Nhà thơ Nguyễn Duy và tập thơ Cát trắng (1973) nổi tiếng phần đầu

Nguyễn Duy là một nhà thơ lớn của dân tộc và ông đã có nhiều sáng tác độc đáo. Trong đó phải kể tới tập thơ Cát trắng (1973). Ở tập thơ này có nhiều bài thơ rất độc đáo, trong đó phải kể tới bài thơ Tre Việt Nam. Qua các bài thơ này ta có thể cảm nhận được những dấu ấn của chiến tranh và cũng chính là những năm tháng hiền hòa. Đừng quên đón đọc những bài thơ của nhà thơ Nguyễn Duy mà chúng tôi muốn chia sẻ và giới thiệu với bạn.

Khúc dân ca

Khúc I

Con cò bay lả bay la

Theo câu quan họ bay ra chiến trường

Nghe ai hát giữa núi non

Mà hương đồng cứ rập rờn trong mây

Khúc II

Nghìn năm trên dải đất này

Cũ sao được cánh cò bay la đà

Cũ sao được sắc mây xa

Cũ sao được khúc dân ca quê mình!

Khúc III

Cò bay bằng cánh trắng tinh

Lúa thơm bằng phấn hương lành ai ơi

Mây trôi bằng gió của trời

Là ta, ta hát những lời của ta!

Tre Việt Nam

Tre xanh

Xanh tự bao giờ?

Chuyện ngày xưa… đã có bờ tre xanh

Thân gầy guộc, lá mong manh

Mà sao nên luỹ nên thành tre ơi?

Ở đâu tre cũng xanh tươi

Cho dù đất sỏi đất vôi bạc màu

Có gì đâu, có gì đâu

Mỡ màu ít chắt dồn lâu hoá nhiều

Rễ siêng không ngại đất nghèo

Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù

Vươn mình trong gió tre đu

Cây kham khổ vẫn hát ru lá cành

Yêu nhiều nắng nỏ trời xanh

Tre xanh không đứng khuất mình bóng râm

Bão bùng thân bọc lấy thân

Tay ôm tay níu tre gần nhau thêm

Thương nhau tre không ở riêng

Luỹ thành từ đó mà nên hỡi người

Chẳng may thân gãy cành rơi

Vẫn nguyên cái gốc truyền đời cho măng

Nòi tre đâu chịu mọc cong

Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường

Lưng trần phơi nắng phơi sương

Có manh áo cộc tre nhường cho con

Măng non là búp măng non

Đã mang dáng thẳng thân tròn của tre

Năm qua đi, tháng qua đi

Tre già măng mọc có gì lạ đâu

Mai sau,

Mai sau,

Mai sau…

Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh

Tiếng hát mùa gặt

Lúa chín

Đồng chiêm phả nắng lên không

Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng

Gió nâng tiếng hát chói chang

Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời

Gặt lúa

Tay nhè nhẹ chút người ơi

Trông đôi hạt rụng hạt rơi xót lòng

Dễ rơi là hạt đầu bông

Công một nén, của một đồng là đây

Tuốt lúa

Mảnh sân trăng lúa chất đầy

Vàng tuôn trong tiếng máy quay xập xình

Rơm vò từng búi rối tinh

Thân rơm rách để hạt lành lúa ơi

Phơi khô

Nắng non mầm mục mất thôi

Vì đời lúa đó mà phơi cho giòn

Nắng già hạt gạo thêm ngon

Bưng lưng cơm trắng nắng còn thơm tho

Quạt sạch

Cám ơn cơn gió vô tư

Quạt đi vù vù rác rưởi vương rơi

Hạt nào lép cứ bay thôi

Gió lên cho lúa sáng ngời mặt gương!

Trống giục

Một tinh sương

Trống rung loang sóng ao trường

giục tôi đi

Bài thuộc lòng “quê hương” tôi nhẩm vội, thầm thì

Khi ấy

Đời tôi là tia nắng mai

Lòng tôi là trang giấy mới

Hồn tôi là cơn gió thổi

Đưa con diều sáo sang sông

Tôi đi theo tiếng trống tùng, tùng, tùng…

Năm xưa đã nổi

Giữa sân đình rập rình ngày hội

Những năm đánh Tây trống gọi giữ làng

Tiếng trống gầm trong tiếng thét

Tây hết

Trống lên chòi cao, bóng đổ chéo sân trường

*

Một tinh sương

Trống hội tòng quân giục tôi lên trường

Đem về những tinh sương đẹp hơn nỗi nhớ

Vòng lá ngụy trang thì thầm, nhắc nhở

Nhẩm trả tôi nghe từng vần thơ “quê hương”

Ngực tôi rộn ràng trống vỗ

Trống chòi cao nhập vào đó từ bao giờ?

*

Dòng quân chảy thành dòng thơ

Sôi sục tựa hồi trống giục

Tôi càng nghe náo nức

Tiếng trống hôm qua vang xa, vang xa

Trống từ ngọn đa

Trống từ bờ mía

Đùng đùng sấm trời

Ầm ầm sóng bể

Tiếng trống chẹn tiếng tàu bay Mỹ!

Bức tranh của tôi

Tường nhà tôi thường treo nhiều tranh

Đẹp nhất vẫn là bức tranh màu xanh

Cửa sổ

Khói trắng dăng dăng ngang tầm thành phố

Dãy núi lam sương, cánh đồng biếc mạ…

Và rung rinh vài nhánh cây, chùm quả

Cùng với những gì gọi là cuộc đời

Tất cả dẵm trên nền vĩnh cửu: bầu trời

Bức tranh màu xanh tôi thường say ngắm nhất

Mỗi tia sáng làm đổi thay màu sắc

Mỗi hạt mưa, làn sương, cánh chim

Đã khảm vào tôi từ thuở biết nhìn

Và phác trong tôi bao đường nét bình yên

Rồi một sáng tôi nghe lời bức tranh đằm thắm:

“- Anh không thể chỉ đắm say đứng ngắm

Anh phải là một nét vẽ dẫu đơn sơ”

Vẽ biển

Tranh biển

Tặng em đang học vẽ

Em tô sóng trắng, nắng hồng

Bảy sắc cầu vồng, năm sắc mây vương

Cát vàng, xanh thắm hàng dương

Chớ quên màu đất – cánh buồm – em ơi

Gió biển

Biển thở hơi xanh mỗi đầu ngọn sóng

Sáng thổi buồm đi, chiều thổi buồm về

Ta ơn biển khơi cả từ hơi thở

Làm áo đêm đông làm quạt trưa hè

Trận địa tím

Trên đồi sim

Nòng súng nghếch nhìn

Hiền như sắc tím

Cây lá vẫy muôn bàn tay mịn

Ấp che ta trong nắng sớm mưa chiều

Một thoáng gió qua cũng gợi rất nhiều

Bàn tay ngỡ ngàng ngắt bông hoa tím

Hết giắt lên tai lại đưa xuống miệng

Rõ buồn cười không biết cài đâu

Nghe mơn man từ một trái đồi nâu

Tiếng cười đuổi nhau, tiếng trâu rứt cỏ

Không cây nào như cây sim quê ta

Mọc giữa cằn khô vẫn xòe đầy hoa

Chiu chắt màu sành luyện thành sắc tím

Lọc từ sỏi ra mật đường ngọt lịm

Càng nắng càng mưa trái mọng càng thơm

Trận địa ầm ầm tiếng súng, tiếng bom

Có phút này đây không gian im ắng

Là lúc đồi sim nhẹ nhàng như nắng

Mở áo tím ra che sóng, che ta

Ta soi tìm trong đất trong hoa

Trong sắc tím thấy lung linh sắc lửa

Và thấy từ trong mịn màng cây lá

Chớp lửa đốt thù lóe màu hoa sim

Khẩu súng trên tay ta

Báng gỗ rất dai, nòng thép rất già

Gỗ này bớt ra:

Từ chú thoi nào cũng vội

Từ chiếc giường đôi ngày cưới

Từ bóng cây che con đường xa…

Thép này bớt ra:

Từ chiếc com-pa đắn đo suy nghĩ

Từ bánh xe quay ngày ngày chăm chỉ

Từ mũi khoan sâu táo bạo tìm tòi…

Đất làm bệ tì, tay ta ghì súng

Ngửa tay là thấy nếp chai dầy

Ta hiểu giá từng mẩu quặng, mầm cây

Một giọt gang tôi thành thép hôm nay

Đất phải luyện từ vạn cổ

Một giọt nhựa nuôi cây thành gỗ

Đất phải lặng im chắt lọc cả ngàn ngày

Anh và em đã rộp tay

Cuốc đất trồng lúa khoai và khai mỏ

Hôm nay lại rộp tay đào công sự

Nghe tiếng đất vỡ ra ta hiểu rất nhiều

Ta hiểu từ khi đồng sắt còn nghèo

Thục Phán dại chi đúc tên đồng tên sắt

Nếu không có mũi tên của giặc

Bắn vào Cổ Loa

Ta hiểu miếng ăn còn độn sắn độn ngô

Ta dại chi nhồi cơm vào nòng pháo

Bắn lên trời vô vàn vải, gạo

Nếu không có trái bom nhằm xuống đầu ta

Sẽ không có quả pháo nào từ bờ bắn ra

Nếu không có pháo tàu bắn nhà dân ven biển

Cũng không có viên đạn từ ngực ta bay đi

Nếu không có viên đạn thù nhằm ngực ta bay đến

Nằm trong hầm ta càng nghe rõ tiếng

Đêm đêm đất thở nặng nề

Đất cựa mình sầm sịch trong khuya

Bị chặt làm đôi, đất đau không ngủ được!

Đất ấp ủ bao điều mong ước

Đều dồn vào khẩu súng trên tay ta

Dẫu còn dăm con chuột khoét ba lô

Và bám dưới chân vài con vắt

Ta biết nhịn đi những lời bực dọc

Để dồn hơi cho tiếng súng rửa thù

Công sự ta xây có sạt lở trăm lần

Trăm lần ta đắp lại

Hướng mũi thép là tim thù, không đổi

Thắng lợi này không riêng cho đời ta hôm nay

Cho dù anh mất một cánh tay

Em mang vết sẹo dài trên má

Ta quyết giữ lành nguyên dáng đứng người làm chủ

Trên mảnh đất của ta

Quyết giữ lành nguyên mảnh đất của ta!

Đất và ta nuôi nhau thủy chung vất vả

Còn đất, còn người – còn cả

Mãi mãi hôm nay đất sẽ đền bồi

Khẩu súng tay ta ghì chặt em ơi

Nòng thép già và báng gỗ dai!

Bầu trời vuông

Thắng rồi – trận đánh thọc sâu

Lại về với mái tăng – bầu trời vuông

Sục sôi bom lửa chiến trường

Tâm tư yên tĩnh vẫn vuông một vùng

Khoái nào bằng phút ngả lưng

Mở trang thư dưới bóng rừng đung đưa

Trời tròn còn lúc rơi mưa

Trời vuông vuông suốt bốn mùa nắng xanh

Mặt trời là trái tim anh

Mặt trăng vành vạnh là tình của em

Thức là ngày, ngủ là đêm

Nghiêng nghiêng hai mái – hai miền quê xa

Ở đây là tấm lòng ta

Sông dài núi rộng cũng là ở đây

Vuông vuông chỉ một chút này

Mà che tròn vẹn ngàn ngày quân đi

Tiếng kèn hiệu trong trận đánh cao điểm X

B52 vừa im

Pháo 130 mi-li-mét vừa im

Mặt trận bặt im như mặt hồ lặng gió

Bỗng loé lên luồng âm thanh chói đỏ

Tiếng kèn!

Tiếng kèn!

Tiếng kèn!

(Từ mặt đất cháy đen

Một bóng người nhỏ bé vọt lên

Và tiếng kèn đồng xuất trận)

Tiếng kèn ào ào bủa vây quanh tầng tầng rào kẽm

Rất nhanh. Rất nhanh

Tiếng kèn thành đạo quân âm thanh

Xộc vào từng lô cốt

Xộc vào từng lỗ châu mai

Xộc vào trí não con người

Sắt, thép, bê tông đã bị tiếng kèn đồng chọc thủng

Mặt trận mịt mù chấn động

Xe tăng từ dưới đất vọt lên

Bộ binh từ dưới đất vọt lên

Sấm sét từ dưới đất vọt lên

Vẫn tiếng kèn… tiếng kèn…

Trên cao điểm: tháp canh đổ xuống

Những mái nhà tôn đổ xuống

Lá cờ ba que rũ rượi đổ xuống

Cột lửa bùng loe hình cái loa kèn!

Cờ trắng dăng hàng… mặt trận lại lặng im

Một sự lặng im vang dội

Sẽ rầm rầm những âm thanh chở tin thắng lợi

Từ mặt trận này truyền đi

Mọi người rồi sẽ nghe say mê…

Tôi muốn hát để mọi người cùng nhớ

Về dáng hình bé nhỏ của anh chiến sĩ thổi kèn

Và tiếng kèn đỏ lừ từ mặt đất cháy đen

Chiều khẩu đội

Có người nói oan cho chiều là buồn

Tôi nghe chiều vui khi tôi vui, chiều nhớ khi tôi nhớ

Ai say chiều vàng ngõ nhỏ

Tôi say sắc chiều ươm chín đỏ cánh đồng

Chiều bồn chồn chảy tím dòng sông

Chiều dát bình minh theo đường viền đỉnh núi

Ráng chiều nấu nung màu chờ đợi

Ơi chiều khẩu đội, tôi say

Quê hương đây, sau trận đánh lấp ngày

Có nguồn suối chiều mát xanh tôi tắm

Khi đàn chim chiều sà vào kính ngắm

Đầu súng cụng trời tung muôn giọt sao

Lớp học trong mây

Tặng tổ bảo vệ đường dây F.10

Đốm đỏ đỉnh đèo xanh

Một mái tranh nho nhỏ

Bốn mùa khoác áo mây

Nghe sóng gào biển lá

Đây ngôi nhà ai ở?

Lưng dựa cột đường dây

Hoa rừng nâng hoa sứ

Dăng trùng trùng trong mây

Tiếng ai cười rích rích

Tiếng i tờ líu lô

Lớp vỡ lòng đấy ư?

Giữa đèo heo hút gió

Tôi gặp anh hôm nay

Đứng giữa vòng em nhỏ

Anh chiến sĩ đường dây

Đang lật từng trang vở

Thương em trên đèo lạnh

Xuống trường xa nửa ngày

Chiều đông tuyết tím tay

Trưa hè mây trắng núi

Anh lật giường làm bảng

Đan chõng tre em ngồi

Mở sáng những cuộc đời

Trắng thơm trang giấy mới

Cơm ghế độn mài, dong

Nhường em lon gạo, muối

Ngồi trong mây lạnh lùng

Đốt lửa hồng em sưởi

Bốn mùa khoác áo mây

Nghe sóng gào biển gió

Một mái tranh nho nhỏ

Đốm đỏ đỉnh đèo xanh

Hơi ấm ổ rơm

Tôi gõ cửa ngôi nhà tranh nhỏ bé ven đồng chiêm

Bà mẹ đón tôi trong gió đêm

– Nhà mẹ hẹp nhưng còn mê chỗ ngủ

Mẹ chỉ phàn nàn chiếu chăn chả đủ

Rồi mẹ ôm rơm lót ổ tôi nằm

Rơm vàng bọc tôi như kén bọc tằm

Tôi thao thức trong hương mật ong của ruộng

Trong hơi ấm hơn nhiều chăn đệm

Của những cọng rơm xơ xác gầy gò

Hạt gạo nuôi hết thảy chúng ta no

Riêng cái ấm nồng nàn như lửa

Cái mộc mạc lên hương của lúa

Đâu dễ chia cho tất cả mọi người

Nhớ

Nhớ em khi đang lên đèo

Nghe em là gió vờn reo lá rừng

Nhớ em khi đang sang sông

Nghe em là sóng bập bùng đưa chân

Nhớ em khi áp vách hầm

Nghe em là tiếng thì thầm đất rung

Nhớ là thế đấy em thương

Em vui trăm vạn ngả đường trong anh

Nhận được thư ở Đông Hà

Hành quân ngày lại thâu đêm

Thình lình nhận được thư em, chập chiều

Cám ơn đồng chí quân bưu

Gửi tình yêu vượt suối đèo theo anh

Khẩu súng, cây đàn

– Lên đường!

Chúng tôi khoác ba lô, quàng súng

Mặt đất rì rầm chuyển động

Rung lên một bản đàn trầm

Đồng chí Nam đi đầu

Vai mang chiếc đàn bầu

Làm bằng ống bương và sợi cước câu

Lắm núi, lắm bom là đường chiến dịch

Vẫn rất đều theo nhịp chân – nhịp phách

Nòng súng va cách cách vào bầu đàn

Bầu đàn lặng im thu vào lòng bao nhiêu âm vang

Khi khẩu súng no dầu ngả đầu vào vai chiến sĩ

Là lúc âm thanh nén trong bầu đàn

Dâng lên

Ngân vang

Không ai như anh chàng Nam

Người bé, mang nặng

Đường xa, đêm dài

Anh em nằn nì mang đỡ một vai

Nam bảo:

– Này nước, này cơm, này ba lô, quần áo

Ai có lòng mang giúp thì mang

Còn khẩu súng, cây đàn

Phải tự tôi mang lấy!

Võng trăng

Cong cong võng bạt anh nằm

Khuyên lên nền lá vành trăng lưỡi liềm

Râm ran gió kể chuyện đêm

Trăng non nghe nghé nhìn nghiêng xuống rừng

Lập là sau lớp lá rung

Thấy trăng mắc võng lưng chừng cành cây

Tình cờ đó khéo giống đây

Trăng kia cùng cánh võng này soi nhau

Đêm nay em anh ở đâu?

Cứ nhìn trăng ấy – nhìn lâu thấy người

Rừng già xuyên một tiếng nai

Cây ngái ngủ đánh rơi vài giọt sương

Khuya dần, thiêm thiếp trăng non

Trong rôm rả gió hãy còn võng trăng

Em ơi dù có mưa dăng

Đêm Trường Sơn vẫn sáng trăng lưỡi liềm

Tiếng chim bạn bè

Chưa thấy bóng chim đâu

Mà thân thương nhau quá

Không ngỡ ngàng rừng lạ

Nhờ tiếng chim nghe quen

Dài rộng là tiếng chim

Lấp đi nhiều khoảng cách

Dù trong khoảng trời nào

Tiếng chim đều trong sạch

Cánh màu vèo qua mắt

Là con chim bay qua

Tiếng hát rót vào ta

Là con chim đậu lại

Một lời hay nhớ mãi

Vang sâu xa trong lòng

Có thể nhầm màu lông

Không nhầm đâu tiếng hót

Tìm chim hoài không được

Toàn rừng xanh, rừng xanh

Bóng chim càng xa hút

Bên kia cầu âm thanh

Chim khôn khéo giấu mình

Lẫn với rừng khó thấy

Cành cây còn rung đấy

Chim vừa bay rồi sao?

Cái cành cây cao cao

Rung như bàn tay vẫy

Tiếng chim càng lộng lẫy

Nghe lại càng ngẩn ngơ

Đường hành quân còn xa

Bao nhiêu là gian khó

Chim bay cùng ta đó

Ơi tiếng chim bạn bè

Ở trên chốt, nghe tin bão

Đêm giữ chốt, nghe đài báo bão

Mái tăng này chẳng sợ gió giật tung

Lo trong ấy… nhà thoi loi bờ biển

Và ngoài kia… đồng lúa trổ đòng

Tiếng chim sau trận bom B52

Vừa tim nghỉm tiếng bom rung

Đã nghe nhỏng nhảnh chim rừng tán nhau

Cành lim nhựa chảy, lá nhàu

Tiếng chim dịt vết thương đau cho cành

Ngủ trong rừng cao su

Mắc võng ngủ nhờ rừng cây cao su

Quấn thêm cỏ vào dây cho cây không trớt vỏ

Giấc ngủ đến nhoè rừng, vẫn nhớ

Giữ nguyên lành dòng nhựa trắng cho cây

Tôi nghe rất rõ

Bên phải anh: hai chiếc xe tăng Mỹ cháy thui

Anh nằm xuống, không một lời trăn trối

Tôi ngả mũ cúi chào người đồng đội

Đắp cho anh nắm đất đỏ như lòng

Anh không nói nhưng tôi nghe rất rõ:

Doi đất dài là mũi tên đỏ

Trỏ về mặt trận phía nam

Cột số bên đường

Sài Gòn 1573

Biên Hoà 1348

Đà Nẵng…

Huế…

Hiền Lương…

Đâu chỉ là cây cột số bên đường!

Cột số đứng thu lu như trẻ nhỏ

Cột số nhìn người như con mắt đỏ

Cái nhìn của đất, bạn ơi

Cát trắng

Bên tê Cửa Tùng mênh mông cát trắng

Bên ni Cửa Tùng cũng cát trắng mênh mông

Sao cát trắng bên ni trắng toát lạnh lùng

Trắng đất, trắng tay, trắng một vùng đai trắng

Ấp chiến lược như nấm mồ câm lặng

Cát tím bầm – lở loét vết giày đinh

Mồ hôi chảy thấm vào trong cát

Máu người chảy thấm vào trong cát

Chiều nay, tôi về biển Gio Linh

Vốc nắm cát soi

Cát trắng ánh lên màu đỏ

Trên đây là những bài thơ của nhà thơ Nguyễn Duy nằm trong tập thơ Cát trắng. Ở đó ta như được sống lại những năm tháng của chiến tranh. Ở đó có chất người lính của nhà thơ. Cũng có thể nói những năm tháng của cuộc chiến đã vang vọng trong lòng mỗi người. Đừng quên đón đọc những bài viết tiếp theo của chúng tôi để cùng cập nhật những bài thơ hay nhất bạn nhé!

Xem thêm:Nhà thơ Nguyễn Duy và tập thơ Cát trắng (1973) nổi tiếng phần cuối

Theo Thuvientho.com