще ме целуне

топло пролетта.

Волно във простора птиците летят.

Пеят и извиват серпантинен път.

В песента познавам химна вдъхновен,

с който ще посрещнем утрешния ден.

Dịch

Chim bồ câu gù

Trong rừng bên cạnh

Những lông tơ trắng

Rơi trên cỏ xanh

Tôi thấy mong manh

Như từ lâu lắm

Tâm hồn cao thẳm

Tâm hồn phiêu diêu

Qua tán bách tùng

Ánh trời chói rạng

Tôi khép vui mừng

Đôi con mắt sáng

Tôi lại cảm thương

Tia nắng dị thường

Tay mùa xuân ấm

Ôm tôi đằm thắm

Trong bầu trời, chim bay tự do

Chúng liệng vòng quanh và hát

Chúng hát một bài thánh ca

Cùng ta đón một ngày mai bát ngát

Chớ sợ các con ơi

Работиме много,

работим от сутрин до здрач.

Но хлеба е малко.

Но хлеба не стига, деца.

И ваште лица

са сгърчени вече от плач.

И ваште очи

са сухи и неми –

такива големи,

мъчително тъжни очи…

И в тех е стаен

ужас свиреп:

хлеб!

хлеб!

хлеб!

Послушайте, малки,

послушайте, мънички мои, –

така е днес,

наверно било е и вчера.

И аз, понеже нямам храна,

понеже нямам с какво,

ето на:

ще ви нахраня

със вера. –

Ще дойдат години

и ний ще ги стигнем водите

ще впрегнем в бетонен ръкав.

Не ще ги изпуснем, нали?

Ще ги впримчиме здраво.

Ще им кажем:

“Така ще вървите!”

И те ще тръгнат – така!

Ще имаме хлеб тогава.

Ще имаме хлеб!

И радост в очите ще имате,

мънички мои.

Имам ли аз –

то значи да има за теб,

имаш ли ти –

то значи да има безброя.

И толкова хубав ще бъде

тогава живота.

И днешната плесен

ще бъде безкрайно далеко.

Ще пееме всички.

Ще пеем, когато работим,

но радостни песни,

които ще славят човека.

И, ако случайно

и аз остарея, тогава

ще гледам от своя прозорец

далечния път,

ще гледам как вие се връщате,

бодри и здрави,

и тихо ще шепна:

“О, колко е хубав светът!”

Така и ще бъде!

А днеска оскъден е хлеба.

На вашите майки

гърдите са сухи сега.

Да хленчим – не ще ни помогнат

и хленч не ни трябва.

Но мен ме притиска

жестока, дълбока тъга. –

За вашто “сега”

е горест стаена във мен.

Ала

не бойте се, деца,

за утрешния

ден.

Dịch

Chúng ta làm việc nhiều

Từ sáng cho đến tối

Song bánh mì ít ỏi

Không đủ chén, con ơi

Gương mặt các con tôi

Giày vò trong nước mắt

Mắt các con đau thắt

Như điếc và như câm

Những cặp mắt to tròn

Biết bao nhiêu đau khổ

Gương mặt, con mắt đó

Dựng mấy nỗi ê chề

Bánh mì!

Bánh mì!

Bánh mì!

Các con hãy nghe cha

Hãy nghe cha cho rõ

Ngày hôm nay vậy đó

Ngày mai cũng vậy thôi

Cha, không có ăn rồi

Không gì nuôi con cả

Naof, đây

Cha, sẽ nuôi các con

Bằng tấm lòng tin tưởng

Tháng năm ròng sẽ đến

Chúng ta thắng dây cương

Buộc tháng ngày yêu thương

Vào cánh tay sắt thép

Cầm tù chúng nơi đây

Ta sẽ không buông tay

Và ta sẽ bảo chúng:

“Bay cứ bước thế này!”

Vẫn đi qua, tháng ngày

Rồi ta phải có bánh

Mắt các con sẽ vui

Các con ơi

Bởi vì nếu ta có

Thì các con sẽ có

Đã có cho các con

Là sẽ vô cùng tận

Đời sẽ đẹp bao nhiêu

Đám mốc bẩn tiêu điều

Sẽ biến xa mải miết

Chúng ta vừa làm việc

Vừa đồng thanh hát ca

Những bài hát chan hòa

Đón chào con người mới

Nếu nhỡ cha già đi

Từ cửa sổ nhà ta

Cha có thể nhìn thẳng

Thấy các con trở về

Vui tươi và khoẻ mạnh

Cha sẽ nói thầm lặng:

“Thế giới đẹp làm sao!”

Ngày mai sẽ là vậy

Song những ngày hôm nay

Ta đang thiếu bánh mì

Vú mẹ hiền các con

Vẫn cạn khô rông rốc

Than vãn và kêu khóc

Chẳng ai giúp ta đâu

Ta đâu cần than vãn

Nhưng nỗi buồn sâu đậm

Uất ức đè ngực ta

Thấm thía trong lòng cha

Có nỗi đau vô hạn

Cha sẽ làm quà tặng

Nhưng chớ sợ, con ơi

Ngày mai rồi sẽ đến!

Chúng ta sẽ xây một nhà máy lớn

Ще строим завод,

огромен завод,

със яки

бетонни стени!

Мъже и жени,

народ,

ще строим завод

за живота!

Децата ни мрат

в отровната смрад,

без слънце,

в задушни коптори.

Светът е затвор.

Мъже и жени, народ,

ни крачка назад!

Ще строим завод

за живота!

Децата ни мрат

в задушната смрад

със жадни за слънце очи.

А ние? – Бездушно

превиваме врат

и мълчиме,

позорно мълчим.

Прокарахме мрежи

и в тях укротена тече,

да, нашата кръв

преминава

в проводните мрежи

и движи живота.

А той ни помита,

влече

и ние го гледаме

с тъпа, наивна

небрежност.

Със нокти дълбахме скалите.

В гранита

тунели пробихме.

Опасахме с релси земята,

в недрата й

всичко открихме.

Антени замрежват небето,

където

в мъглите

забити

са небостъргачи,

а още нагоре в простора

стоманени

гарвани

грачат.

Другари,

да бъдем наясно –

не удрям клеймо

на прогреса,

и знам прекрасно,

че не прогреса е, който ни души.

И ние не ще го рушим. –

Ще строим завод,

огромен завод,

със яки

бетонни стени.

Мъже и жени,

народ,

ще строим завод за живота!

Dịch

Chúng ta sẽ xây một nhà máy lớn

Một nhà máy lớn tường cốt sắt bọc vôi

Hỡi bạn nam và bạn nữ tôi ơi

Hỡi đồng bào yêu quí

Chúng ta sẽ xây một nhà máy lớn

Của cuộc đời

Con chúng ta chết

Trong mùi hôi thê thảm

Không ánh sáng mặt trời

Không mái lều gianh

Thế giới hiện nay là một nhà tù đó

Hỡi bạn nam và bạn nữ

Hỡi đồng bào

Không một bước lùi xa

Chúng ta sẽ xây một nhà máy lớn

Của cuộc đời

Con chúng ta chết

Trong mùi hôi bê bết

Với hai con mắt thèm ánh sáng mặt trời

Còn chúng ta thì đầu cúi xuống

Tơi bời

Chúng ta làm thinh

Làm thinh mà hổ thẹn

Chúng ta mắc trên tường những đường dây điện

Vào đây máu chúng ta quyện

Vâng, máu chúng ta chảy trong dây điện vòng quanh

Và đẩy cuộc sống đi nhanh

Nhưng cuộc sống quét chúng ta, kéo chúng ta đi

Còn chúng ta thì nhìn cuộc sống ngây thơ uể oải

Chúng ta đã đào tảng đá bằng những móng tay dằng dải

Chúng ta đã đào hầm xe lửa xuyên sơn

Chúng ta đã buộc trái đất bằng đường sắt

Chúng ta đã khám phá

Được lắm thứ trong lòng trái đất

Đây máy bắt làn sóng điện ngang dọc trời cao

Trên đó

Trong mây mù bao phủ

Vượt lên những ngôi nhà lớn chọc trời

Và trên cao nữa trong không gian chơi vơi

Còn kêu to những con quạ thép

Chúng ta phải rõ ràng, hỡi những người đồng chí

Tôi không trách đâu

Tiến bộ của hoàn cầu

Tôi rất biết

Rằng tiến bộ không chèn ép chúng ta

Và chúng ta cũng không bao giờ

Lại đi nghẽn bước đường của tiến bộ

Chúng ta sẽ xây một nhà máy đó

Một nhà máy rộng mênh mông

Tường cốt sắt không thể vỡ được mà hòng

Hỡi bạn nam và bạn nữ

Hỡi đồng bào

Vì con cái thân yêu

Mà chúng ta sẽ xây một nhà máy lớn

Của cuộc đời

Đời sống dân chài

Ти виждаш:

издути платна,

луна на небето излезла,

и мислиш:

живот е това,

живот преизпълнен

с п о е з и я.

Отгоре –

изгряват звезди.

Небето –

седефено свети.

От сушата

кроткият бриз

с ръката си

къдри

морето.

Ех,

волен рибарски живот,

описан

във толкова песни!

На мачтата – бяло платно …

Така да описваш

е лесно. –

Турни му “безкрайно море”,

залей го излеко

с синило

и всичко излиза добре –

картинно

и мило.

А туй,

че със вълчи зъби

студеният вятър ни хапе

и като тежки

сачми

те бият смразените капки?

Прогизнал

се връщаш дома

от влага.

А лодката зее.

И в кърмовия долап

две риби

във мрака сребреят.

Христос да би слязъл

сега

с две риби

какво ще направи?

От мъка –

очите горят,

гърдите –

омраза задавя.

На покрива

в рядката тръст

дъждът се полека оцежда.

Заспиваш.

И после в съня

изгрява далечна надежда …

Ех,

черен човешки живот!

Рибарски живот! –

н е и з в е с т н о с т.

Не мож го разправи,

а то –

иди, че реди го на песен …

Dịch

Bạn xem:

Buồm no gió

Trăng ló trời xa

Và bạn nghĩ:

Đó đời sống

Một đời sống

Đầy thơ

Trên cao

Sao nhấp nhánh

Bầu trời

Chói lọi, sắc xà cừ

Từ bờ

Gió hiu hiu

Đưa ngón tay

Mơn man

Mặt biển

Ôi

Đời sống tự do của dân chài

Mà bao bài thơ đã ca ngợi

Trên cột buồm

Một cánh buôm trắng

Miêu tả như thế

Thật dễ dàng

Hãy để vào đó

Một “biển vô biên”

Tô nhẹ lên

Một màu xanh

Và tất cả biến thành rất tốt

Mỹ lệ

Và dễ thương

Nhưng làm thế nào

Với hàm răng chó sói

Gió buốt cắn da ta

Và với hạt bằng chì

Những hạt mưa đá dội đầu ta?

Bạn trở về nhà

Run

Ướt át

Và trong chiếc thuyền

Há hốc

Hai con cá

Óng ánh bạc trong đêm tối

Nếu Chúa Trời giáng xuống

Lúc này

Ông sẽ làm gì

Với hai con cá?

Cặp mắt nóng bỏng

Bị giày vò

Trái tim

Nặng căm hờn

Dưới mái lều

Lợp cói

Bạn ngủ thiếp

Nước mưa rỏ chậm rãi

Rồi trong giấc ngủ

Một nỗi hy vọng xa dâng lên

Ôi

Đời sống cực khổ con người

Đời sống dân chài

Không chắc chắn

Đời sống ấy – khó kể

Nào, bạn hãy ra đi

Để làm một bài ca về cuộc sống

Nguyễn Xuân Sanh là một nhà thơ nổi tiếng cùng một kho tàng thơ đặc sắc để lại dấu ấn sâu sắc của bạn đọc. Những thi phẩm dịch của ông đã giúp ông khẳng định tài năng vốn có của mình. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết này của chúng tôi!

Xem Thêm: Nguyễn Xuân Sanh cùng những tác phẩm dịch vang danh của nhà thơ Nicola Vapzarov phần đầu

Theo Thuvientho.com