Thư viện thơ
Thái Bá Tân đã dành nhiều thời gian để dịch thơ của các tác giả người Nga. Trong đó phải kể tới Vladimirovich Mikhalkov. Ông là một nhà thơ, nhà biên kịch điện ảnh Liên Xô. Đa phần các sáng tác của ông tiêu biểu cho dòng văn học thiếu nhi Liên Xô. Và ông cũng viết nhiều truyện ngụ ngôn, soạn kịch… Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu các bài thơ dịch của Thái Bá Tân về tác giả này bạn nhé!
Nội dung bài viết
Bức thư
Các bạn nhỏ của tôi thân mến
Tôi gửi thư cho các bạn, yêu cầu
Các bạn nhỏ chăm rửa tay, rửa mặt
Rửa nhiều lần, rửa thật kỹ, thật lâu
Xin mời rửa, rửa nước nào cũng được
Nước đun sôi để nguội, nước ngoài đồng
Rửa nước máy, nước mưa, nước suối
Hay nếu cần, có thể rửa nước sông
Nhưng phải rửa, rửa hàng ngày đều đặn
Rửa buổi sáng, buổi trưa, rửa nhiều lần
Cả buổi tối trước khi lên giường ngủ
Cả khi vừa tỉnh dậy, trước giờ ăn
Cứ mạnh dạn lấy khăn tay mà rửa
Chà thật đau, thật mạnh – chẳng hề gì!
Để cát bẩn, thức ăn và vết mực
Được xà phòng và nước sạch lau đi
Các bạn trẻ của tôi thân mến
Tôi chỉ mong các bạn một điều
Là phải rửa, rửa nhiều vào, ai bẩn
Và ai lười, tôi không thích, không yêu
Tôi sẽ không bắt tay anh nào bẩn
Không lại chơi, không thăm hỏi, không tìm
Bản thân tôi cũng rất chăm rửa ráy
Thôi, bây giờ xin tạm biệt. Tu-vim.
Chim sáo
Ngay bên mái nhà tôi
Có con chim – nghệ sĩ
Chúng tôi nghe suốt ngày
Tiếng líu lo không nghỉ
Đồng còn mây mù bay
Sương còn treo từng hạt
Thế mà chim từ lâu
Dậy và say sưa hát
Hát không vì vinh quang
Cũng không vì tiền bạc
Mà chỉ vì trái tim
Vì không thể làm khác
Chim hót hay, ngân dài
Tiếng vang xa và rộng
Mà chẳng đòi tiền công
Cho tài năng, lao động
Còn các cậu?
Đứa nhìn ra phố
Đứa ngồi trên ghế gỗ
Tôlia hát
Bôrit ngồi im
Mắt lim dim
Nicôlai hai chân đung đẩy…
Đã xế chiều lúc ấy
Cả bọn chỉ ngồi chơi
Galia tựa lưng bờ giậu
Chú mèo nhảy lên cây
Bôrit bắt đầu lên tiếng
Đại khái thế này:
Trong túi tớ có chiếc đinh
Còn các cậu?
Hôm nay khách đến nhà mình
Còn các cậu?
Nhà tớ hôm qua mèo đẻ
Những năm con
Chóng lớn, mắt to và tròn
Thế mà không chịu ăn gì cả
Nhà tớ có bếp ga
Còn các cậu?
Chỗ tớ
Có ống dẫn nước đến nhà!
Nhà tớ hôm qua lửa tắt
Đó là điều thứ nhất
Sẽ có xe chở củi ngày mai
Là điều thứ hai
Còn điều thứ ba là mẹ tớ
Đã bay về phương đông
Vì đơn giản mẹ tớ
Là phi công!
Là phi công?
Thì đã sao!
Vôva đáp
Từ trên cao
Như Côlia mới thích:
Có mẹ là công an, rất oách!
Còn mẹ Carim và Aixư
Cả hai là kỹ sư
Và mẹ Liôva là đầu bếp
Nên mẹ cậu – phi công
Chưa là gì hết!
Lêna nói: Quan trọng hơn mọi đứa
Là mẹ tớ – nhân viên xe lửa
Một lúc phục vụ hai toa
Từ đây đến tận Zaxepa!
Nhưng có mẹ là thợ may, điều đó
Không lẽ xấu? – Nina hỏi nhỏ
Ai sẽ may quần áo, thấy không?
Tất nhiên, không là phi công!
Phi công lái máy bay
Thế là rất tốt
Đầu bếp làm bánh ngọt
Cũng là điều hay
Cô giáo dạy ở trường
Ốm đau nhờ bác sĩ…
Nghĩa là mẹ nào cũng cần
Mẹ nào cũng quý!
Lúc ấy đã xế chiều
Và chẳng còn gì để nói
Hai con cừu
Có một chú cừu đen
Theo sườn núi đi lên
Đến một chiếc cầu vắng
Thì gặp anh cừu trắng
Cừu trắng nói: “Nghe đây!
Vấn đề là thế này:
Cầu hẹp, không đi được
Anh nhường tôi đi trước!”
Cừu đen đáp: “Be be
Anh nói sao dễ nghe!
Tôi ấy à? Xin lỗi
Xê ra, đừng cản lối!”
Rồi cừu trắng, cừu đen
Cùng hăng hái bước lên
Húc, tranh nhau đi trước
Nhưng đi làm sao được?
Mặt trời chiếu trên cao
Dưới cầu sông cuộn chảy
Cả hai con lộn nhào
Chết dưới dòng sông ấy!
Hãy làm người
Bầy kiến ở trong rừng
Ngoài việc làm, chúng có
Các luật riêng của mình
Và nhà là chiếc tổ
Người tốt chẳng bao giờ
Ngồi không và lười nhác
Sáng, cô giáo tới trường
Chú công an đi gác
Còn kiến thì luôn luôn
Làm suốt ngày vất vả
Chui dọc rồi chui ngang
Dưới cỏ khô và lá
Cậu dạo chơi trong rừng
Gậy cầm tay, tinh nghịch
Chọc tổ kiến vỡ tung
Đốt lên, cười vui thích
Đang được sống yên lành
Bỗng bất ngờ gặp nạn
Đàn kiến chạy thoát thân
Người một nơi, tán loạn
Trong tổ kiến hồi lâu
Lửa vẫn còn âm ỉ
Cậu thờ ơ đứng nhìn
Vô tâm và ích kỷ
Tôi không nói quá lời
Khi gọi cậu như vậy
Cậu chưa làm một phần
Những gì vừa để cháy
Thời đại nguyên tử này
Cậu không là con kiến
Nhưng cậu, một con người
Phải thành người toàn diện
Hoà bình
Giênhia tròn tám tuổi
Cậu tổ chức ngày sinh
Khách đến thăm tặng cậu
Khẩu súng lục xinh xinh
Rồi xe tăng, đại bác
Khẩu súng máy tí hon
Mới, đen, trông như thật
Có băng đạn hình tròn
Trong khi khách ăn uống
Một mình Giênhia
Tháo tung các khẩu súng
Vứt lung tung khắp nhà
Ôi, đồ chơi còn mới
Hỏng rồi sao? Thật kinh!
Không! Giênhia đáp lại
Con chơi trò “Hoà bình”
Lời khuyên quan trọng
Đừng dùng roi dạy chó
Đừng mắng và trêu nó
Chó được dạy bằng roi
Sẽ là con chó tồi
Đánh nó xong, thử gọi
Nó sẽ không còn tới
Mèo con
Này, các cậu biết không
Có chuyện này rất lạ:
Nhà tớ mèo đẻ con
Đúng năm con tất cả
Cả nhà tớ thi nhau
Tìm tên hay để đặt
Cuối cùng gọi: “Một, Hâi
Ba, Bốn, Năm – tuyệt thật
Con Một rất thông minh
Con Hai lông màu trắng
Con Ba hay làm ồn
Con Bốn rất nhí nhắng
Còn con Năm, biết không
Giống Hai, Ba như lột
Cũng có đốm trên lưng
Cũng lười và học dốt
Một, Hai, Ba, Bốn, Năm
Năm con mèo đẹp tuyệt
Mời các bạn đến xem
Cứ xem rồi sẽ biết!
Một ngày quan trọng
Tờ lịch đỏ trên tường:
Hôm nay là ngày lễ
Ngày mồng một tháng năm
Ngày mùa xuân đẹp đẽ
Tháng hai và tháng mười
Cũng nhiều ngày như vậy
Nhiều ngày đáng chờ mong
Trên những tờ lịch ấy
Các bạn trẻ chúng ta
Thích những ngày số đỏ
Vì pháo hoa, duyệt binh
Những ngày này mới có
Nhưng trong số rất nhiều
Những ngày vui, chủ nhật
Có một ngày mùa thu
Bình thường mà vui nhất
Ngày ấy lịch trên tường
Không được in số đỏ
Các khẩu hiệu và cờ
Cũng không treo ngoài phố
Nhưng ta nhận ra ngay
Nhờ một điều giản dị
Là học sinh đến trường
Khắp nông thôn, thành thị
Là những tốp học sinh
Diện áo quần rất mốt
Là cái dáng rụt rè
Của những em lớp một
Một năm nhiều ngày vui
Quan trọng và vui thật
Nhưng chính ngày khai trường
Quan trọng và vui nhất
Nhà triệu phú
Nước nọ có bà già
Giàu, cô đơn, keo kiệt
Đang khoẻ mạnh, bà ta
Một hôm lăn ra chết
Thế là trơ một mình
Buồn rầu và đơn độc
Con chó quý của bà
Có tên là Bunđốc
Bà già ấy có nhiều
Cháu gần xa già trẻ
Nghĩa là có đủ người
Để tranh nhau thừa kế
Bà già ấy có nhiều
Vàng và tiền, vì vậy
Ai cũng mong đến ngày
Đọc chúc thư bà ấy
Nhưng than ôi, mọi người
Bực mình và xấu hổ
Khi biết gia tài bà
Chỉ dành cho con chó
Các luật sư bó tay:
Chúc thư bà xem kỹ
Thấy hợp pháp, và rồi
Đủ dấu và chữ ký
Trước khi chết, bà già
Đã làm chúc thư nọ
Vì bà muốn dát vàng
Lên khắp người con chó
Chó thì cần gì tiền?
Để mua đồ, may mặc?
Xưa nay chó và mèo
Không cần gì tiền bạc
Thế mà con chó này
Đã trở thành triệu phú
Chiếc mũi hếch hếch thêm
Hơn những ngày có chủ
Theo yêu cầu chúc thư
Nó cần người phục dịch
Dẫn nó đi chơi rông
Xem chạy thi, xem kịch
Nó ở chính trung tâm
Nhà vừa sang vừa cổ
Có đầu bếp hàng ngày
Làm món ăn cho nó
Sáng: phomat Hà Lan
Trưa: batê, xúc xích
Tối: thịt băm, tất nhiên
Ăn bao nhiêu tuỳ thích
Nó đi nghỉ mùa hè
Và hàng tuần, chủ nhật
Thợ cắt tóc đến nhà
Cắt kiểu đầu mốt nhất
Bunđốc có vila
Có xe hơi và có
Cả chiếc áo đuôi tôm
Được may theo kiểu chó
Bunđốc uống cốctây
Trong những lần chiêu đãi
Và chẳng thèm ngoái nhìn
Các bạn xưa chó cái
Là một chủ nhà băng
Nó vào câu lạc bộ
Của những tay cực giàu
Và học luôn ở đó
Cách giận dữ sủa to
Khi nghe từ “tiến bộ”
“Hoà bình” và “tự do”…
Các báo luôn tranh nhau
Phỏng vấn ngài Bunđốc
Để ngài chó trình bày
Quan điểm cùng bạn đọc
Về hoà bình, chiến tranh
Về đất đai, tài sản…
Nghĩa là nó bây giờ
Trong thế giới tư bản
Thành nhân vật nổi danh
Có quyền và tiếng nói…
Ở nước ấy đồng tiền
Không gì không làm nổi
Những đứa trẻ ngu đần
“Những đứa trẻ thông minh
Sẽ có nhiều thành đạt
Sẽ trở thành nhà văn
Múa balê và hát
Nhiều đứa đã có tranh
Về đề tài tình bạn
Được triển lãm khắp nơi
Được khen và xuất bản
Nhiều đứa có khả năng
Đã được đi đây đó
Tận nước ngoài để thi
Các cuộc thi này nọ
Con bé Natasa
Đã năm lần được giải
Thằng Carich bạn mày
Thì sắp thành vĩ đại
Chỉ những đứa ngu đần
Là thế nào vẫn vậy!”
Ôi, mẹ tôi nhiều lần
Nói với tôi điều ấy
Nhưng tôi chỉ đứng im
Cắn môi như biết lỗi
Tôi không muốn nói gì
Về việc này khó nói
Mặc những đứa thông minh
Sẽ có nhiều thành đạt
Sẽ vẽ tranh, làm thơ
Múa balê và hát
Mặc ai đó đóng phim
Chơi vĩ cầm rất giỏi
Đó không phải là điều
Ai cũng làm được nổi
Sau này tôi là ai
Làm được gì – tôi biết
Sẽ có ngày tôi đi
Vào taiga giá rét
Cùng với đám bạn bè
Chơi hằng ngày trong ngõ
Tôi sẽ đặt đường ray
Xây nhà, xây thành phố
Tàu nối nhau lao đi
Núi rừng vang tiếng máy
Mẹ tôi sẽ tự hào
Về con trai lúc ấy
Bây giờ mẹ trách tôi
Có thể vì ghen tị
Quên rằng làm công nhân
Cũng không thua nghệ sĩ
Những ước mơ không thành sự thật
Khi tôi lên tám tuổi
Tôi chỉ ước mơ sao
Có một chiếc xe đạp
Loại bé thôi, không cao
Tôi đạp xe suốt ngày
Đi hết đó và đây
Nhưng tôi buồn suýt khóc
Khi người lớn bảo tôi
Không có xe cũng đã
Khổ với cậu lắm rồi
Tôi muốn có con chó
Nhưng lập tức được khuyên
Rằng đã mười hai tuổi
Nuôi chó là không nên
Rằng đừng làm thằng ngốc
Rằng nên tìm sách đọc…
Luôn luôn bị từ chối
Tôi thì chẳng dám đòi
Cứ thế người ta tặng
Hoàn toàn trái ý tôi:
Nào áo khoác, nào khăn
Nào bút lông, nào lịch…
Nghĩa là những cái gì
Tôi không cần, không thích
Tiếc là sao người lớn
Nhiều lúc không hiểu ta
Trong khi họ vẫn nói:
Phải giữ gìn tuổi thơ!
Phô-ma
Ở phố nọ
Có nhiều nhà yên tĩnh
Và có nhà
Của Phô-ma bướng bỉnh
Cả ở nhà, cả ở trường
Khắp nơi
Cậu Phô-ma
Không tin gì
Trên đời
Ngoài đường phố
Trời đang mưa
Ướt sũng
Người ta bảo Phô-ma:
Cần đi ủng!
Không, không mưa! –
Phô-ma nói, –
Chẳng hề gì!…
Rồi chân giầy cứ vũng nước
Mà đi
Đã mùa đông
Mùa trượt băng, trượt tuyết
Khách đi đường phải run lên vì rét
Đã mùa đông! – người ta bảo Phô-ma
Thế mà cậu
Mặc may ô
Ra khỏi nhà
Có một lần
Tham quan vườn bách thú
Người ta bảo: – Xem voi kìa
Nó ngủ!
Cậu không tin, và đáp lại:
Sai rồi!
Con voi này không hề giống con voi!
Một đêm nọ
Cậu nằm mơ như thể
Cậu đang đi
Ở Châu Phi
Vắng vẻ
Và mặt trời nhiệt đới
Chiếu trên cao
Sông Công-gô đang cuộn chảy
Ào ào
Có một tốp thiếu niên
Lúc ấy
Đang đi tới bờ sông
Thấy vậy,
Bảo Phô-ma:
Có cá sấu
Giữa dòng
Nhưng cậu chàng đáp lại:
Không! Không!
Quần đùi và sơ mi
Vứt trên cát nóng
Phô-ma bơi thong dong
Giữa dòng sông rộng
Bỗng một con cá sấu
Nhô đầu
Lên bờ mau, Phô-ma
Mau! Mau!
Nhưng người ta
Chỉ nghe lúc ấy:
Tôi mười một tuổi rồi
Không phải dạy!
Thế là con cá sấu
Tóm chân Phô-ma…
Thế là con cá sấu
Đớp vào người cậu ta
Đầu cậu ló ra ngoài
Ngắc ngoải
Từ trên bờ
Người ta nghe vọng lại:
Không! Không!
Còn cá sấu
Ăn no
Biến vào sông
Quần đùi và sơ mi
Vứt trên cát nóng
Nhưng chẳng còn ai bơi
Giữa dòng sông rộng
Choàng tỉnh dậy, Phô-ma
Không hiểu sao lại thế
Cậu vơ vội áo quần
Vắt lên lưng ghế
Phô-ma vừa ngạc nhiên
Vừa bực mình kinh hãi:
Đây không phải là mơ!
Không, không, không phải!!
Các bạn hãy giúp tôi
Đọc bài thơ này hộ
Cho những người đáng chê
Như chàng Phô-ma nọ.
Trên tàu điện
Chiếc tàu điện số Mười
Đang chạy kia, giữa phố
Một trăm năm mươi người
Đứng và ngồi trên đó
Hành khách vào rồi ra
Chen đi rồi chen lại
Nhưng cậu Nhicôlai
Thì ngồi rất thoải mái
Cậu ngồi ngay hàng đầu
Ghế vừa êm vừa sạch
Cậu tới sân trượt băng
Cặp đôi giày dưới nách
Bỗng tới bến số Năm
Một bà già mệt mỏi
Hổn hển bám tay cầm
Leo lên tàu chật chội
Hành khách vào rồi ra
Chen vai rồi chen cánh
Nhicôlai thì ngồi
Bà già đứng bên cạnh
Cuối cùng tới sân băng
Tàu từ từ dừng lại
Nhicôlai vội vàng
Bước xuống tàu thoải mái
Bà già đang định ngồi
Thì chỉ trong nháy mắt
Có một cậu thiếu niên
Đã tranh bà ngồi mất
Đó là Valentin
Trượt băng về, nhanh nhẹn
Leo lên toa và ngồi
Rất êm và rất tiện
Hành khách vào rồi ra
Chen vai rồi chen cánh
Valentin cứ ngồi
Bà già đứng bên cạnh
Chuyện kể ra còn dài
Nhưng mà thôi, phải hiểu
Là nên nhường chỗ ngồi
Cho những người già, yếu
Vẽ tranh
Tôi lấy một tờ giấy
Vẽ đậm một con đường
Và vẽ thêm cạnh đấy
Một con bò dễ thương
Tôi vẽ vườn bên trái
Vườn lấm chấm trái cây
Vẽ thêm mưa bên phải
Những sợi mưa không dày
Đường tôi tô màu đỏ
Bò tôi tô màu hồng
Một ít mây sau đó
Tôi vẽ thêm trên không
Những mũi tên sắc nhọn
Tôi vẽ xuyên qua mây
Ý nói giông gió lớn
Đã thổi sang vườn cây
Tôi định vẽ nước chảy
Thành những dòng suối con
Tiếc là bút chì gãy
Mà mực cũng không còn
Cuối cùng tôi bắc ghế
Dán tranh tôi lên tường
Dù tranh tôi có thể
Chỉ thuộc loại bình thường
Về cây trinh nữ
Ai nằm kia, đang trùm chăn bông
Kín cả đầu cả hông?
Ai đang nằm kê ba chiếc gối
Bên một bàn thức ăn để nguội?
Ai tỉnh dậy, mặc áo quần
Chẳng buồn gấp chăn
Rồi sau đó dùng nước sôi rửa mặt
Chấm qua trán, đôi môi
Và đôi mắt?
Ồ chắc đây là một ông già
Tuổi một trăm hay một trăm mười ba?
Không!
Ai cau có, miệng ngậm đầy bánh ngọt
Và còn kêu: – Ở đâu cămpốt?
Đưa cái kia!
Đưa cái này!
Không, cái khác!
Đưa đây!
Ồ chắc đây là một anh tàn phế
Mới nói thế?
Không!
Thế thì là ai đây?
Và vì sao suốt ngày
Phải đi ủng lông
Phải mang găng ấm
Để khỏi lạnh tay
Để không bị cảm
Dù mặt trời đang chiếu sáng trên trời
Dù nửa năm chưa hề có tuyết rơi?
Hay người ấy sắp phải đi Bắc Cực
Nơi gấu trắng sống trong băng dày đặc?
Không!
Xin mọi người cứ nhìn kỹ – thì ra
Đó chỉ là cậu bé Michia!
Michia của mẹ!
Michia của bố!
Sống ở nhà năm mươi hai, trên đại lộ
Suốt ngày trong phòng
Đắp đầy chăn bông
Ngoài bánh ngọt, kẹo, đường và hoa quả
Cậu không ăn gì cả
Nhưng vì sao?
Vì sao ư, úi dào
Vì vừa dậy, sáng nào cũng thế
Người ta bắt cậu đo nhiệt kế
Rồi mặc áo
Rồi đi giày
Và bất kể ban đêm hay ban ngày
Cậu muốn ăn cái gì cũng được!
Nếu trên trời có tí mây đen
Là cậu đi giày cao cổ
Nếu buổi sáng cậu thích nằm thì, ôi
Suốt ngày nằm yên một chỗ
Nhưng vì sao?
Vì sao ư, úi dào
Vì bố mẹ chiều anh con ghê quá
Vâng, chỉ chiều và nuôi lớn mà thôi
Không chịu dạy cho con gì cả
Không chịu dạy để con thành phi công
Thành người lính lái xe tăng dũng cảm
Không rèn luyện để con thành công nhân
Thành chiến sĩ hoa tiêu trên chiến hạm
Nên cứ thế, bên bố mẹ, Michia
Lớn dần lên, sợ giá băng, gió bão
Như những cây trinh nữ sợ mùa đông
Trong tủ kính của vườn bách thảo
Vêra đau răng
Cô hàng xóm Vêra
Đau răng từ hôm qua
Đau hai chiếc răng cửa
Răng còn non, răng sữa
Cô rên suốt ngày đêm
Ai dỗ cũng không im
Mẹ thì lo hâm nước
Không rời con nửa bước
Bố làm trò vẽ râu
Để Vêra quên đau
Còn bà thì cuống quýt
Lo còn hơn con nít
Chỉ ông nội một mình
(Ông là cựu chiến binh)
Là không lo gì hết
Ông bảo: Ồ, không chết!
Thơ Thái Bá Tân dịch các sáng tác của Vladimirovich Mikhalkov được đánh giá khá cao. Đa phần đây đều là các sáng tác viết cho thiếu nhi hay đặc sắc. Qua đó cũng thể hiện được khả năng đọc hiểu và dịch thuật tiếng Nga của Thái Bá Tân. Bên cạnh đó ông cũng đã dịch thơ của nhiều tác giả khác nữa. Chính vì vậy đừng bỏ lỡ các bài viết tiếp theo bạn nhé!
Theo Thuvientho.com
